3 april. Historische dag: Antoon Jacob weigert politieke inactiviteit, krijgt tien jaar gevangenisstraf

1991   Sovjetleider Mikhail Gorbatsjov treedt af. De Sovjet-Unie begint uiteen te vallen.

1955   Midden in een vertoning breekt in Cinema Rio te Sclessin (Luik) brand uit. Door de paniek raakt niet iedereen tijdig buiten. Er vallen 39 doden.

Postkaart met de eerste levende coelacant ooit gevangen, het Oos-Londen Museum in Zuid-Afrika en conservator Marie Courtenay-Latimer

1938   Vissers op de Indische Oceaan vangen een coelacant, een prehistorische, anderhalve meter lange roofvis die nog steeds blijkt voor te komen op grote diepte in de zee voor Afrika. Men dacht dat de coelacanten al miljoenen jaren waren uitgestorven.

1920   De vooraanstaande activist Antoon Jacob (1889-1947) wordt tot tien jaar buitengewone hechtenis veroordeeld in een bekend proces waarin hij samen met Herman Vos en Marten Rudelsheim terecht staat. Na de Wapenstilstand van 11 november 1918 had Jacob zichzelf aangegeven bij het Belgische gerecht. Door zijn onverzettelijke houding en zijn weigering om in ruil voor de belofte van politieke non-activiteit te worden vrijgelaten maakt hij grote indruk. Zijn straf wordt in 1921 in vijf jaar omgezet.

De Vlaamse hoogleraar, jurist en literatuurhistoricus was in 1889 in Boom geboren. Hij studeert Germaanse filologie aan de Rijksuniversiteit Gent. In 1914 wijkt hij uit naar Nederland. Hij wordt medestichter en hoofdredacteur van het in Nederland uitgegeven activistische dagblad De Vlaamse Stem. In 1915 probeert hij in Antwerpen de socialisten voor het activisme te winnen. In 1916 wordt hij benoemd tot docent in de Nederlandse en algemene letterkunde aan de vernederlandste universiteit van Gent. In 1917 treedt hij toe tot de Raad van Vlaanderen. Samen met August Borms en Pieter Tack behoort hij tot de belangrijkste activistische voormannen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Maar als de Raad in 1918 de zelfstandigheid van Vlaanderen uitroept, neemt hij ontslag. Hij vertrouwt de Duitse politiek niet.

Vanuit de gevangenis en ook daarna ijvert hij voor amnestie, voor de Frontpartij, voor de vrijlating van August Borms, enz. Hij wordt gezien als een uiterst consequente en radicale Vlaams-nationalist en Heel-Nederlander, een ‘puritein der gedachte’, aldus Wies Moens. Hij komt vrij in 1923.

Na opnieuw rechten te hebben gestudeerd in Utrecht, wordt Antoon Jacob 1934 tot lector benoemd (Nederlandse taal en letterkunde) aan de Universiteit van Hamburg, waar hij nadien hoogleraar wordt. Dezelfde aanstelling krijgt hij in februari 1941 aan de Rijksuniversiteit Gent, in opvolging van de afgezette August Vermeylen. In november 1942 wordt hij, in opvolging van Cyriel Verschaeve, voorzitter van de Vlaamse Cultuurraad en in 1943 voorzitter van de Vlaamse Juristenvereniging.

In augustus 1944 neemt Antoon Jacob de wijk naar Duitsland en komt terecht in Bad Pyrmont. Hij wordt er, net als Cyriel Verschaeve en August Borms, door Jef van de Wiele benoemd tot lid van de Adviesraad van de Vlaamse Landsleiding, een soort regering in ballingschap, waaraan geen lang leven was beschoren.

Hij komt terug naar België en wordt er aangehouden. In de gevangenis wordt hij zwaar ziek. Hij overlijdt 57 jaar oud in het Antwerpse Sint-

Henri de Greeve (1892-1974)

Elisabethziekenhuis op 23 februari 1947.

1914   In de Eerste Wereldoorlog gaat een kerstbestand in aan het westelijke front. Men gaat ervan uit dat de oorlog snel voorbij zal zijn.

1898   Geboorte in Elsene van de Franstalige Vlaamse schrijver Michel de Ghelderode, met zijn ware naam Adémar Martens.

1892   Geboorte van Henri de Greeve, Nederlands priester, radioredenaar en sociaal voorman. Oprichter van de Bond Zonder Naam.

1885   In Duitsland wordt de motor van Gottlieb Daimler gepatenteerd.

1884   Bij een scheepsramp met het Belgische stoomschip Daniel Steinmann nabij Halifax (Canada) vallen 121 doden.

Pony Express-postzegel

1860   Op 3 april 1860 vertrekt de eerste rit van de Pony Express vanuit St. Joseph, Missouri. De beroemde verbinding is opgericht door de ondernemers William H. Russell, Alexander Majors en William B. Waddell.

In deze periode is de communicatie tussen het westen en oosten van Amerika nog erg moeilijk. De Pony Express is het eerste snelle transportmiddel voor kleine goederen en post over het Noord-Amerikaanse continent. Poststukken kunnen in tien dagen tijd van St. Joseph in Missouri naar Sacramento, bij de kust van de Stille Oceaan, worden vervoerd. Veel sneller dan de postkoets. Maar liefst zesentwintig keer per maand brengen ruiters poststukken heen en weer.

Ruiters die dienst nemen bij de Pony Express kunnen om de tien mijl gebruikmaken van een wisselstation. Hier worden de rijdieren verwisseld zodat ze op volle kracht door kunnen galopperen. Het nieuws van de verkiezing van president Abraham Lincoln bereikt in zeven dagen en veertien uur San Francisco aan de Amerikaanse westkust. Een absoluut record.

Werken voor de Pony Express is voor lang niet iedereen weggelegd. Vanwege de grote gevaren wordt er specifiek gevraagd naar jonge, moedige ruiters. In een beroemde advertentie wordt met de volgende tekst gevraagd om nieuwe rijders: ‘Gezocht: jonge, magere, pezige kerels van niet ouder dan achttien. Moeten deskundige ruiters zijn, bereid om dagelijks hun leven te riskeren. Wezen krijgen de voorkeur’.

De bekendste ruiter van de Pony Express is ongetwijfeld William Cody (1846-1917), beter bekend als Buffalo Bill. Hij werkt in 1860 voor de avontuurlijke transportdienst. Later maakt hij naam tijdens verschillende Indiaanse oorlogen. Echt beroemd wordt hij met zijn Wild West show, waarmee hij door Amerika en Europa reist.

Op 26 oktober 1861 wordt het einde van de Pony Express aangekondigd. Twee dagen eerder is Salt Lake City via de transcontinentale telegraafdienst verbonden met Omaha (Nebraska) en Sacramento (Californië).

1851   Inwerkingtreding van de Belgische wet die de mogelijkheid creëert dat de ‘maatschappijen van onderlinge bijstand’ (in het Frans ‘des mutuelles’, vandaar mutualiteiten) rechtspersoonlijkheid verwerven. De strenge erkenningsvoorwaarden zorgen er echter voor dat slechts een beperkt aantal verenigingen erkend worden. Pas in 1894 komt het tot een versoepeling van de wet van 1851 op de ‘maatschappijen van onderlinge bijstand’. Vanaf nu kunnen verschillende verenigingen zich bundelen, waardoor gemeenschappelijke dienstverlening mogelijk wordt. Deze fusies vinden vervolgens plaats tussen 1906 en 1920 en leiden tot het ontstaan van de huidige landsbonden van mutualiteiten.

1833   De in hoofdzaak Waalse ‘vooruitstrevende’ oppositie gaat de regering te lijf door het budget van landsverdediging te blokkeren: de regering moet eerst maar eens een meer strijdvaardige houding tegenover Nederland aannemen. Daar is de Belgische volksvertegenwoordiging het roerend mee eens. De regering wordt in de Kamer met 45 tegen 28 stemmen in de minderheid gesteld en biedt haar ontslag aan.

1559   De Vrede van Cateau-Cambrésis tussen Frankrijk en Spanje wordt afgesloten. Dit verdrag bekrachtigt de overwinningen die de graaf van Egmont te Sint-Kwinten en te Grevelingen op de Franse koning Hendrik II behaalde. In Frans-Vlaanderen behoudt Frankrijk wel Kales (Calais) en de verwoeste stad Terwaan mag niet worden wederopgebouwd.