Als het over Vlaanderen gaat is Calimero links

Ook mooi aan opiniestukken is tegenwoordig dat lezers er meteen op kunnen reageren. Best interessant die online-respons, spijtig genoeg te dikwijls om vast te stellen hoe droevig het is gesteld met de debatcultuur. Sommige fora hebben alles van sessies ‘slijk-werpen-voor-gevorderden’. We wijzen daarbij graag ‘de anderen’ met de vinger. Ten onrechte, want alle kleuren van het spectrum maken zich er schuldig aan. Een standpunt a) rustig, b) terzake, c) zonder teveel taalfouten en d) puntig, zelfs uitdagend maar met respect formuleren, blijkt erg moeilijk.

Argumenten tegen

Maar het is niet alleen huilen met de pet op in die virtuele debatruimte. Op de mesthopen die fora teveel zijn, wordt gelukkig ook denkzaad gestrooid. Zo lees ik graag welke fatsoenlijke argumenten worden gebruikt tegen (meer) Vlaamse autonomie. Deze is populair: ‘Als linkse Vlaming heb ik liefst zo weinig mogelijk separatisme omdat ik bang ben dat ik dan in Vlaanderen zal moeten leven onder een rechts gezag’. Dit is een letterlijke aanhaling uit een forumdebat, maar variaties op het thema komen voortdurend terug. In deze zin staan geen beledigingen en wordt een stelling geponeerd. Zo hebben we het graag. Anderen bepleiten juist meer Vlaanderen om ‘de linksen’ op hun plaats te zetten. Die lijken dan weer zwaar in te gaan tegen de eerste opvatting, maar eigenlijk hanteren ze dezelfde redenering. Het is nog maar de vraag of die ook klopt.

Vlaanderen krijgt rechts bestuur

Het uitgangspunt in beide gevallen luidt dat de Vlaamse staat rechts bestuurd zal worden. Wat dat betekent, is niet zo duidelijk. Gaat het over een uitgesproken liberaal economisch beleid? Wordt maatschappelijk conservatisme, etnische geslotenheid of een combinatie bedoeld? Voor de redenering die volgt, doet het er even niet toe.

Dat de eerste verkiezing voor een volwaardig Vlaams parlement een eerder rechtse meerderheid zou kunnen opleveren, klinkt aannemelijk. Toch past enige reserve. SP(.a) zat slechts van 1985 tot 1988 in de Vlaamse oppositie en is daarmee dé Vlaamse beleidspartij bij uitstek. Wellicht spelen de federale verhoudingen hier mee. Het blijft dus afwachten, maar laten we er voor de redenering van uitgaan dat er bijvoorbeeld een stevig neoliberale regering komt in dat onafhankelijke Vlaanderen.

Vertaling kiesgedrag

Die zou niet uit de lucht vallen, maar het kiesgedrag van de Vlamingen vertalen. Zijn die uitgesproken voorstander van dergelijk beleid, dan horen ze dat ook te krijgen. Zo werkt democratie nu eenmaal. Het vermoeden dat een onafhankelijk Vlaanderen anders bestuurd wordt dan België is juist een argument voor zelfbestuur. Dat zorgt voor meer aansluiting op de democratische wens van de Vlaamse kiezers én van de collega’s onder de taalgrens. Vanuit democratisch oogpunt noemen we zoiets een win-winsituatie.

Maar na zo’n verwachte (ultra)liberale Vlaamse regeringsperiode volgen nieuwe verkiezingen. Worden de politieke verhoudingen bevestigd dan is dat omdat a) Vlamingen rechts zijn van nature, b) de koers door de kiezer beloond wordt omdat ze als ‘goed’ wordt ervaren, c) het linkse alternatief niet overtuigt of d) de democratie dan wordt afgeschaft in Vlaanderen.

Laten we optie a) schrappen, want met concepten als ‘de aard van het volk’ blijven we best voorzichtig en ze statisch invullen is al zeker af te raden. Ook mogelijkheid d) noemen we slechts voor de volledigheid.

Blik Waalse bondgenoten opentrekken

Wie aan de linkerzijde vreest in een langdurig of zelfs eeuwig rechts Vlaanderen terecht te komen, gaat in feite uit van de opties b) en/of c) en kampt duidelijk met een geweldig gebrek aan zelfvertrouwen. De eigen sociaal geïnspireerde boodschap wordt in die gedachtegang niet sterk genoeg geacht om voldoende Vlaamse kiezers te overtuigen en dus moet een blik Waalse bondgenoten opgetrokken om zich staande te houden?

Ik stel het omwille van het debat graag scherp: de angst van links voor Vlaamse autonomie wortelt in een politiek minderwaardigheidscomplex. Als het daarover gaat, draagt in Vlaanderen links de Calimero-schelp.

Waarom kiest Vlaanderen vandaag rechts? Twee elementen mogen, wellicht naast andere, ter verklaring niet vergeten worden. Veel kiezers zien links in Vlaanderen vooral als aanhangwagentje van de PS, zonder voldoende eigen profiel.

Nog belangrijker is de perverse werking van het Belgische politieke model. Dankzij de ‘overkant’ verschuilen de Vlaamse rechterzijde en de Waalse linkerzijde zich wederzijds achter elkaar om uit te leggen waarom ze hun programma niet (een beetje meer) uitvoeren. Ze winnen verkiezingen door de beschuldigende vinger naar die andere te richten. België is een handig middel om de eigen politieke verantwoordelijkheid te ontlopen en werkt democratievervuilend.

Geen excuus meer

In een Vlaamse en Waalse staat zien ‘liberalen’ en ‘socialisten’ die vinger naar zichzelf wijzen als hun beleid niet oplevert wat ze beloven. In een onafhankelijk Vlaanderen valt de PS weg als excuus voor de rechterzijde en moet die ook echt presteren. Het is toch wel sterk dat de linkerzijde bij ons niet eens zelf gelooft dat daarmee voor haar nieuwe kansen ontstaan? Dan is het heel erg gesteld met het zelfvertrouwen van progressief Vlaanderen.

Progressieven die België willen behouden omdat links in een zelfbesturend Vlaanderen in de oppositie terecht komt, redeneren kortzichtig. Maar achter hun vrees schuilt vooral een ontstellend gebrek aan geloof in het eigen verhaal. Kortom, België uitroepen als redmiddel voor links in Vlaanderen is een puur zwaktebod.