Afscheiding van een EU-lidstaat kan dan toch?

Net voor de ‘onafhankelijkheidsverkiezingen’ in Catalonië op 27 september, had een Catalaans lid van het Europees Parlement, aan voorzitter Juncker schriftelijk gevraagd of de Commissie een eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring van Catalonië zou erkennen of die zou weigeren omdat de Spaanse grondwet dat verwerpt.

Het antwoord van Juncker kwam in twee versies. De Engelse en enige authentieke volgens zijn woordvoerder,is kort en eenvoudig: de Commissie kan zich niet uitspreken over de constitutionele regeling in een lidstaat. Aan de Spaanse versie is echter een paragraaf toegevoegd die bepaalt dat een gewestelijk parlement niet over zijn eigen grondgebied kan beschikken. De tegenstanders van de Catalaanse afscheiding hebben daarvan voor de verkiezingen gretig misbruik gemaakt.

Vijf Catalaanse leden van het Europees Parlement hebben daartegen bij de EU-ombudsvrouw ,Emily O’Reilly, een klacht neergelegd. Zij behoren tot verschillende fracties in het Europees Parlement: Europese Volkspartij, de liberale ALDE en de Groenen/Vrije Europese Alliantie. Op 20 oktober antwoordde de kabinetschef van Emily O’Reilly dat hun klacht hoogst waarschijnlijk onontvankelijk is omdat de EU-verdragen geen enkele procedure bevatten in verband met de eventuele afscheiding van een deelgebied van een lidstaat.

Opvallend is dat hij er nog aan toevoegde: ‘any declaration made by members of the EU institutions in relation to the consequences of a potential declaration of independence by Catalonia would be reflecting their personal view and not the official position of the institution.’ Dit is opmerkelijk. Tot dusver verwees de EU-Commissie vrijwel altijd naar een verklaring van toenmalig voorzitter Romano Prodi uit 2004 die er op neer komt dat als een deelgebied zich van een lidstaat afscheidt het een nieuw land wordt dat als het in de EU wil blijven, een aanvraag tot lidmaatschap moet indienen. Over de jaren is die verklaring tot zowat het standpunt van de Commissie uitgegroeid en aldus gebruikt of misbruikt. De woordvoerder van de Commissie, Margaritis Schinas deed dit nog op 17 september. Het antwoord van de kabinetschef van O’Reilly haalt die visie nu klaar en duidelijk onderuit.

De vijf Catalaanse leden van het EP dringen inmiddels in een nieuwe brief aan de EU-ombudsvrouw nogmaals aan op een onderhoud om de zaak verder uit te diepen. Het gaat hen immers niet zo zeer om het inhoudelijk antwoord van de Commissie maar om de slordigheid die geleid heeft tot twee verschillende versies op één enkele klaar en duidelijke vraag.

Foto: (c) EU-opengovernment.eu