9 oktober. Net binnen: Arthur de Bruyne overleden, Vlaams historicus van de ‘kwade jaren’

2006   Na jarenlang dreigen voert Noord-Korea een ondergrondse kernwapenproef uit.

1992   Overlijden in Mortsel van Arthur de Bruyne (80), Vlaams historicus, auteur en journalist. Hij was de zoon van een onderwijzer uit Kruibeke die tijdens de Eerste Wereldoorlog lesgaf aan een Belgische vluchtelingenschool in Gouda. De Bruyne werd gevormd in de normaalschool van Oostakker en was tot eind 1964 leraar voor doven en spraakgestoorden in Antwerpen. Daarna werd hij het hoofd van de pers- en documentatiedienst van Kerk in Nood-Oostpriesterhulp in Tongerlo, en in de periode 1978-1981 van haar internationale informatiedienst in Königstein, nabij Frankfurt am Main.

De Bruyne was actief in het Diets Jeugdverbond (DJV) en werd hoofdredacteur van De Blauwvoet. Tijdens de oorlog was hij lid van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV), daarna medeoprichter van Rommelpot en medewerker aan Het Handelsblad in Antwerpen, De Vlaamse Linie, Het Pennoen en andere bladen. Zijn talrijke vulgariserende historische bijdragen handelden over onderwerpen die hem als nationalist aantrokken: De Boerenkrijg (1948), De Guldensporenslag (1952), Eamon de Valera en de Ierse republiek (1954) en Sinn Féin (1969). Onder velerlei schuilnamen schreef hij ook artikels voor de kranten De Standaard en Gazet van Antwerpen.

De Bruyne maakte vooral naam door de kronieken over het Vlaams-nationalisme en de oorlogsjaren die hij sinds 1956 publiceerde in het weekblad ’t Pallieterke onder de schuilnaam van E. de V. Vele daarvan werden gebundeld in boeken die een hoge oplage haalden, zoals Pétits vicaires (1968), over de rol van de lagere geestelijkheid in de Vlaamse Beweging, Hendrik de Man – Cyriel Verschaeve (1969), Trouw (1973) en vooral De kwade jaren (5 delen, 1971-1976), een bundeling van zijn historische kronieken in ’t Pallieterke.

Arthur de Bruyne heeft ook twee wetenschappelijke werken van lange adem op zijn naam, de biografieën Joris van Severen, Droom en Daad (1961), een baanbrekend werk en waardevolle levensbeschrijving van de leider van het Verdinaso. Hetzelfde geldt voor Lodewijk Dosfel 1881-1925. Kultuurflamingant, aktivist, nationalist (1967). Beide werken beleefden ongewijzigde heruitgaven. ‘Ze bieden levendige portretten dankzij een fijn psychologisch aanvoelen en zin voor het detail en de anekdote. Maar beide missen synthese. De achtergrond van de Vlaamse Beweging en het nationalisme wordt er niet in uitgewerkt, en dus ook niet de invloed die Dosfel en Van Severen daarop uitoefenden’ (Lode Wils). Mogelijk, maar niettemin willen we ze niet missen.

De Bruyne heeft ook jarenlang gewerkt aan een derde grote biografie over Jules Charpentier. Afgezant van de Frontbeweging (1989), maar was niet meer in staat om de brokstukken van zijn documentatie te verwerken tot een geheel. Arthur De Bruyne was de vader van zeven kinderen, waaronder kunstschilder en designer Joost de Bruyne (1944-1976), componist en pianist Koen de Bruyne (1946-1977) en zanger en liedjesschrijver Kris de Bruyne (1950-2021). Een broer van hem was gewezen Volksunie-politicus Hector de Bruyne (1917-1995).

1988   In de hoofdstad Riga gaan tienduizenden Letten de straat op met de roep om vrijheid en onafhankelijkheid van de Sovjet-Unie.

Het spook van de opera (1986)

1986   De première van de musical The Phantom of the Opera vindt plaats in Her Majesty’s Theatre te Londen. Het wordt de tweede langst lopende musical uit de geschiedenis, na Les Misérables.

1963   In het Italiaanse Longarone, in de Dolomieten, ontstaat een aardverschuiving op de helling van de Monte Toc waarbij meer dan 60 miljoen kubieke meter gesteente in het stuwmeer terecht komt. Drie dorpen worden volledig van de kaart geveegd, meer dan 2100 mensen komen om.

1962   Oeganda wordt onafhankelijk van Groot-Brittannië. De etnische verschillen verhinderden dat na de onafhankelijkheid een werkende politieke samenleving tot stand komt. Regeringswisselingen gaan er vaak gepaard met zeer veel geweld. En dan kwam Idi Amin…

1953   Oprichting van de Vrouwenbeweging voor Amnestie (VBA) met de bedoeling hulp te verstrekken aan (al dan niet vermeende) collaborateurs en andere slachtoffers van de repressie en hun gezinnen. De VBA ontstond na de Tweede Wereldoorlog in de marge van de Vlaamse Concentratie en werd gesteund door onder meer Hendrik Tanrez en Piet van Rossem (sr.). Tal van mannelijke collaborateurs hadden hun burgerrechten verloren en konden bijgevolg moeilijk georganiseerde hulp op het getouw zetten. De meeste vrouwen konden zich vrijer bewegen en het was dan ook Piet van Rossem juniors vrouw, Gerda Haighton, die de leiding over de VBA kreeg. De VBA gaf op onregelmatige tijdstippen het tijdschrift De Vlaamse Vrouw uit.

De vereniging bood in eerste instantie materiële en morele steun aan diegenen die door de repressie gestraft waren. Zodra de meeste financiële en materiële noden waren gelenigd, concentreerde de VBA zich meer en meer op de juridische gevolgen van de repressie: de strijd voor amnestie.

1937   Geboorte in Deventer (Overijssel) van Jules Croiset, acteur van Nederlands-Joods-Vlaamse afkomst. Politiek werd hij vooral bekend door een compleet verzonnen ontvoering die hij in 1987 zelf in scène zette. Zie Vandaag van 9 oktober 2022.

Koning Alexander I van Joegoslavië (1888-1934)

1934   Tijdens een staatsbezoek aan Frankrijk wordt op koning Alexander I van Joegoslavië in Marseille een moordaanslag gepleegd. Hoewel hij door de veiligheidsdiensten was gewaarschuwd voor een mogelijke aanslag, rijdt de koning samen met de Franse minister van Buitenlandse Zaken Louis Barthou in een open limousine door de straten van Marseille. De Bulgaarse revolutionair Vlado Tsjernozemski staat op de uitkijk en neemt ze onder vuur. De koning en de Franse minister worden dodelijk getroffen. Koning Alexander sterft enige minuten na de aanslag. Een Frans politieofficier velt de dader met een zwaardslag. Tsjernozemski werd overmand door een woedende menigte en sterft nog dezelfde avond aan zijn verwondingen. De aanslag was de eerste in de geschiedenis die op film is vastgelegd. Uit nader onderzoek waarvan de resultaten pas in 1976 openbaar werden gemaakt, blijkt dat minister Barthou overleden is door een kogel uit een politiewapen.

1914    Duitse troepen trekken Antwerpen binnen. Gent volgt op 12 oktober.

1817   De universiteit Gent, opgericht door koning Willem I van de verenigde Nederlanden, wordt plechtig geopend. Het eerste professorenkorps telt 16 leden. Voor de vier faculteiten (Letteren, Rechten, Geneeskunde en Wetenschappen) schrijven zich 190 studenten in.

1779   In Manchester komt het tot zware rellen wegens de introductie van de katoenspinmachines. Vele van de eerste machines worden vernield door arbeiders die vrezen voor hun tewerkstelling.

Jacoba van Beieren (1401-1436)

1436   Overlijden in Teylingen (Zuid-Holland) van Jacoba, hertogin van Beieren, gravin van Holland, Zeeland en Henegouwen. Ze was geboren in het Henegouwse Le Quesnoy op 16 juli 1401 als dochter van Willem II van Beieren en van Margareta van Bourgondië. Haar grootvader langs moederskant was de Bourgondische hertog Filip de Stoute.