5 februari. Historische dag: luitenant Jan van Speijk gaat liever de lucht in dan zich over te geven aan België

2007   Officiële start van de gaswinning onder de Waddenzee in het noorden van Nederland. Bij het dorp Moddergat komt het eerste gas aan land. De regering had in 2004, na jaren van discussies en protesten, tot winning van het Waddengas besloten, in ruil voor een fonds van 500 miljoen euro voor investeringen in de natuur en de economie van het Waddengebied. Met de gaswinning is men afwisselend ongelukkig (grondverzakkingen) en gelukkig (eigen energievoorraad).

1999   De Zuid-Afrikaanse president Nelson Mandela presenteert zijn laatste State of the Nation voor het parlement in Pretoria, waarna hij zich terugtrekt.

1983   Overlijden te Antwerpen van Paul-Willem Segers (82), Vlaams christendemocratisch politicus. Hij was talrijke malen minister, maar werd na de Tweede Wereldoorlog door de Waalse vleugel van het ACW van collaboratie beschuldigd omdat hij tijdens de oorlog zijn gemeentelijke mandaten niet had opgegeven. Als gevolg hiervan werd het voorzitterschap van het ACW gesplitst; Segers werd voorzitter van de Vlaamse vleugel.

Segers was een van de stichters en steunpilaren van de Christelijke Volkspartij (CVP). Als voorzitter van de Vlaamse vleugel van 1947 tot 1949 was hij de initiatiefnemer van de zogenaamde verruiming. Om de stichting van een Vlaams-nationalistische partij te voorkomen, verdedigde hij in 1949 de opname van Jozef Custers, Victor Leemans en Emiel de Winter, die tijdens de bezetting hoge posten in de Belgische administratie hadden ingenomen en daarvoor na de oorlog wegens collaboratie werden beschuldigd. Ze werden senatoren voor de CVP.

In 1949 was Segers de eerste minister in functie die de IJzerbedevaart bijwoonde. Als minister van landsverdediging zorgde hij, voorzichtig maar doelmatig, voor een betere vertegenwoordiging van de Nederlandstaligen in het officierenkader, onder meer door de invoering van een strikter controlesysteem op de tweetaligheid in het leger.

1980   Overlijden te Evere (Brussel) van René Schrevers (80), Vlaams onderwijzer. Onder de schuilnaam Paul Verhaert publiceert hij in januari 1934 een boekje: L’avenir de la Belgique et le mouvement Flamand. Le Rôle de Bruxelles. In dit aan koning Leopold III opgedragen boekje uit de schrijver zijn vrees voor de annexatieplannen van Frankrijk. De franskiljonse pogingen om Vlaanderen helemaal te verfransen, moesten in dit licht worden gezien. Verhaert legt dan de inspanningen van de Vlaamse Beweging uit om hier tegenin te gaan. Beide gemeenschappen moeten naast elkaar kunnen leven en in het belang van België zelf mag het Vlaamse element niet uit Brussel verdwijnen. Na drie dagen haalt het Persagentschap voor Vervoer en Distributie alle in de kiosken uitgestalde exemplaren weg.

Roel van Duijn (°1943)

1970   Ex-provo en ‘kabouter’ Roel van Duijn (°1943) roept tijdens een verkiezingscampagne de stichting uit van de ‘antiautoritaire Oranje Vrijstaat’. De eerste commune in die vrijstaat wordt ‘Kabouterstad Amsterdam’. Als volkslied wordt gekozen ‘De uil zat in de olmen’. Enkele maanden later bij de gemeenteraadsverkiezingen krijgt de Kabouterpartij in Amsterdam vijf zetels.

1963   Premier Youssouf Al-Abi in Algerije wordt vervolgd voor het achterhouden van staatsgeld, en krijgt levenslang.

1922   Het echtpaar DeWitt en Lila Wallace publiceren in de VS het eerste nummer van Readers Digest. Het groeit uit tot het tijdschrift met de grootste oplage ter wereld, met 49 edities in 21 talen. Een Franstalige Belgische versie van Reader’s Digest begon in 1947, gevolgd door een Nederlandse editie in oktober 1957 en een Vlaamse editie in 1967. De Belgische en Nederlandse edities fuseerden in 1996 tot Reader’s Digest Benelux met kantoren in zowel Amsterdam als Brussel.

Peg Entwistle (1908-1932)

1908   Geboorte in Port Talbot (Wales) van de Welshe actrice Peg Entwistle als Millicent Lilian Entwiste. Op haar 8ste emigreert ze naar de VS. Ze is succesvol in het theater, maar haar enige film, Thirteen women, mislukt. In 1932, op 24-jarige leeftijd, pleegt ze zelfmoord door van de letter H van de Hollywood-aanduiding in de heuvels bij Hollywood te springen. Het nummer ‘Peg’ van Steely Dan en de Netflix-serie ‘Hollywood’ (2020) gaan over haar.

1887   Première van Giuseppe Verdi’s opera Otello in de Scala van Milaan.

John Boyd Dunlop (1840-1921)

1840   Geboorte in Dreghorn (North Ayrshire) van de Schotse ondernemer en uitvinder John Boyd Dunlop (1840-1921). Hij was één van de uitvinders van de luchtband. Ook een andere Schot, Robert William Thomson, claimde die uitvinding. Na vanaf zijn 19de actief te zijn geweest als dierenarts richt Dunlop in 1891 een bandenfabriek op, maar verkoopt die vijf jaar later en trekt zich terug uit het zakenleven. Hij wijkt uit naar Ierland, waar hij in 1921 overlijdt op zijn 81ste. Het merk ‘Dunlop’ overleeft hem ruimschoots.

1831   Overlijden in Antwerpen van luitenant-ter-zee Jan van Speijk (29), geboren in Amsterdam. Jan van Speijk treedt op zijn achttiende toe tot de marine. Vervolgens dient hij in Indië waar hij onder meer strijdt tegen de radja van Boni op Zuidwest-Celebes. Van Speijk neemt daarna deel aan de Java-oorlog en krijgt in die periode het bevel over een kanonneerboot. Tijdens zijn periode in Indië verwerft Van Speijk de bijnaam ‘Schrik der Rovers’.

In 1830 komt een deel van de Zuidelijke Nederlanden in opstand tegen koning Willem I. Die probeert de Belgische muiterij neer te slaan. Van Speijk, inmiddels marineofficier, krijgt in 1830 het bevel over een kanonneerboot. Nadat er een wapenstilstand is afgekondigd blijft Jan van Speijk met zijn boot op de Schelde voor Antwerpen liggen. De stad is op dat moment onder toezicht van de Nederlandse commandant David Hendrik Chassé en Van Speijk controleert alle scheepsladingen die naar Antwerpen onderweg zijn om er zeker van te zijn dat er geen Frans oorlogsmateriaal wordt binnengesmokkeld.

Op 5 februari 1831 steekt er een stormachtige wind op en wordt zijn boot tegen de Scheldekade gedreven. De kanonneerboot komt hierdoor binnen bereik van mensen op de kade en wordt bestormd door woedende opstandelingen. Die eisen dat hij zich overgeeft. Hij roept terug: ‘Dan liever de lucht in!’, woorden die sindsdien in het Nederlands een vaste uitdrukking zijn geworden. Hij brengt effectief de springstofvoorraad in zijn kanonneerboot tot ontploffing. Hijzelf, 28 van de 31 bemanningsleden alsook alle aanvallers gaan de lucht in.

Enkele dagen later wordt een deel van het stoffelijk overschot van Van Speijk gevonden. Dit wordt vervolgens overgebracht naar Amsterdam waar het een plek krijgt in een praalgraf in de Nieuwe Kerk. Ook besluit koning Willem I dat er altijd een schip bij de Koninklijke Marine zal varen dat Van Speijk heet. Bij Egmond aan Zee wordt later een monument aan de moedige marineofficier gewijd: de vuurtoren J.C.J. van Speijk.

In de jaren 1960 was er in Antwerpen een Blauwvoetvendel dat naar Van Speijk was genoemd. Ieder jaar brachten ze op 5 februari aan het Steen een korte hulde aan luitenant Jan van Speijk.