Affaire-De Croo: typisch Belgisch kiezersbedrog

Zou het aan de klimaatverandering liggen? Of aan natuurverschijnsel El Niño? In ieder geval: de komkommertijd valt later dan gewoonlijk. Terreur doorheen het continent en een gefaalde coup aan de oostgrens kleuren de berichtgeving. De buitenlandredacties weten wat doen dezer dagen. De journalisten die de binnenlandse politiek opvolgen moeten minder aan de bak. De parlementen zijn gesloten, er is weinig nieuws. Toch sijpelde er een verhaaltje door – weliswaar met komkommergehalte. Hoe onnozel het ook lijkt, het voorval legt enkele pijnpunten van de nationale politiek bloot.

De recordjager in De Croo

Het betreft een Oost-Vlaams debacle binnen de fractie van Open Vld in het Vlaams Parlement. Blijkbaar was er tijdens de lijstvorming in 2014 overeengekomen dat oudgediende Herman De Croo (78) zijn zetel zou afstaan halverwege de legislatuur. In zijn plaats zou de niet-rechtstreeks verkozen Sas Van Rouveroij komen. Hij werkte tot voor kort als kabinetschef van minister Turtelboom. Na diens gedwongen wissel met Bart Tommelein besloot Van Rouveroij zijn ontslag aan te bieden. Werkloos ging hij immers niet zijn: zijn zitje was verzekerd. Klein probleem: De Croo is van gedacht veranderd.

Herman De Croo heeft een missie. Hij lijkt het record van Camille Huysmans te willen verbreken, die 55 jaar als parlementair fungeerde. De Croo zetelt ondertussen al 48 jaar lang. De afspraak geldt niet langer en Sas kan fluiten naar de voortzetting van zijn parlementaire carrière. De partij zit er in ieder geval verveeld mee – zeker nu de lijstvorming voor de verkiezingen van 2018 dichterbij komt.

Niemand weet hoe formeel dit akkoord was. Natuurlijk kan niemand De Croo dwingen. Daarenboven is hij daadwerkelijk verkozen door de Oost-Vlamingen. Vanop de zevenentwintigste plaats op de lijst kreeg hij zo’n 25 000 stemmen; slechts twee partijgenoten deden beter. Van Rouveroij kreeg als eerste opvolger minder dan de helft van dit stemmenaantal. Toch wringt er iets bij dit komkommerverhaal.

Opvolgers

Ten eerste toont het ons de ondoorzichtigheid van lijstvorming in Vlaanderen. Wisten de kiezers van De Croo dat hij niet tot het einde zou blijven? Zouden zij nog steeds op de ancien gestemd hebben indien ze dit wisten? Dergelijke achterkamerpolitiek bij de Vlaamse liberalen is een soort van kiezersbedrog dat het vertrouwen in de politiek bij de burger geen goed doet.

Het systeem van opvolgers is eveneens dubieus. ‘Op papier heeft de kiezer het laatste woord, maar in de praktijk zijn dat de partijen. Zij loodsen hun favorieten het parlement in’. Dit zijn niet mijn woorden maar die van liberaal Rik Daems. In 2009 diende hij een wetsvoorstel in om het principe van opvolgers af te schaffen.

Ten tweede zien we de inwisselbaarheid van ‘cabinetards’. Van Rouveroij kan zomaar van het kabinet naar het parlement springen in het midden van de regeerperiode. Kabinetten zijn zowel een broedplaats voor toekomstige politici als een opvangcentrum voor niet-gekozen rotten. De administratie is volledig gepolitiseerd. Men kan betwijfelen of dit de kwaliteit van het legislatief werk bevordert. Vlaanderen is hier in hetzelfde bedje ziek als België.

Onfatsoenlijk

Ten slotte past hier ook kritiek op de minister van Staat. Ja, hij is verkozen. Maar is het evenaren van het aantal dienstjaren van een ex-premier (overigens al bijna 50 jaar overleden) zo’n nobele daad? Hoewel ervaring van onschatbare waarde is, moet men zich toch afvragen wanneer het te veel wordt. Wanneer het onfatsoenlijk wordt. Niet dat Sas Van Rouveroij (°1957) een jonge snaak is, maar toch.

Voorlopig heeft dit verhaal nog geen opvolging gekregen. Waarschijnlijk zijn ook maar weinigen benieuwd naar de afloop. De rigide partijlijn in dit land van de particratie zorgt er immers voor dat parlementariërs de facto inwisselbaar zijn. Dit geldt des te meer voor een regeringspartij als Open Vld. Echte eigenzinnige stemmen zijn zeldzaam aangezien politici afhankelijk zijn van de partijleiding om terug te mogen verschijnen op de kieslijst.

Geheime afspraken raken de kern van de volksvertegenwoordiging. Dit is eveneens toepasbaar op voorakkoorden op lokaal niveau. Wil men de burger verder vervreemden van de partijpolitiek? Dan zijn dergelijke praktijken een goede stap. Ook komkommers kunnen een bittere smaak achterlaten.

Foto (c) Reporters