8 februari. Historische dag: Universiteit Leiden gesticht

Elk jaar   Dag van de Sloveense Cultuur, nationale feestdag ter herdenking van de sterfdag van France Prešeren (1800-1849), Sloveens dichter, jurist en auteur van het Sloveense volkslied. Zijn gedicht Zdravljica uit 1844 is sinds 27 september 1989 het volkslied van Slovenië.

Prešeren wordt geboren in een boerengezin in het dorpje Vrba. Na de lagere school studeert hij rechten aan de universiteit van Wenen, waarna hij terugkeert en advocaat wordt in Ljubljana. Daar schrijft hij vele gedichten. Het leven van Prešeren wordt beheerst door een aantal tragische feiten, zoals de ongelukkige want onbeantwoorde liefde voor Julija Primic, aan wie hij in 1834 zijn Sonetni venec en andere liefdesgedichten opdraagt. Net als ze hem definitief afwijst, leert hij in haar huis de arbeidster Ana Jelovšek kennen. Liefde op het eerste gezicht, samen drie kinderen, maar na de geboorte van het derde verlaat ze hem. Prešeren verliest al op jonge leeftijd vele vrienden, vaak door ziekte. Bij leven heeft hij nooit enige publieke erkenning voor zijn oeuvre ontvangen. Hij verviel in depressies en overlijdt op zijn 48ste aan levercirrose. Tegenwoordig geldt hij als de grootste Sloveense dichter.

Hendrik Koekoek (1912-1987)

1987   Overlijden in Bennekom op de Veluwe van Hendrik Koekoek (74), Nederlands veehouder en politicus, oprichter en kamerlid voor de Boerenpartij van 1963 tot 1981. Mede door zijn partijnaam wordt hij Boer Koekoek genoemd. Bekend, kleurrijk, leider van de ‘Vrije Boeren’ die zich keren tegen omstreden regulering van de landbouw. In 1956 is hij al lijsttrekker van de Nederlandse Oppositie Unie. Midden jaren zestig krijgt zijn Boerenpartij ook steun van andere ontevreden kiezers en weet zodoende met zijn partij in 1963 drie en in 1967 zeven zetels te behalen. Hij valt op door zijn onconventioneel taalgebruik. Een ‘populist’ avant la lettre… Beroemd is zijn dialoog met Kamervoorzitter Vondeling tijdens een aanslepend debat.

Koekoek: ‘Voorzitter, ik eis een erectie!’

Vondeling: ‘Euhm, correctie zult u bedoelen’.

Koekoek: ‘Neen, voorzitter, erectie! Het moet hier maar eens gedaan zijn met dit slap gelul’.

Na zijn overlijden trapten de ‘collega’s’ zielig na en werd hij in de Tweede Kamer niet herdacht. Hij is de enige die dat ooit overkwam.

Eva Dahlbeck (1920-2008)

2008   Overlijden in Stockholm (Zweden) van Eva Dahlbeck, Zweedse filmactrice. Na een opmerkelijke theatercarrière verwerft ze in de jaren 1950 internationale bekendheid met haar rollen in de films van Ingmar Bergman: Geheimen van vrouwen (1952), Lessen in liefde (1954) en Glimlach van een zomernacht (1955), Op de drempel van het leven (1958) enz. Over een periode van dertig jaar speelde ze mee in ongeveer vijftig films. Al tijdens haar filmcarrière begon ze te schrijven. Tussen 1964 en 1999 schreef ze talrijke literaire werken, waaronder dertien romans. Eva Dahlbeck was sinds 1944 getrouwd met de luchtmachtofficier Sven Lampell die een jaar voor haar overleed. Ze hadden samen twee kinderen. Eva zelf stierf een maand voor haar 80ste verjaardag.

1999   Overlijden in Oxford van Iris Murdoch, Ierse filosofe die haar grootste bekendheid dankt aan haar werk als roman- en toneelschrijfster. Haar moeder was afkomstig uit de Ierse vrijstaat, haar vader uit Noord-Ierland, wat mogelijk haar gespleten houding tegenover de Ierse identiteit verklaart. Hetzelfde geldt ongeveer voor haar relatie met het communisme. Als student in Oxford was ze lid van de Communist Party of Great Britain, later zei ze dat dit lidmaatschap haar had doen inzien ‘hoe sterk en hoe afschuwelijk het [marxisme] is, zeker in zijn georganiseerde vorm’.

1946   Geboortedag in Assenede van de Vlaamse zanger, gitarist en schrijver Ivan Heylen, zelfbenoemde ‘koning van de boerenrock’ met liederen als De wilde boerndochtere, Hé schoon wijveke, Jef, De werkmens, M’n pintje, enz. Schreef ook een roman met de titel De wilde boerendochter en de roman plus filmscript De Flandrien.

1942   Overlijden in Zegerskappel (Frans-Vlaanderen) van Justin Blanckaert, voorzitter van het Vlaams Verbond van Frankrijk. Op zijn zerk staat het opschrift ‘Hier rust een Vlaming’. 

1928   Dr. August Borms, de voorman van het activisme in de Eerste Wereldoorlog begint aan zijn tiende jaar in de gevangenis. Die dag wordt in de Kamer een verzoekschrift tot vrijlating ingediend namens een sinds 1926 in Den Haag werkzaam Internationaal Amnestiecomité.

Jean Mabire (1927-2006)

1927   Geboorte in Parijs van Jean Mabire, Normandisch schrijver met meer dan honderd werken op zijn naam. Tijdens de Tweede Wereldoorlog studeert hij in Brussel aan de Nationale Hogere School voor Sierkunst, in 1926 opgericht door Henry van de Velde en bekend als ‘Ter Kameren’. De school stond toen onder de leiding van Herman Teirlinck. Mabire maakt er kennis met de Vlaamse Beweging, neemt afstand van het Franse jakobinisme en is voor de rest van zijn leven een Normandische regionalist en overtuigd voorstander van het Europa der Volkeren.

In 1949 sticht hij het blad Viking, later gevolgd door Heimdal. Hij is afwisselend journalist voor een Normandisch dagblad en onder de wapens als para-officier in Algerije. Mabire was bijzonder geïnteresseerd in de Vlaamse Beweging en bezocht Vlaanderen ontelbare keren. In de acht delen van zijn compendium van literaire monografieën Que lire? vindt men ook Guido Gezelle terug, naast Ernest Claes, Hendrik Conscience, Filip de Pillecijn, Wies Moens, Cyriel Verschaeve, Marc. Eemans, Albrecht Rodenbach, enz.

Tot het einde van zijn leven (2006) is hij erevoorzitter van de door hem mee gestichte Mouvement Normand. Een Association des Amis de Jean Mabire houdt zijn nagedachtenis in ere, onder meer met een rijk geïllustreerd trimestrieel magazine Jean Mabire, waarvan ik hier het nummer 59 voor me heb.

1924   In Carson City in de Amerikaanse staat Nevada wordt voor het eerst een doodvonnis voltrokken met behulp van een gaskamer.

1922   In Frans-Vlaanderen oprichting van de Jeunesses Régionalistes du Nord de la France onder leiding van Achille Glorieux en Henry-Louis Dubly.

1904   De Japanse marine valt bij verrassing de Russische marinehaven Port Arthur aan, start van de Russisch-Japanse oorlog.

1600   Giordano Bruno door de inquisitie tot de brandstapel veroordeeld.

1587   In Engeland wordt het doodvonnis voltrokken tegen de Schotse koningin Mary Stuart. De onthoofding verloopt moeilijk: de beul slaat eerst mis en moet na de tweede, ‘betere’ houw ook nog zijn handbijl gebruiken om de klus te klaren.

1575   Willem van Oranje sticht de Universiteit Leiden. Het is de eerste universiteit in de Noordelijke Nederlanden. In de Zuidelijke Nederlanden waren er al de universiteiten van Dowaai in Frans Vlaanderen (1562) en Leuven (1425). Op de stichtingsoorkonde uit 1575 staat nog het zegel van Filips II. Zes jaar na oprichting van de Universiteit Leiden maken de noordelijke gewesten zich met het Plakkaat van Verlatinghe definitief los van Spanje. Zie Vandaag van 7 februari.