25 september. Net binnen: De Gentenaar terug na twee publicatieverboden

1996   Een 53 jaar oude Dakota DC3 stort neer bij Den Helder met aan boord 26 brugwachters op een personeelsuitje. Het ongeval kost 32 mensenlevens.

1983   Na lange onderhandelingen wordt eindelijk een akkoord bereikt over het telefoonverkeer tussen Zaïre (Congo) en België, een dossier dat al jaren aansleepte. Zaïre belooft nu een deel van de hoogopgelopen telefoonschulden aan België te betalen.

1974   Voor het eerst wordt bekend dat freon (destijds het voornaamste drijfgas in spuitbussen) de ozonlaag aantast.

1972   De bevolking van Noorwegen stemt tegen lidmaatschap van de EEG.

Prins Johan Friso van Oranje-Nassau (1968-2013)

1968   Geboorte in Utrecht van prins Johan Friso van Oranje-Nassau, als tweede kind van prinses Beatrix (toen nog niet koningin) en haar echtgenoot prins Claus. Hij overlijdt in 2013 na een tragisch skiongeval op de leeftijd van 44.

1956   De eerste trans-Atlantische telefoonkabel wordt in gebruik genomen.

1945   Executie van de Vlaamse katholieke oorlogsburgemeester van Ronse, Leo Vindevogel (56), na een schijnproces in Gent. Zie Vandaag van 25 september 2022.

1944   De Slag om Arnhem. Het Duitse verzet is veel heftiger dan gedacht. De Britse generaal Roy Urquhart verdedigt zijn slinkend gebied zo goed mogelijk, maar na enkele dagen van zware gevechten moet hij zijn overgebleven Britse en Poolse commandotroepen (2000 van de oorspronkelijk 10 000 man sterke luchtlandingsdivisie) in de nacht van 25 op 26 september ten zuiden van de Rijn terugtrekken. Zie Vandaag van 17 september 2023.

1944   De dagbladen De Gentenaar enDe Landwacht, die van de Duitse bezetter in 1943 resp. 1944 een volledig publicatieverbod hadden gekregen, verschijnen na de bevrijding onmiddellijk terug. Maar na twee nummers krijgen ze een publicatieverbod van het Belgische gerecht. Na veel discussie mogen ze op 25 september 1944 opnieuw verschijnen, maar wel onder de titels De Nieuwe Gentenaar en De Nieuwe Landwacht. Pas twee jaar later krijgen zij na veel juridische stappen en moeilijk lobbywerk de oude titels terug. Een gerechtelijk onderzoek leidt tot buitenvervolgstelling.

Dom Modest van Assche (1891-1945)

1944   De abt Modest van Assche wordt op bevel van minister van justitie Antoine Delfosse op 25 september 1944 geïnterneerd in het kamp te Sint-Kruis, en op 28 september op arrestatiebevel te Brugge in de gevangenis geplaatst. Zie Vandaag van 18 mei 2023.

1918   De Daensist Camiel Moeyaert (1868-1946), hoofdredacteur van de katholieke De Gazette van Brugge, begint met Duitse toestemming het Brugsch Dagblad uit te geven. Hij verdedigt hierin weliswaar de Vlaamse zaak, maar stelt zich steeds ‘loyaal Belgisch’ op. Pogingen van Brugse activisten om Moeyaert tot het activisme over te halen mislukken. Niettemin wordt Moeyaert na de bevrijding, eind oktober 1918, omwille van zijn activiteiten als drukker tijdens de bezetting gearresteerd.

Op zijn proces (4 november 1920) voor het Brugse assisenhof verdedigt hij zich door te stellen dat enkel een Duitse toestemming zijn dagblad nog niet collaborerend maakte, terwijl hij anderzijds was gedwongen (met dreiging van opeising van zijn drukkerij) activistische pamfletten te drukken. Op basis van deze argumenten wordt hij vrijgesproken.

1914   Eerste nummer van het weekblad De Stem uit België, uitgegeven te Londen door kanunnik Floris Prims. Het vindt aan het IJzerfront een ruime lezerskring, maar heeft ondanks zijn gematigdheid veel moeilijkheden met de militaire censuur en wordt meer dan eens in de linies verboden. Het was in het Nederlands gesteld, toch al verdacht op zich, niet waar. Vooral in de context dat De Stem gestart was als een tweetalig weekblad, waarvan de Franstalige versie L’Echo de Belgique, in augustus 1916 definitief gestaakt was om alleen met de Nederlandstalige uitgave verder te gaan.

Johan Strauss sr. (1804-1849)

1849   Overlijden in Wenen van Johan Strauss sr., Oostenrijks componist, dirigent en violist. Van zijn vele tientallen composities is de Radetzkymars (opus 228) de bekendste. Hij componeerde ze ter ere van de 82-jarige generaal Josef Radetzky, die in Italië grote militaire successen boekte. Strauss trouwt in 1825 met Anna Streim. Ze krijgen zeven kinderen. De lange periodes van afwezigheid vanwege Strauss’ vele buitenlandse tournees kan Anna nog verdragen, maar nog eens acht kinderen bij zijn maîtresse zijn er te veel aan. Ze scheiden. Vervolgens zet Anna haar zoon Johann jr. aan om alsnog een muzikale loopbaan te ambiëren. Dit doet hij met zoveel succes dat hij zich ontwikkelt tot de belangrijkste concurrent van zijn vader in het Weense muziekleven.

1816   Koning Willem I van de Verenigde Nederlanden richt de universiteit van Gent op.

1506   Overlijden in Burgos van Filips de Schone, pas 28 jaar oud. Officieel aan tyfus, maar boze tongen beweren dat hij werd vermoord omwille van dynastieke intriges. Hij was de zoon van Maria van Bourgondië en Maximiliaan van Oostenrijk. In die hoedanigheid was hij onder meer graaf van Vlaanderen en hertog van Brabant. De geboorte van Filips was een belangrijk dynastiek feit. Franse agenten verspreidden het gerucht dat het pasgeboren kind van Maria van Bourgondië een meisje was. Na de doop in de Brugse Sint-Donaaskerk roeren de twijfelaars zich, maar Maria snoert hen de mond door Filips van zijn zwachtels te ontdoen en ‘sijn cullekens’ (teelballetjes) in haar hand te nemen, tot grote vreugde van het volk.

1066   De Slag om Stamford Bridge markeert het einde van de overheersing van de Vikingen in Engeland. Op 25 september 1066 verslaat een leger onder leiding van Harold II van Engeland de Vikingen in de omgeving van York en maakt daarmee na twee eeuwen een eind aan hun dominantie in Engeland. Jaren eerder was Harold na een schipbreuk in handen gevallen van de Normandische hertog Willem I de Veroveraar. Deze wil graag koning van Engeland worden en heeft Harold II tijdens zijn verblijf in Normandië laten zweren dat hij verzaakt aan zijn rechten op de Engelse troon.

Als Harold II zich in 1066 echter toch tot koning van Engeland laat kronen, is Willem I woedend over de gepleegde meineed en valt met een troepenmacht Engeland binnen. Harold II heeft op dat moment echter ook te kampen met de Vikingen. Harold II reist noordwaarts om het op te nemen tegen de Vikingen en verslaat ze op 25 september 1066 tijdens de Slag van Stamford Bridge.

Drie dagen later valt hertog Willem I met zijn troepenmacht Engeland binnen. Koning Harold II reist hierop noodgedwongen met zijn leger weer naar het zuiden. Op 14 oktober 1066 botsen de twee legers op elkaar bij Hastings. Harold II wordt verslagen door het Normandische leger en sneuvelt in de strijd. Willem de Veroveraar wordt de eerste Normandische koning van Engeland.