29 oktober. Net binnen: Coornhert overleden, onbeperkt voor de vrijheid van meningsuiting

2005   In de migrantenwijken van een aantal grote Franse steden steken jongeren massaal auto’s in brand uit onvrede met hun situatie.

Franse munt van 2 euro ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de stripreeks Asterix

1959   Asterix en Obelix verschijnen voor het eerst in het openbaar. De striphelden zijn het werk van de Franse tekenaar Albert Uderzo en scenarioschrijver René Goscinny die elkaar in Brussel leerden kennen. Ze maken hun debuut in een strip in de Franse krant Pilote. Niet lang daarna verscheen het eerste album van de dappere Galliër en zijn vrienden in een oplage van 6500. De stripheld die steevast wordt bijgestaan door zijn boezemvriend Obelix, hondje Idéfix en druïde Panoramix, is sindsdien uitgegroeid tot een miljoenenbusiness. De albums verschenen in meer dan honderd talen. De totale verkoop ligt op ruim 350 miljoen exemplaren. Daarmee is Asterix met afstand de bestverkochte stripreeks uit Europa.

1956   Israël valt de Sinaï en de door Egypte bestuurde Gazastrook binnen: het begin van de Suez-crisis. Bevelen van de Veiligheidsraad aan IsraëI om zich ogenblikkelijk weer terug te trekken, worden op 30 oktober ter stemming gebracht door de VS en even later door de Sovjet-Unie. Groot-Brittannië en Frankrijk spreken tweemaal hun veto uit.

Ramiro Ledesma Ramos (1905-1936)

1936   In Spanje wordt de in augustus gearresteerde nationaal-syndicalistische theoreticus Ramiro Ledesma Ramos vermoord door Republikeinen. Als hij uit de Ventas-gevangenis op de vrachtwagen naar het executiepeloton moet stappen, snelt hij naar een soldaat en grijpt diens pistool, roepend: ‘Je zult me vermoorden waar ik wil en niet waar jij wilt!’ Een andere militair schiet hem van dichtbij neer. In 1931 had hij de krant La Conquista del Estado opgericht. Onder Franco vraagt de Kerk dat hij wordt geregistreerd op de ‘index van verboden auteurs’.

1929   Zwarte Dinsdag: algehele paniek op Wallstreet, precies vijf dagen na de beurskrach (Zwarte Donderdag). Alle investeerders haken af.

1923   Stichting van de republiek Turkije na het uiteenvallen van het Osmaanse Rijk. Zie Vandaag van 29 oktober 2022.

1923   In Berlijn gaat de eerste Duitse radiozender officieel de lucht in. Het eerste programma was ‘Die Berliner Radiostunde’. Het eerste jaar telt men 1000 geregistreerde luisteraars.

1878   Geboorte in Blumenthal (Schlesien, nu Polen) van Alexander Ernst Freiherr von Falkenhausen. Deze generaal van de Wehrmacht wordt in mei 1940 militair gouverneur van België en Noord-Frankrijk. In juli 1944 wordt hij door de Gestapo gearresteerd op verdenking van een complot tegen Adolf Hitler. De bewijzen tegen hem zijn te zwak voor een zware veroordeling, laat staan de doodstraf, alhoewel zijn contacten met het verzet duidelijk waren. Men houdt hem achter de tralies. Na de Duitse ineenstorting belandt hij in geallieerde gevangenschap. Na zes jaar gevangenschap zonder veroordeling staat hij in 1951 terecht voor de Brusselse krijgsraad, gezien zijn rol tijdens de bezetting van België. Hij wordt tot 12 jaar dwangarbeid veroordeeld, maar onmiddellijk in vrijheid gesteld. Hij overlijdt in 1966 op de leeftijd van 87. Hij was een neef van generaal Ludwig von Falkenhausen (1844-1936), militair gouverneur van België van 1917 tot 1918.

1846   Premier Jules Malou (1810-1886), een West-Vlaamse katholiek, laat de Wet op de organisatie van het Rekenhof uitvaardigen.

1807   Geboorte in Mechelen van Jan Verspreeuwen. Deze leraar Nederlands aan het atheneum te Antwerpen toont zich na de Belgische afscheiding een overtuigd orangist. Eind 1830 protesteert hij in de pers tegen de verfransing van de Gentse universiteit. Hij is een van de eersten die na 1830 Nederlandstalige gedichten publiceert. Als atheneumleraar brengt Verspreeuwen verscheidenen van zijn leerlingen tot inzet in de Vlaamse Beweging, zoals onder meer Jacob F. Heremans.

In het Vlaamsgezinde cultuurleven te Antwerpen speelt Verspreeuwen een belangrijke rol. In 1835 is hij eerste medeoprichter en daarna voorzitter van De Olijftak. In 1845 richt hij het tijdschrift Het Taelverbond op en wordt er hoofdredacteur van. In 1847-1848 is hij een van de belangrijkste medewerkers aan het Vlaams-liberale satirische weekblad De Schrobber. Zo raakt hij betrokken bij de hoogoplopende ruzie tussen de liberale Vlaamsgezinden van De Schrobber en een katholieke groep rond Hendrik Conscience en Jan J. de Laet van het concurrerende De Roskam.

Verspreeuwen wordt nu in de eerste plaats liberaal en dan pas Vlaamsgezind. Bij de Antwerpse gemeenteraadsverkiezingen van oktober 1851 speekt hij zich uit tegen de kandidatuur van Conscience op de lijst van de Vlaamse burgerpartij. Als hij vervolgens politiek directeur van het tijdschrift De Schelde werd, lanceert dit blad hevige aanvallen tegen katholieke flaminganten.

Jan Verspreeuwen overlijdt in 1860 op de leeftijd van 52.

1682   De kolonist William Penn (1644-1718) zet voet aan land in het stuk van Amerika dat tegenwoordig Pennsylvania wordt genoemd. Penn was de zoon van admiraal William Penn en Margaret Jasper, dochter van een Rotterdamse koopman.

Christiaan Huygens (1629-1695)

1651   De Nederlandse wiskundige, sterrenkundige en uitvinder Christiaan Huygens schrijft als eerste wetenschapper in de geschiedenis natuurkundige formules op. Deze geven de juiste theorie voor impuls en energiebehoud bij botsingen en zijn een beslissende verbetering van de botsingswetten van René Descartes.

1590   Overlijden in Gouda (Zuid-Holland) van Dirck Volkertsz. Coornhert (68), schrijver, graveur, theoloog en filosoof. In 1562 wordt hij stadssecretaris van Haarlem. Na in 1567 gevangen te hebben gezeten wegens ‘ketterse sympathieën’ wijkt hij uit naar Kleef waar hij als agent van Willem van Oranje aan de voorbereiding van de opstand tegen Spanje werkt. In 1572 keert hij terug naar Holland en wordt er secretaris van de Staten. Na drie maanden moet hij alweer vluchten omdat hij het wrede optreden van de legeraanvoerders Lumey (Willem van der Mark) en Diederik Snoey aan de kaak heeft gesteld. Tot 1577 werkt hij dan in Xanten (Noordrijn-Westfalen). Eens de kust veilig vestigt hij zich weer in Haarlem.

Zijn polemische geschriften, altijd geschreven in de volkstaal, dwingen hem echter tot een zwervend bestaan. Vele prominenten haten hem. In Emden (Oost-Friesland) voltooit hij zijn hoofdwerk Zedekunst, dat is Wellevenskunste (1586). Zijn denken wordt gekenmerkt door een grote tolerantie en afkeer van bekrompenheid. De vrijheid van meningsuiting is voor hem heilig. Zowel het calvinisme als het katholicisme van zijn tijd konden op zijn kritiek rekenen, al keerde hij zich nooit helemaal van de katholieke kerk af. Meer over hem kan je hier lezen.

1468   Een groep van 600 Franchimontezen, inwoners van het dorp Franchimont (Luik), probeert zich in de nacht van 29 op 30 oktober meester te maken van de Bourgondische hertog Karel de Stoute die in die dagen Luik belegert. De aanval mislukt, alle aanvallers worden gedood. Ze werden weer in herinnering gebracht tijdens de Eerste Wereldoorlog toen koning Albert I op de dag van de Duitse inval, 4 augustus 1914, de Vlamingen opriep om de Guldensporenslag te gedenken en de Walen de zeshonderd Franchimontezen.