26 april. Net binnen: reactor 4 in Tsjernobyl ontploft

Elk jaar   Sinds 2000 Werelddag van de Intellectuele Eigendom. Met deze dag vraagt de Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom (WIPO) aandacht voor de rol die intellectuele eigendom in ons dagelijks leven speelt en wordt de bijdrage gewaardeerd die uitvinders, kunstenaars, wetenschappers en auteurs leveren aan de ontwikkeling van de gemeenschap als geheel.

1986   Ontploffing van kernreactor 4 van de Russisch-Oekraïense atoomkrachtcentrale in Tsjernobyl nadat het personeel – tijdens een testprocedure – voorschriften in de wind had geslagen. Het 1000 ton zware dak van de reactor wordt weggeblazen en 3 tot 4% van al het aanwezige radioactieve materiaal (in totaal een kleine 190 ton) de lucht in geslingerd. Als gevolg van de vrijgekomen straling komen 31 mensen vrijwel onmiddellijk om, enkele honderden krijgen dodelijke stralingsziekte, 130 000 tot 600 000 personen worden blootgesteld aan hoge dosissen straling. Ook veel reddingswerkers en puinruimers raken besmet.

In 2005 blijkt dat ongeveer 8000 mensen gestorven zijn aan directe gevolgen van de ramp. Relatief het zwaarst getroffen is Wit-Rusland, omdat Tsjernobyl vlak bij de grens met dat land ligt en de wind de radioactieve deeltjes naar het noorden dreef. De straling wordt zelfs bij ons gemeten. Directeur Viktor Brjoechanov van de kerncentrale wordt veroordeeld tot 10 jaar werkkamp. Tsjernobyl zal pas binnen 900 jaar veilig genoeg zijn om weer in te wonen.

Jan Jambon (°1960)

1960   Geboorte te Genk van Jan Jambon, Vlaams politicus voor de N-VA. Hij is van opleiding informaticus (licentiaat informatica, VUB), aangevuld met een MBA. Voor hij politieke mandaten opnam, was hij algemeen directeur van de Bank Card Company, de uitgever van de kredietkaarten VISA en MasterCard.

Jan Jambon begon zijn politieke carrière bij de Volksuniejongeren (VUJO). Van 1985 tot 1988 was hij lid van het hoofdbestuur van de nationale Volksuniejongeren en hoofdredacteur van het maandblad WIJ-Jongeren. Vanaf 1992 was hij jarenlang voorzitter van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) en tevens nationaal bestuurslid van de Vlaamse Volksbeweging (VVB).

Op 28 juni 2007 werd hij parlementslid in de Kamer voor de N-VA. Vervolgens werd hij op 1 januari 2013 burgemeester van de gemeente Brasschaat. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 behaalde de N-VA een absolute meerderheid in de gemeenteraad, waardoor hij burgemeester kon blijven. In 2014 treedt hij toe tot de regering-Michel I, als vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken. Sinds 2019 is hij minister-president van Vlaanderen.

1945   Een vergeten mensenrechtenschandaal: de Amerikaanse generaal Eisenhower, die de geallieerde legers in Europa leidt, krijgt van zijn generale staf in Washington de toelating om de Duitse gevangenen niet meer te moeten behandelen volgens de geldende regels van de Conventie van Genève. De Duitse gevangenen zullen vanaf nu worden beschouwd als Disarmed Enemy Forces (ontwapende vijandelijke troepen) die ook niet meer kunnen genieten van medische hulp door het Internationale Rode Kruis. Hun dagelijks voedselrantsoen wordt beperkt tot 1000 calorieën. Meerdere tienduizenden Duitse krijgsgevangenen van na 1945 sterven in Amerikaanse kampen door ziekte, koude en ondervoeding.

1935   Oprichting van het nationale park De Hoge Veluwe. Dat liep als volgt: de stichting Nationaal Park De Hoge Veluwe wordt opgericht door het echtpaar Kröller-Müller dat het park ooit als jachtterrein bezat. Als tegenprestatie voor de subsidie van de overheid krijgt het Rijk de kunstcollectie van Helene Müller. Deze wordt ondergebracht in een nieuw te bouwen museum in het park, nu een van de meest bezochte van Nederland.

Berten Fermont (1911-1933)

1932   Het Krijgshof op 26 april 1932 bevestigt de veroordeling van de Vlaamse dienstweigeraar Berten Fermont tot twee jaar gevangenis. Hij had aan minister van landsverdediging Henri Denis schriftelijk laten weten dat hij weigerde zijn militaire dienstplicht te vervullen ‘omdat de Belgische staat de Vlaamse volksgemeenschap haar rechten onthoudt’.

1907   Geboorte in Veenwouden (Friesland) van Theun de Vries, schrijver en dichter, maar ook auteur van toneel- en hoorspelen, biografieën en essays. Bekende werken van hem zijn onder meer Het geslacht Wiarda, Stiefmoeder aarde, Het meisje met het rode haar, De vrouweneter, Het Friese kabinet. Hij was een actief lid van de Communistische Partij Nederland (CPN) tot 1971 en zat voor de CPN in de Amsterdamse gemeenteraad. Hij schreef en publiceerde drie huldedichten aan Stalin. Een staaltje uit een van de drie, voorgedragen op een speciale bijeenkomst van de Vereniging Nederland-USSR in een met Nederlandse en Sovjetvlaggen versierde zaal, ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van Stalin op 21 december 1949:

‘Geen lof of blaam heeft ooit de naald verwrikt

Van dit kompas. Zijn kern: het noest geduld.

Zijn opdracht, het gegeven woord, vervuld.

Zijn visioen in stug graniet gebikt. (…)

Heeft zich in hem het fier genie onthuld

Van ’t volk dat niet meer duldt, maar zelf beschikt’.

De Vries ontvangt in 1962 de PC Hooftprijs voor zijn hele oeuvre en in 1979 een Eredoctoraat in de Geschiedenis van de Rijksuniversiteit Groningen. Hij overlijdt in 2005 op 97-jarige leeftijd.

1910   Overlijden in Parijs van Bjørnstjerne Bjørnson (77), Noorse schrijver, dichter en journalist. Ook als politicus was Bjørnson een toonaangevende kracht in het toenmalige Noorwegen. Hij was fel republikein, voorstander van het pangermanisme, zette zich in voor het algemeen kiesrecht en verzette zich tegen de macht van de (staats)kerk.

Zijn bekendste roman is Synnøve Solbakken (Het meisje uit Solbakken) uit 1857, verfilmd in 1919, 1934 en 1957. Hij ontving in 1903 de Nobelprijs Literatuur.

1904   De Bell Telephone Company vestigt zich in Antwerpen.

Ludwig Wittgenstein (1889-1951)

1889   Geboorte in Wenen van de Oostenrijkse filosoof Ludwig Wittgenstein, pionier in de analytische filosofie. Hij geldt als een van de grootste filosofen van de 20ste eeuw. Zijn beroemdste werk, Tractatus logico-philosophicus, verschijnt in 1921 in het laatste nummer van de Annalen der Natuurphilosophie. Veel geciteerd is de slotzin van zijn Tractatus: ‘Waarover men niet spreken kan, daarover moet men zwijgen’. Hij overlijdt in 1951 in Cambridge.

1793   Veertien vrouwen uit de stad Verdun, waaronder de barones de La Lance en haar twee nichtjes, verschijnen voor het Revolutionaire Tribunaal. Ze worden beschuldigd van te hebben gesympathiseerd met de Duitsers toen hun stad zich in september 1792 zonder verzet heeft overgegeven aan de troepen van de hertog van Braunschweig. De beschuldigden geven terloops lucht aan hun koningsgezinde overtuiging. Twaalf onder hen worden ter dood veroordeeld en terstond terechtgesteld.

1483   Plechtige intrede van Margareta van Oostenrijk in Rijsel (Frans-Vlaanderen). Zij was de dochter van Maximiliaan van Oostenrijk en van Maria van Bourgondië, tante van Keizer Karel V en landvoogdes der Nederlanden.

112   Geboorte van Marcus Aurelius, Romeins keizer van 161 tot 180 en belangrijk filosoof. Hij stelde een toonbeeld van rechtvaardig en menselijk beleid, gedragen door de voorchristelijke Stoïcijnse deugden, een filosofie van matiging, dienst en plicht. Zijn persoonlijke notities zijn bewaard gebleven. Een voorbeeld: ‘Alles wat we horen is een mening, geen feit. Alles wat we zien is een perspectief, niet de waarheid’. Radio en televisie bestonden toen nog niet.