31 maart. Historische dag: milicien Joris de Leeuw regelt in z’n eentje Nederlands als commandotaal

Marga Minco (°1920)

2023   Vandaag wordt Marga Minco 103! Ze werd in Ginneken (Noord-Brabant) geboren op 31 maart 1920 als Sara Menco, uit orthodox Joodse ouders. Ze schreef humoristische en absurdistische verhalen, meestal bijzonder evocatief, maar sober verteld. Ze schreef onder meer De andere kant (1959), Het huis hiernaast (1965), Terugkeer (1965), Een leeg huis (1967), De dag dat mijn zuster trouwde (1970), De val (1983), De glazen brug (1986, Boekenweekgeschenk), Nagelaten dagen (1996), Decemberblues (2003) en Storing (2004), enz. alsook een aantal jeugdboeken. Haar veel vertaalde oorlogskroniek Het bittere kruid (1957) is een klassieker uit de Europese literatuur over de Tweede Wereldoorlog. Boeken van haar zijn in negentien talen vertaald. Marga Minco werd bekroond met de Annie Romeinprijs 1999, de Constantijn Huygensprijs 2005 en de P.C. Hooftprijs 2019 voor haar hele oeuvre.

Willem Kloos (1859-1938) geschilderd door Antoon van Welie

1938   Overlijden in Den Haag van de dichter Willem Kloos (78), wel de belangrijkste vertegenwoordiger van de Tachtigers. Hij was ook een toonaangevend literatuurcriticus, medeoprichter en redacteur van het tijdschrift De Nieuwe Gids. Eredoctoraat Universiteit van Amsterdam in 1935. Zijn meest bekende gedicht:

Ik ben een God in ’t diepst van mijn gedachten,
En zit in ’t binnenst van mijn ziel ten troon
Over mij zelf en ’t al, naar rijksgeboôn
Van eigen strijd en zege, uit eigen krachten.

En als een heir van donkerwilde machten
Joelt aan mij op en valt terug, gevloôn
Voor ’t heffen van mijn hand en heldere kroon:
Ik ben een God in ’t diepst van mijn gedachten.

– En tóch, zo eindloos smacht ik soms om rond
Úw overdierb’re leên den arm te slaan,
En, luid uitsnikkende, met al mijn gloed.

En trots en kalme glorie te vergaan
Op úwe lippen in een wilden vloed
Van kussen, waar ’k niet langer woorden vond.

1930   De Vlaamse dienstplichtige Joris de Leeuw komt aan in Namen om zijn militaire dienst te volbrengen bij het derde Geneeskundig Korps. Na een oproep van Herman Vos in De Schelde aan alle Vlaamse dienstplichtigen, naar aanleiding van de Belgische eeuwfeesten, om Franse bevelen naast zich neer te leggen, kondigt Joris de Leeuw aan dit initiatief persoonlijk in praktijk te zullen omzetten. Hij deelt zijn voornemen schriftelijk mee aan de minister van Landsverdediging. Hij moet prompt voor de krijgsraad in Luik verschijnen en krijgt er drie en een halve maand gevangenisstraf, gewoon voor het voornemen. Interpellaties van Vos, bijgestaan door de Vlaamse socialisten Willem Eekelers en August Balthazar, en de Waalse Jules Mathieu leiden tot heftige meetings en demonstraties.

Het uiteindelijke resultaat was dat ook het Nederlands als commandotaal in het leger werd ingevoerd. Wat één man soms kan bereiken. Joris de Leeuw overlijdt nagenoeg vergeten op 15 december 2001.

1889   Officiële inhuldiging van de Eiffeltoren in Parijs. De 317 meter hoge Eiffeltoren is het pronkstuk van de wereldtentoonstelling van 1889 en wordt gezien als één van de niet-klassieke wereldwonderen. De toren is genoemd naar de bouwer, Gustave Eiffel (1832-1923), maar die heette met zijn echte naam Bönickhausen. En geef toe, de ‘Böninckhausentoren’ klinkt minder fraai voor een monument dat is opgericht ter gelegenheid van de 100ste verjaardag van de Franse Revolutie. Op 6 mei komt er nog een ceremoniële opening, want voor zo’n bouwwerk is één feest onvoldoende.

1881   Geboorte in Lier van Jan Laureys. Deze bedrijfsarts van de koolmijn in Winterslag treedt in de Eerste Wereldoorlog toe tot het activisme. In 1918 wordt hij gearresteerd. Na 13 maanden in voorarrest wordt hij in december 1919 vrijgesproken voor de rechtbank van Tongeren. Hij verhuist naar Antwerpen, waar hij actief is in het bestuur van de Frontpartij. Hij en zijn vrouw adopteren Fernand De Bruyker (1906-1964), zoon van professor Dr. Caesar De Bruyker, activist en vurig pleitbezorger van de vernederlandsing van de Gentse universiteit, die in 1924 was overleden, kort na zijn vrijlating uit de gevangenis. Dr. Laureys staat mee aan de wieg van Het Vlaamse Kruis waarvan hij van 1927 tot 1930 voorzitter wordt.

Jan Laureys veroordeelt het economische systeem dat de samenleving volgens hem doet desintegreren en voorziet het einde van het kapitalisme. Iedere Vlaamsgezinde moest per definitie een tegenstander zijn van de bestaande inrichting van de maatschappij. Hij wordt een nationaal-revolutionair, in de zin van de Conservatieve Revolutie (Armin Mohler).

In de Tweede Wereldoorlog stapte Laureys in de collaboratie als tandarts bij de ‘Organisation Todt’. Bij de bevrijding wijkt hij uit naar Duitsland. In 1947 werd hij door de Antwerpse krijgsraad tot een jaar gevangenis veroordeeld. Zijn zoon, Stefaan, die vrijwilliger was geweest in Finland en aan het Oostfront, werd ter dood veroordeeld en geëxecuteerd.

1840   In Groot-Brittannië wordt de eerste postzegel ter wereld gedrukt. Hij is zwart en heeft een frankeerwaarde van een penny en wordt daarom ‘Penny Black’ genoemd. Bedenker is de Britse leraar en uitvinder Rowland Hill (1795-1879), die opdracht had om de Britse posterijen te reorganiseren. Op de postzegel is koningin Victoria afgebeeld. Er zouden miljoenen exemplaren van worden gedrukt.

Hippoliet Metdepenningen (1799-1881)

1799   Geboorte in Gent van Hippoliet Metdepenningen, advocaat en stafhouder aan de balie van Gent. Aan de door koning Willem I van de Verenigde Nederlanden opgerichte Rijksuniversiteit Gent is hij de eerste afgestudeerde doctor in de Rechten. Na de Belgische afscheiding wordt hij de voortrekker van de orangistische beweging. Hij is ervan overtuigd dat de scheiding tussen Noord en Zuid niet zal blijven duren. Een groot deel van de Gentse burgerij was orangistisch. Metdepenningen wordt gemeenteraadslid op de orangistische lijst. Als in het revolutiejaar 1848 een aantal regimes in Europa wankelen, hoopt hij dat ook de Belgische constructie in elkaar zal stuiken. Als dat niet gebeurt, trekt hij zich terug uit het politieke leven. Hij overlijdt in 1881 op de leeftijd van 82. Zijn standbeeld staat nog steeds  voor het Oude Gerechtsgebouw in Gent.

1682   De Franse koning Lodewijk XIV neemt zijn intrek in het kasteel van Versailles, dat daardoor het regeringscentrum van Frankrijk wordt.