7 mei. Net binnen: Theodoor Van Ryswyck overleden

Elk jaar   De Dag van de Trekvogel, is een jaarlijkse dag waarbij er extra aandacht wordt gevraagd voor trekvogels. De ‘Dag van de Trekvogel’ wordt twee keer per jaar gehouden, zowel op de tweede zaterdag in mei als de tweede zaterdag in oktober. Normaal, niet waar, want ze vliegen heen en terug.

1954   Einde van de Slag bij Dien-Bien-Phoe, het Franse bolwerk in Vietnam, na 57 dagen belegering. Het was de laatste slag in de Vietnamese onafhankelijkheidsoorlog. De US-minister van Buitenlandse Zaken John Foster Dulles weigerde om Frankrijk te hulp te schieten met Amerikaanse troepen. Twee jaar later blijkt alles dan toch niet naar Amerikaanse wens te verlopen en beginnen ze de desastreuze Vietnamoorlog.

1945   Onvoorwaardelijke overgave van Duitsland. Japan vecht nog door tot september. De geallieerden verklaren de regering van admiraal Karl Dönitz te erkennen, maar al op 23 mei wordt hij gearresteerd en opgesloten. De Tweede Wereldoorlog heeft 16 miljoen militairen en 20 tot 30 miljoen burgers het leven gekost. En Europa afhankelijk gemaakt van de Verenigde Staten.

1945   NSB-leider ir. Anton Mussert wordt gearresteerd. Na een proces wegens landverraad wordt hij op 20 maart 1946 ter dood veroordeeld en precies een jaar na zijn arrestatie gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte. Hij was 51.

1919   Geboorte in Antwerpen van La Esterella (91), artiestennaam van Ester Lambrechts, de eerste echt Vlaamse zangeres die internationaal succes boekte. Ze

Evita Perón (1919-1952)

was vooral bekend van haar klassieker Oh Lieve Vrouwe Toren. Kenmerkend was haar zware stem – ze was een contra-alt – waardoor ze ook weleens ’de Vlaamse Zarah Leander’ werd genoemd. Ze zal 91 worden.

1919   Geboorte in Los Toldos (Argentinië) van Evita Perón als Maria Eva Duarte, sociale activiste en presidentsvrouw. Ze mobiliseerde de Argentijnse arbeiders en wist Juan Domingo Perón uit gevangenschap te halen om vervolgens in 1945 met hem te trouwen. Een jaar later werd hij tot president verkozen. Evita krijgt in 1947 ‘haar deel’: de invoering van vrouwenkiesrecht (een jaar voor België). In 1951 wordt ze ongeneeslijk ziek, maar blijft vanuit haar rolstoel politiek ongelooflijk actief. Ze overlijdt een jaar later aan leukemie. Vele boeken, films en de rockopera Evita zijn aan haar gewijd.

Willem Elsschot (1882-1960)

1882   Geboorte in Antwerpen van de Vlaamse schrijver Willem Elsschot, met zijn ware naam Alfons de Ridder. Hij schreef onder meer Lijmen, Het Been, Villa des Roses, Kaas, Het dwaallicht, Het tankschip, Tsjip, Een ontgoocheling, De verlossing en de bekende gedichten. Het huwelijk, Verzen van vroeger, Van der Lubbbe, Spijt, De banneling, Borms. Constantijn Huygensprijs 1951. Staatsprijs van België 1948 en 1960. Hij was reclameman van beroep. Hij overleed in 1960.

In zijn gedicht Borms schreef hij:

Gij dacht, o lijdzaam volk, dat ’t gruwelijk getij
Der oude tirannie voor immer was voorbij.
Weet nu dan dat uw stem door niemand wordt aanhoord,
Zolang gij stamelend bidt of bedelt bij de poort.

Charles de Coster (1827-1879)

1879   Overlijden in Elsene van Charles de Coster (51), Franstalige, vrijzinnige en Heel-Nederlands gezinde schrijver. Hij sympathiseerde openlijk met de opkomende Vlaamse Beweging: ‘Songeons que ces Flamands que l’on craint (…) sont la source vive de notre nationalité, l’antique élément germanique, digue puissante contre l’envahissement des tendances françaises’. Zijn hoofdwerk, La légende et les Aventures héroïques joyeuses et glorieuses d’Ulenspiegel et de Lamme Goedzak au pays de Flandres et ailleurs (1867), werd wereldwijd bekend en vertaald in alle Europese talen. In eigen land werd het door de Franstaligen afgewezen wegens te Heel-Nederlands en door de Vlamingen wegens te antiklerikaal.

1849   Overlijden in Antwerpen van Theodoor van Ryswyck (37), Vlaamsgezinde schrijver en dichter, Heel-Nederlander. Hij werd geboren te Antwerpen in de levendige volksbuurt rond de Boeksteeg, thans Nationalestraat. In februari 1831 trad de negentienjarige Van Ryswyck in dienst van het Belgisch vrijwilligersleger. Slecht bekwam het hem.

Van Ryswyck behoorde tot de eerste generatie Vlaamse schrijvers die tussen 1834 en 1840 aan het woord kwamen. Mede onder invloed van zijn vader was Van Ryswyck zeer vertrouwd met Nederlandse dichters als Jacob Cats, Jan Frederik Helmers, Hendrik Tollens en Willem Bilderdijk. Maar het was zijn nonchalante, humoristische wijze van dichten in de volkstrant die hem populair maakte. Zo zijn het Antigonus (1841), een hekeldicht in drie zangen tegen de regeringen van Napoleon, Willem I en Leopold I, en zijn Politieke Refreinen (1844) die maatschappelijke impact hadden.

Eind 1835 werd te Antwerpen door Michiel van der Voort en Theodoor van Ryswyck cultuurkring De Olijftak gesticht, waarin we ook Jan J. de Laet en Hendrik Conscience terugvinden. Zij namen stelling tegen de ‘Société des sciences, lettres et arts d’Anvers’. De graag geziene, volkse Van Ryswyck beleed zijn Vlaams bewustzijn op een overtuigende, vaak hekelende wijze. Dat nam niet weg dat hij Nederlandsgezind was en daarenboven geloofde in een nauwe Germaanse stamverbondenheid. De idee van een vrijheidsstrijd was een der bijzonderste thema’s in vele gedichten, zo bijvoorbeeld in De Watergeuzen (1842) en De Bosgeuzen (1842).

Zoals De Laet en Conscience reist hij met groot enthousiasme door Vlaanderen om abonnees te werven voor het eerste volwaardige Vlaams dagblad, Vlaemsch België (1844). Hij leed erg onder de onenigheid tussen de Vlaamse vrienden, de splitsing tussen liberalen en katholieken. Ook zijn bohemienleven, waarbij drank en seks een grote rol speelden, werd hem snel te zwaar. Hij komt in een psychiatrische inrichting terecht en overlijdt er op zijn 37ste. Hij laat een vrouw en drie kinderen na.

Kranten wijden bladzijden aan zijn overlijden. Prudens Van Duyse en Hendrik Conscience spraken een grafrede uit. Hij ligt begraven op het Schoonselhof in Antwerpen (Z1, rij A) en op de Theodoor Van Ryswyckplaats, in zijn oude wijk, staat een standbeeld van hem. Op een tekst van Julius de Geyter, componeerde Peter Benoit de bekende en nog vaak op Vlaamse bijeenkomsten gezongen Theodoor van Ryswyck Mars, waarvan het eerste couplet luidt:

Hij vleide geen groten der wereld,
wat recht was en schoon joeg zijn boezem in brand,
hij duldde geen vreemden tot meesters in ’t land,
hij eerde geen kroon dan met glorie bepereld,
hij gaf voor de vrijheid de staf in de hand.

1253   Willem van Rubroek trekt, achttien jaar vóór Marco Polo, Midden-Azië binnen tijdens een reis van meer dan 23 000 km. Hij zal op deze tocht de Groot Khan ontmoeten. Zijn beroemd reisverhaal is een middeleeuws meesterwerk dat ons inwijdt in vreemde, nu vergane Aziatische culturen. In zijn geboortedorp Rubroek (Frans-Vlaanderen) kan men een klein, maar interessant museum bezoeken over zijn leven en reizen.