4 april. Net binnen: maarschalk Gérard geboren, de Franse generaal die België ‘redt’

Herman Wagemans (1918-2006)

2006   Overlijden in Antwerpen van Herman Wagemans (88), advocaat en Vlaams-nationaal politicus. Tijdens zijn studies rechten aan de KULeuven was hij in 1939-1940 preses van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV) en in 1940-1941 hoofdredacteur van het KVHV-tijdschrift Ons Leven, het oudste studententijdschrift van de Nederlanden, gesticht in 1888.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog onthoudt hij zich van politieke activiteit. Als advocaat in Antwerpen verdedigt hij talrijke repressieslachtoffers. Dat heeft ‘men’ in ’t oog: in november 1945 wordt hij zelf tot zeven jaar gevangenis veroordeeld op beschuldiging van verklikking, maar in 1946 volledig vrijgesproken. Samen met Willem de Meyer, met wie hij in de cel had gezeten, sticht hij in 1946 het Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ). Ze organiseren onvermoeibaar zangavonden over heel het land met De Meyer als dirigent en Wagemans als spreker.

In 1954 werd hij op de kartellijst Christelijke Vlaamse Volksunie (CVV) voor het kiesarrondissement Antwerpen verkozen in de Kamer, als eerste Vlaams-nationale volksvertegenwoordiger na de oorlog. Later dat jaar, op 15 december 1954, is hij medestichter van de Volksunie. Interne onvrede maakt dat Wagemans in 1958 niet meer aanvaard wordt als VU-lijsttrekker in Antwerpen. Hij wordt vervangen door VU-voorzitter Frans van der Elst. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1958 komt Wagemans in Antwerpen met een eigen lijst op, maar zonder succes. De onenigheid wordt bijgelegd en in 1964 wordt hij Antwerps gemeenteraadslid voor de Volksunie, tot in 1980. Hij wordt in 1965 ook provincieraadslid.

Daarna zien we Herman Wagemans nog als voorzitter van de Vlaams-Nationale Raad, het Bormshuis (Documentatie- en archiefcentrum voor de geschiedenis van de Vlaamse Beweging) en medestichter van de IJzerwake, waarvan hij tot aan zijn overlijden in 2006 erevoorzitter is.

2006   Dennis Donaldson, voormalig lid van de IRA en vooraanstaand politicus van de Iers-nationale partij Sinn Féin, wordt dood aangetroffen in een afgelegen boerderij in Ulster. Hij zat daar ondergedoken sinds hij in december 1995 toegaf spion te zijn geweest voor de Britse regering.

2003   Voodoo wordt in Haïti officieel erkend als godsdienst.

1998   De 23-jarige Algerijn Samir Laifa probeert met een mes van 25 centimeter in te steken op een bewaker van het asielzoekerscentrum in Nijmegen. Hij was boos omdat de bewaker weigerde zijn taxikosten te betalen. Na verschillende waarschuwingen lost een agent een schot, met dodelijke afloop. Uit het gerechtelijk onderzoek blijkt dat Laifa in de nacht voordien in het Nijmeegse stadscentrum al mensen had bedreigd met zijn mes.

1938   Nadat de regering een Nederlandse en een Franse Cultuurraad had opgericht met verplichte raadgevende bevoegdheid inzake onderwijs, cultuur en taalwetgeving, worden ze plechtig geïnstalleerd door Julius Hoste (jr.), minister van Onderwijs. Leden van de Nederlandse Cultuurraad waren Mgr. Honoré van Waeyenbergh (voorzitter), Edgard Blancquaert, Edgar de Bruyne, Herman Teirlinck, August van Cauwelaert en Jan Grauls (secretaris).

Voor het jaar 1938 om is, heeft de Nederlandse Cultuurraad reeds zevenentwintig vergaderingen gehouden en een tiental adviezen opgesteld, onder meer met betrekking tot de volksopleiding, de Centrale Examencommissie, de promotie van het Algemeen Beschaafd Nederlands en de splitsing en reorganisatie van het ministerie van Onderwijs. Het jaarverslag van 1939 is al even indrukwekkend. Het bevat belangrijke adviezen aan de regering met betrekking tot het onderwijs van de tweede taal, het scholenvraagstuk in Brussel en voorsteden en opnieuw de splitsing van het ministerie. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog legt deze cultuurraden lam.

1912   Tibet verklaart zich onafhankelijk van China.

Bettina van Arnim (1785-1858) op een Duits bankbiljet

1785   Geboorte in Frankfurt am Main (Hessen) van Bettina von Arnim, een belangrijke schrijfster uit de tijd van de Romantiek. Ze is de zus van auteur Clemens Brentano. In 1811 huwt ze de schrijver Achim von Arnim. In haar latere werk hield Von Arnim zich veelvuldig met sociale problemen bezig en steunde de vrouwenemancipatie, onder meer in haar bekende roman Dies Buch gehört dem König (1843). Ze overlijdt in 1859 op haar 73ste en ligt bij kasteel Wiepersdorf (Brandenburg) begraven naast haar echtgenoot. Het kasteel huisvest een aan het echtpaar Von Arnim gewijd museum. In 1992 werd Bettina afgebeeld op het 5-DM-bankbiljet.

1773   Geboorte in Damvillers (Lotharingen) van maarschalk Gérard. Deze Franse generaal, geboren als Etienne Maurice Gérard, viel driemaal met het Franse Armée du Nord (Leger van het Noorden) de Zuidelijke Nederlanden ofte België binnen: de eerste keer met de teruggekeerde Napoleon in 1815, de tweede keer in 1831 om de terugkeer van koning Willem I te stoppen en de derde keer in 1832 om de Citadel van Antwerpen te veroveren.

In 1815 was hij na Waterloo met Napoleon moeten afdruipen, maar in 1831 kan hij wraak nemen. Na de Belgische muiterij van 1830 staat het leger van Willem I in augustus 1831 opnieuw voor de poorten van Brussel. De Franse militaire attaché in Brussel is generaal Augustin Belliard, de gewezen gouverneur van het ‘Dijledepartement’ (Brabant) tijdens de Franse bezetting (1795-1815). Samen met Leopold I – en zonder voorafgaandelijk het parlement te raadplegen – vragen ze in Parijs een dringende Franse militaire interventie.

Hoewel dit verzoek een flagrante overtreding is van de Belgische grondwet ‘stuurt Frankrijk zonder dralen maarschalk Gérard met een 60 000 man sterk legioen in stormpas naar onze contreien’ (Alexander K. Evrard) om het Nederlandse leger te verdrijven. De mogendheden kijken toe en zwijgen, Frankrijk haalt opnieuw zijn slag thuis. Talleyrand, de Franse minister van Buitenlandse Zaken windt er geen doekjes om: ‘Het uiteenscheuren van de Verenigde Nederlanden was een grote overwinning voor de Franse politiek!’

De Belgische minister Charles Rogier, een geboren Fransman, verduidelijkt: ‘De inspanningen van onze regering moeten gericht zijn op de vernieling van de Vlaamse taal, als voorbereiding van de eenheid van België met ons grotere vaderland, Frankrijk’. Maarschalk Gérard wordt voor zijn diensten goed beloond: hij wordt in Parijs minister van Oorlog en zelfs enkele maanden premier. Hij wordt overladen met eretekens, in 1852 benoemd tot senator, maar sterft enkele maanden later op de leeftijd van 79.

De naam van maarschalk Gérard staat gegraveerd op de Arc de Triomphe in Parijs. In zijn geboorteplaats Damvillers staat sinds 1858 een standbeeld van hem. In 1833 werd de Antwerpse Sint-Jorisstraat, waar hij zijn hoofdkwartier had gevestigd, omgedoopt tot Gérardstraat. Sinds 1937 heet ze Maarschalk Gérardstraat. Noteer dat ook de andere Franse actoren tot op de dag van vandaag in Brussel met straatnamen worden geëerd: het Rogierplein en de Belliardstraat.

Zénobé Gramme (1826-1901)

1826   Geboorte in Amay (Luik) van Zénobe Gramme, elektrotechnisch ingenieur en uitvinder van een nieuw type van een industriële dynamo die in staat was hogere spanningen te genereren.

1497   Op Beloken Pasen (de eerste zondag na Pasen) stort tijdens een processie de Cosijntjesbrug te Gent in. Vele mensen vallen in het water, waarvan er 27 verdrinken.