5 oktober. Net binnen: Jacques van der Smissen overleden, de generaal die de koning wou ontvoeren

Elk jaar   In het oude Rome, feest van de Manes, voorgezeten door de god Mars, ter ere van krijgers die stierven in de strijd.

Jozef van Overstraeten (1896-1986)

1986   Overlijden te Leuven van Jozef van Overstraeten (90), Vlaams voorman en pionier van het cultuurtoerisme in Vlaanderen. Van Overstraeten liep normaalschool in het Waalse Malonne waar hij in 1916 het diploma van regent behaalde. In 1917 deed hij zijn examens nog eens over in het Nederlands voor de Centrale Examencommissie in Brussel. Reeds als jongeman was hij zeer Vlaamsgezind. Tijdens de Eerste Wereldoorlog sluit hij aan bij een activistische kern in Sint-Truiden en organiseert er onder meer een meeting met August Borms. Dat kost hem in november 1918 enkele dagen cel en zijn afzetting bij de Rijkmiddelbare school in Sint-Truiden. Maar in 1920 wordt hij aangesteld als leraar Nederlands aan het Koninklijk Atheneum in Aalst, waar hij blijft tot 1944.

In 1922 wordt hij lid van de pas opgerichte Vlaamse Toeristenbond (VTB). Al wordt hij hoofdredacteur van het VTB-blad De Toerist. Vanaf 1926 is hij de feitelijke leider van de organisatie en in 1933 wordt hij afgevaardigd beheerder. Hij ligt aan de basis van tal van initiatieven en geeft de VTB een ongeziene expansie. Politiek en cultureel is hij een Vlaams-nationalist en Heel-Nederlander en koestert hij een grote bewondering voor de inzet van Jean-Marie Gantois in Frans-Vlaanderen.

Jozef van Overstraeten geeft tijdens de bezetting verder De Toerist uit en houdt het tijdschrift en de organisatie buiten de collaboratie. In 1941 richt hij het Verbond voor Heemkunde op met een eigen periodiek, Heemkundige Bladen. In december 1944 wordt Van Overstraeten door de repressie gedwongen ontslag te nemen uit zijn functies in de VTB-VAB. Hij wordt 11 maanden opgesloten, maar uiteindelijk volledig vrijgesproken.

Na zijn vrijlating wordt Van Overstraeten in mei 1948 opnieuw secretaris en hoofdredacteur, maar voorzitter wordt hij pas in 1962. En weer ligt Van Overstraeten aan de basis van talloze initiatieven, zoals de periodiek De Autotoerist (1948), de VAB-Kongo (1953), De Vlaamse Toeristische Bibliotheek (1962), de Wacht op de Weg (1968), enz. Hij schrijft een heel aantal reisgidsen, treedt honderden keren op als redenaar en zorgt voor de inhuldiging van ontelbare gedenkplaten, wandelwegen, rustbanken en dergelijke. Van Overstraeten leidt de VTB-VAB met strakke hand en houdt de VTB-VAB buiten Vlaamse betogings- en protestactiviteiten. Hij maakt wel deel uit van onder meer de Hoge Raad voor Toerisme, de Hoge Raad der Wegen, de Kultuurraad voor Vlaanderen en het Vlaams Comité voor Federalisme, dat wel. Hij kant zich fel tegen het Egmontpact en wijdt er vele artikelen aan in de bondsbladen.

Begin 1980 neemt de 84-jarige Jozef van Overstaeten ontslag uit al zijn functies bij de VTB-VAB. Hij zet wel nog zijn overbekende rubrieken verder ‘Wat betekent mijn familienaam?’ (begonnen in 1953) en ‘Zon en Schaduw over Vlaanderen’ (sinds 1960).

Kate Winslet (°1975)

1975   Geboorte in Reading (Berkshire) van de Engelse actrice en zangeres Kate Winslet. Oscar voor The reader en nog veel meer onderscheidingen. Andere films: Titanic, Iris, Sense and sensibility, Heavenly creatures, Jude, Hamlet, Holy smoke, Quills, Enigma, The life of David Gale, Romance and cigarettes, Finding Neverland, Steve Jobs, Collateral beauty, Wonder wheel. Ze zong: What if, Juliet’s aria, I need a nap. Ze was driemaal getrouwd en heeft uit ieder huwelijk een kind.

Els de Schepper (°1965)

1965   Geboorte in Sint-Niklaas van Els de Schepper, Vlaamse actrice, cabaretière, schrijfster en zangeres. In 2006 zong ze voor het eerst sinds de vrije taalregel een Nederlandstalig lied in de finale van Eurosong: ‘Als ik je morgen ergens tegenkom’. Met Els de Schepper Roddelt! bracht Els in november 2009 als eerste cabaretière in Vlaanderen een ‘onewomanshow’ in de Lotto Arena te Antwerpen. Voor de gelegenheid werd het volledig omgebouwd tot een theater voor meer dan 4500 toeschouwers per avond. Haar voorlopig laatste show is Els ziet ze vliegen (2021).

1941   André Cauvin, lid van het Vlaams Verbond van Frankrijk, richt het regionalistisch weekblad La Vie du Nord op. Het wordt een succes met een oplage van meer dan 50 000 exemplaren.

1908   Eerste uitvoering, in het Columbus Theatre in Washington, van het toneelstuk van Israël Zangwill, The Melting Pot. Deze titel wordt weldra een vaste uitdrukking om het Amerikaanse ideaal aan te duiden.

1908   Op de Balkan roept koning Ferdinand I de onafhankelijkheid van Bulgarije uit. Het land was tot dan toe deel van Turkije.

1893   Eerste nummer van De Klauwaart, blad van de Toon-, Toneel- en Letterkundige Maatschappij De Klauwaarts, een Antwerpse liberale en vrijzinnige culturele vereniging. Het tijdschrift was een druk gebruikt podium voor het literaire werk van de leden.

1856   Overlijden in Wiesbaden van Jacques van der Smissen de Cortenbergh (67), een in Brussel geboren artillerieofficier die tot twee maal toe deelnam aan een orangistische samenzwering.

Hij was onderluitenant in het Napoleontische leger en maakte de rampzalige Russische veldtocht mee (1812). Bij de hereniging van de Nederlanden neemt hij dienst in het nieuwe Nederlandse leger, als majoor. Bij de Slag van Waterloo voert hij het bevel over de artillerie in de 3de Nederlandse divisie, onder David Hendrik Chassé.

Bij het uitbreken van de Belgische rellen wordt Van der Smissen bevorderd tot onderbevelhebber van de burgerwacht, die de orde en veiligheid moest herstellen. In het pas opgerichte Belgisch leger krijgt hij de graad van luitenant-generaal en wordt hij bevelhebber van het Belgische garnizoen te Antwerpen. Als Chassé, die met Oranjegetrouwe troepen de citadel van Antwerpen bezet, Van der Smissen herinnert aan zijn officierseed aan koning Willem I, sluit hij aan bij het Nederlandse kamp en treft zelfs voorbereidingen voor een staatsgreep. Maar zijn plan lekt uit. Hij vlucht naar Pruisen en vestigt zich met zijn familie in Wiesbaden. Koning Willem toont zich erkentelijk en stuurt hem in zijn ballingsoord een toelage van 4000 gulden per jaar.

Na het ‘generaal pardon’ van 1839 keert Van der Smissen terug naar België. Hij wordt echter niet hersteld in zijn graad van luitenant-generaal.

De gefrustreerde Van der Smissen begint aan een samenzwering om koning Leopold I te ontvoeren en dan de macht te grijpen in Brussel. Hiertoe smokkelt hij twee kanonnen het land in. Het complot komt echter aan het licht. Van der Smissen wordt gevangengezet en door het hof van Assisen van Brabant ter dood veroordeeld. In 1842 slaagt hij erin te ontsnappen door de kleren aan te trekken van zijn vrouw die hem kwam bezoeken. En samen wijken ze weer uit naar Pruisen, waar hij in 1856 overlijdt.

1572   Het Spaanse leger onder leiding van Alva’s zoon Don Frederik plundert Mechelen.