29 april. Net binnen: Mark Eyskens geboren, die z’n eigen regering maar niks vond

Wikimedia Commons/joyparris

Michelle Pfeiffer (°1958)

2000   Opening Plopsaland in De Panne. Het is het eerste Plopsa-park.

1975   Zwaar ongeval tijdens een training voor reddingsoperaties te Mechelen. Bij een oefening op helikopterevacuatie van personen met een net bevestigd onderaan een Alouette III van de Civiele Bescherming komt de haak om onbekende redenen los tijdens de laatste proef. Het net en de 5 vervoerde brandweerlieden storten neer, 100 meter van het vertrekpunt, Fort van Walem. Niemand overleeft de ramp.

1975   Feitelijk einde van de Vietnamoorlog: de laatste Amerikaanse troepen vluchten weg uit Saigon voor de oprukkende Vietcong. De Amerikaanse ambassade wordt in chaos en paniek geëvacueerd met helikopters.

1967   De bokser Cassius Clay, alias Muhammad Ali, verliest zijn kampioenstitel bij de zwaargewichten omdat hij weigert zijn militaire dienstplicht te vervullen.

1958   Geboorte in Santa Ana (Californië) van Michelle Pfeiffer, Amerikaanse filmactrice van Duits-Nederlandse afkomst. Bekende films van haar zijn onder meer: The fabulous Baker Boys, The Russia house, Scarface, Dangerous liasons, One fine day, What lies beneath, I am Sam, White oleander, Hairspray, Stardust, People like us, Murder on the Orient Express en haar tot dusver laatste Ant-Man and the Wasp: Quantumania (2023).

Ludwig Wittgenstein (1889-1951)

1951   Overlijden in Cambridge van Ludwig Wittgenstein (62), Oostenrijks filosoof, pionier in de analytische filosofie. Hij geldt als een van de grootste filosofen van de 20ste eeuw. Zijn beroemdste werk, Tractatus logico-philosophicus, verschijnt in 1921 in het laatste nummer van de Annalen der Naturphilosophie. Veel geciteerd is de slotzin van zijn Tractatus: ‘Waarover men niet spreken kan, daarover moet men zwijgen’.

1945   Fusie van het Belgisch Vakverbond met het communistische Belgisch Verbond der Eenheidssyndicaten (BVES), het onafhankelijke Algemeen Geünifieerd Syndicaat der Openbare Diensten (ASOD) en de Mouvement Syndical Unifié (MSU) van André Renard tot het Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV).

1942   In volle oorlogstijd ontploft 200 ton ammoniumnitraat in de chemische fabriek van Tessenderlo, toen Produits Chemiques de Tessenderloo, nu: Tessenderlo Chemie. Men telt 189 doden, waaronder 50 kinderen, en meer dan 2000 gekwetsten. De fabriek en het nabijgelegen dorpscentrum worden volledig vernield. De Duitsers vermoeden sabotage, maar de oorzaak was hoogstwaarschijnlijk een tragisch bedrijfsongeval, waarbij arbeiders tegen de regels in probeerden brokken ammoniumnitraat met dynamiet los te maken.

Tegen de wil van de meerderheid van de bewoners en het gemeentebestuur in – maar onder druk van de Bestendige Deputatie van de provincie Limburg – wordt de fabriek op exact dezelfde plaats herbouwd, in plaats van op de nieuwe industriezone aan het Albertkanaal, ver van de bewoonde zone.

1933   Geboorte in Leuven van Mark Eyskens, Vlaams politicus en economist, zoon van Gaston Eyskens. Hij wordt doctor in de rechten en in de economische wetenschappen na briljante studies aan de KULeuven en de Columbia University (New York). In Leuven was Eyskens actief in de katholieke Vlaamse studentenbeweging; hij was redacteur van Ons Leven. In 1967 wordt hij hoogleraar in Leuven, in 1977 Kamerlid voor de CVP. Hij is diverse keren staatssecretaris en minister en één keer even premier (1981).

In de politiek profileert hij zich vooral rond het financieel-economisch beleid en de internationale kwesties. De binnenlandse problemen, inclusief de Vlaamse aangelegenheden, liggen hem minder. Wel blokkeert hij als minister van Ontwikkelingssamenwerking in de regering-Wilfried Martens I in april 1979 de benoemingen op het Algemeen Bestuur voor Ontwikkelingssamenwerking (ABOS), uit protest tegen het niet doorvoeren van de beloofde pariteit tussen Vlamingen en Walen op de diensten van het ministerie.

Van 6 april 1981 wordt hij premier voor de CVP in een regering van CVP/PSC en SP/PS. Op 21 september viel de regering na een conflict over de financiering van de Waalse staalindustrie. De val van de regering kondigde hij op een persconferentie aan met de woorden: ‘Het is vandaag 21 september, de herfst begint, de bladeren vallen, de regering is ook gevallen’.

De regering van Mark Eyskens kreeg nooit echt greep op de problematische economische toestand van België en de ontsporende staatsfinanciën. Rik Van Cauwelaert schreef in de De Tijd van 11 oktober 2013: ‘Mark Eyskens zou later, in een cynische bui, zijn regering omschrijven als “een pedagogische demonstratie van hoe het niet moest”. En dat hij daar cum laude in slaagde, bewijzen volgende cijfers. Tijdens zijn regeerperiode, minder dan een jaar, steeg het aantal werklozen met 100 000, liep het begrotingstekort op van 8,5 naar 12,6 procent en schoot de overheidsschuld naar een schrikwekkende 135 procent van het bbp’.

Gideon Sundbäck (1880-1954)

1913   De Zweed Gideon Sundbäck (1880-1954) krijgt een octrooi voor de eerste echt bruikbare ritssluiting. Daar was heel wat aan voorafgegaan. De ritssluiting is vanaf 1851 door verschillende uitvinders ontwikkeld. De automatische, ononderbroken kledingsluiting, in 1851 gepatenteerd door Elias Howe, vond geen praktisch gebruik. De Amerikaan Whitcomb Judson had in 1890 het eerste praktische idee. Het ging om een soort ritssluiting voor het sluiten en openen van laarzen. In hetzelfde jaar werd de ritssluiting door de uitvinder gepresenteerd op de Wereldtenstoonstelling van Chicago. Geen succes.

Na het octrooi van Gideon Sundbäck in de VS verwierf de Zwitser Martin Othmar Winterhalter in 1923 het patent voor Europa. De eerste in massa geproduceerde ritssluiting ter wereld werd vervolgens geproduceerd in zijn bedrijf Riri in Wuppertal, later en tot op heden in Mendrisio (Zwitserland).

Ritsen werden voor het eerst op grote schaal gebruikt in 1917 bij de Amerikaanse marine op weerbestendige pakken die door piloten werden gedragen. De algemene implementatie in alledaagse kleding begon rond 1930. Sindsdien hebben ritsen op veel plaatsen in textiel de knopen vervangen. Maar dan kwam de klitband of Velcro…

1854   In de Amerikaanse staat Pennsylvania wordt een theologische hogeschool, het Ashmun Institute, opgericht. Het is de eerste hogere opleiding voor Afro-Amerikanen.

Pieter Baes (1848-1907)

1848   Geboorte in het West-Vlaamse Elverdinge (Ieper) van Pieter Baes, directeur van het Sint-Jozefsinstituut in Izegem. Op 30 september 1895 werd hij diocesaan hoofdinspecteur voor het lager onderwijs in het bisdom Brugge. Baes begreep het belang van het algemeen Nederlands zeer goed en in zijn functie ageerde hij onvermoeibaar om het in alle scholen ingang te doen vinden. Zijn latere publicaties, die in het bisdom Brugge een belangrijke bijdrage hebben geleverd tot de taalemancipatie, getuigen alle van deze ruime opvatting. Hij overlijdt in 1907 op de leeftijd van 59.

1770   James Cook ontdekt Australië en noemt het continent New South Wales.

1699   In Parijs vindt de eerste bijeenkomst van de Franse Académie des Sciences plaats.

1672   De Franse koning Lodewijk XIV valt de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden binnen (Hollandse Oorlog).

1540   Keizer Karel V veroordeelt 26 Gentse burgers tot de doodstraf wegens weerspannigheid.

1429   Gekleed als man, en in harnas, leidt Jeanne d’Arc de Franse troepen in een aanval op het Engelse leger dat de Franse stad Orleans bezet. De stad wordt bevrijd op 8 mei.