3 december. Historische dag: einde van de (eerste?) Koude Oorlog

2002   Overlijden in Hollywood van de Ierse succesacteur Glenn Quinn, 32 jaar. De aantrekkelijke Quinn is weggelegd voor een grootse carrière, maar mist iedere discipline. In Los Angeles is hij mede-eigenaar van nachtclub Goldfingers. Door zijn heroïneverslaving raakt hij zijn onderneming en woning kwijt. In november 2002 zit hij financieel volledig aan de grond. De politie treft hem begin december 2002 dood aan in het huis van een vriend. Een overdosis heroïne. De lijkschouwing wijst uit dat Quinns lichaam zwaar beschadigd is door overmatig drank- en drugsgebruik.

1989   Tijdens een bijeenkomst op Malta geven Sovjetpresident Michail Gorbatsjov en de Amerikaanse president George H.W. Bush gezamenlijk een verklaring die aangeeft dat de Koude Oorlog officieel tot een eind is gekomen. Voorafgaand aan de verklaring hebben de twee wereldleiders twee dagen lang uitvoerig op Malta overlegd. Op 3 december geven de leiders uiteindelijk een gezamenlijke persconferentie vanaf het Sovjetschip Maxim Gorki.

De ontspanning was gestart in 1986 op initiatief van de Amerikaanse president Ronald Reagan. Hij en Gorbatsjov begonnen toen meerdaagse gesprekken onder vier ogen op IJsland.

1973   De Amerikaanse ruimtesonde Pioneer 10 bereikt na een reis van 9 maanden de planeet Jupiter.

1944   In Griekenland breekt na de bevrijding een burgeroorlog uit tussen communisten en meestal koningsgezinde democraten.

1943   Treinramp om 06.30 uur te Lier. Een trein uit Herentals rijdt in op een stilstaande trein, 24 doden en 63 gewonden waarvan de helft zwaargewond.

1932   Eerste nummer het weekblad Hier Dinaso! dat van 3 december 1932 af verscheen als orgaan van het Verbond van Dietse Nationaal Solidaristen (Verdinaso). De eerste jaren leidde Joris van Severen het weekblad zelf. Vanaf 1936 trad een meer onafhankelijke redacteur op, de advocaat Willem Melis (1907-1984).

Ellen Blazer (1931-2013)

1931   Geboorte van televisieregisseuse en programmamaakster Ellen Blazer als Esther Blazer in een Joods gezin in Rotterdam. In 1952 begint Blazer haar carrière bij de Wereldomroep als assistente op de afdeling klassieke muziek. Daarna voert ze de regie van onder meer Willens en wetens, Per seconde wijzer, Twee voor Twaalf (ze was ook bedenker van de formule), Sonja’s goed nieuws show en Sonja (ook eindredactie). Tijdens de Tweede Wereldoorlog dook ze onder en leefde van haar 11de tot haar 14de jaar zonder haar ouders bij een gezin in Friesland. Ze overleed in 2013 op de leeftijd van 81.

1924   Camiel Huysmans dient samen met Blavier, Heyman, Boedt, Frans van Cauwelaert, Soudan en Philip van Isacker, opnieuw een wetsvoorstel voor bestuurlijke amnestie in. Het blijkt echter bijzonder moeilijk om in het parlement daarvoor een politieke meerderheid te vinden, ook al zijn de ondertekenaars afkomstig uit de drie traditionele partijen. Maar intussen gebeurt er toch een en ander: het wetsontwerp wordt in maart 1925 door de hoofdafdeling van de Kamer aangenomen. Maar in 1926 vervalt het, omdat de parlementaire sessie was afgelopen.

Pierre Auguste Renoir (1841-1919)

1919   Overlijden in Cagnes-sur-Mer (Azurenkust) van Pierre Auguste Renoir (78), Franse kunstschilder, etser, lithograaf en beeldhouwer, boegbeeld van het impressionisme. Hij was de zoon van een kleermaker. Bekende werken van hem zijn onder andere Bal du Moulin de la Galette, Les grandes baigneuses, La grenouillère, La première sortie, Coco. Hij kreeg op latere leeftijd artritis maar bleef schilderen, met penselen die aan zijn polsen werden vastgebonden. Zijn laatste woonhuis in Cagnes is tegenwoordig het Musée Renoir. Hij is de vader van regisseur en schrijver Jean Renoir (1894-1979).

1912   Einde van de eerste Balkanoorlog. Bulgarije, Griekenland, Servië en Montenegro, tekenen een wapenstilstandsverdrag met Turkije.

1896   Hermann Hollerith richt de Tabulating Machine Company op, later omgedoopt tot IBM.

1864   Geboorte in Rotterdam van toneel- en romanschrijver en journalist Herman Heijermans (1864-1924). Zoon van een journalist. Schreef onder meer Op hoop van zegen (met de legendarische zin ‘de vis wordt duur betaald’), Ghetto, De dageraad, Interieurs, Kamertjeszonde. Was oprichter van het socialistische tijdschrift De Jonge Gids.

Joseph Conrad (1857-1924)

1857   Geboorte in Berdytsjiv, Rusland (tegenwoordig Oekraïne) van Joseph Conrad als Józef Teodor Konrad Korzeniowski, 1857-1924), een Engelse schrijver van Poolse origine. Hij is de auteur van talrijke romans en verhalenbundels waarin het maritieme of exotische avontuur tot een vorm van initiatie wordt, geleid door de wilskracht. Internationaal is zijn meest bekende roman Lord Jim (1900), maar in onze contreien daarentegen zeker Heart of Darkness (1899). Dat boek veroorzaakt veel opschudding omdat hij er de uitbuiting en dwangarbeid van de bevolking in het Congo van Leopold II onverbloemd aan de kaak stelt.

Voor het schrijven van de roman kon Conrad teruggrijpen op zijn eigen ervaring: in 1890 was hij zelf kapitein op een stoomboot op de Congostroom, die toen onderdeel vormde van de ‘Onafhankelijke Congostaat’, een privédomein van de Belgische koning Leopold II. Tijdens zijn eerste (en laatste) Congoreis is hij getuige van zoveel misstanden en gruwelijkheden dat hij direct daarna ontslag neemt.

1572   Begin van het Beleg van Haarlem door de Spanjaarden, geleid door Don Fadrique Alvarez de Toledo (beter bekend als Don Frederik), zoon van de gevreesde hertog van Alva. Een belangrijk moment in de Tachtigjarige Oorlog. Het beleg eindigt ruim zeven maanden later op 12 juli 1573 met de val van de vesting Haarlem.

De Spanjaarden beginnen met Spaarndam in te nemen, waardoor ze de stad Haarlem vanaf het noorden kunnen benaderen. Rond 10 december beginnen de gevechten tussen de Spaanse troepen en de verdedigers van de stad, zo’n 3000 Oranjegezinde soldaten, onder leiding van kapitein Wigbolt Ripperda. Op 19 december bestormden de Spanjaarden de stadsmuur. De bestorming mislukt, waarna het beleg begint. De winter van 1572 is streng, wat het gemakkelijk maakte om vanaf het Haarlemmermeer over het ijs de stad via ondergelopen weilanden te bevoorraden.

Bij het aanbreken van de lente werd de situatie slechter. Een poging van de watergeuzen om Haarlem te ontzetten mislukt: tijdens de Slag op het Haarlemmermeer blijkt de Spaanse vloot te sterk voor de geuzen.

De val van Haarlem was spectaculair, maar had geen blijvend effect op de vrijheidsstrijd van de Lage Landen. In 1576 werd de Pacificatie van Gent gesloten en in 1577 werd het Eeuwig Edict afgekondigd. Dit hield in dat de Habsburgse troepen uit de Nederlanden moesten worden teruggetrokken. Ook in Haarlem betekende dit in 1577 het vertrek van de Spaanse troepen.

Een hoofdrol in de verdediging van Haarlem werd gespeeld door een uitzonderlijke vrouw, Kenau Hasselaar. Omdat van haar geen precieze geboortedatum bekend is, valt ze in dit soort historische overzichten altijd weer uit de boot. We behandelen haar morgen.

1560   Geboorte te Antwerpen van de Zuid-Nederlandse letterkundige Jan Gruter, beter bekend onder zijn Latijnse naam Janus Gruterus. Hij was een klassiek filoloog, antiquaar, dichter en bracht het tot bibliothecaris van de Paltsbibliotheek in Heidelberg.