Alternatieve feiten

In Groot-Brittannië is ophef ontstaan over de zaak Phil Shiner. Mensenrechtenadvocaat Phil Shiner was hoofd van het ondertussen opgedoekte kantoor Public Interest Lawyers. Shiner spande honderden rechtszaken aan tegen Britse soldaten die in Irak hadden gevochten. Hij beschuldigde ze van mishandeling, foltering en moord. De advocaat die zichzelf omschreef als een toegewijde socialist en iemand die opkomt voor de verworpenen der aarde, werd in 2004 uitgeroepen tot ‘mensenrechtenadvocaat van het jaar’. De linkse krant The Guardian, zowat het model voor De Standaard, loofde Shiner en nam hem in dienst om columns te schrijven tegen de Britse regering. De Law Society – de beroepsorganisatie van advocaten – prees zijn ‘volhardend en moedig engagement’, en The Law Society Gazette schreef dat we meer advocaten nodig hebben als Phil Shiner.

Maar wat vernemen we vandaag in de Britse media die de advocaat nog niet zolang geleden de hemel in prezen? Phil Shiner werd door het solicitors disciplinary tribunal in Londen geschrapt als advocaat, wegens ‘opzettelijke leugens, roekeloze speculatie en diepgewortelde vijandigheid jegens het Verenigd Koninkrijk’. Het grootste deel van zijn aanklachten blijkt namelijk verzonnen. Daarbij zette hij Irakezen aan – zelfs tegen betaling – om Britse soldaten te beschuldigen van de ergste feiten, waarna hij processen aanspande met het geld van de Britse belastingbetaler. Dat het leven van talloze Britse militairen daardoor een nachtmerrie werd, kon hem blijkbaar niet schelen. De advocaat werd gedreven door een combinatie van winstbejag en ideologische vooringenomenheid. Er gaan stemmen op om Shiner gerechtelijk te vervolgen, maar hij is nog steeds professor aan Middlesex University.

Ook bij ons werden de beschuldigingen van Shiner gretig overgenomen. Zo bijvoorbeeld in MO* Magazine, in een bijdrage van Sanjay Suri: Britse advocaten hebben bewijzen van nog meer martelingen in Irak (januari 2005). Een paar uittreksels:

Negen van onze cliënten werden gemarteld, slecht behandeld en vernederd door Britse troepen in Irak. Drie anderen werden doodgemarteld, zegt Phil Shiner, die het vierkoppige kantoor leidt. Volgens de advocaat is er sprake van heel duidelijk bewijs van mishandeling en marteling, veel erger dan wat er te zien is op de foto’s die nu de wereld rondgaan.

Het lijkt erop dat er een martelbeleid bestaat bij de Britse troepen. Deze incidenten zijn niet enkel de verantwoordelijkheid van soldaten met een lage rang, zegt Shiner. Onze cliënten werden wekenlang gemarteld door ploegen van soldaten die bevelen kregen van ten minste één officier. 

Bij de journalisten van de Britse kwaliteitspers en van de BBC ontbrak elke kritische zin. De verhalen van Shiner werden niet doorgelicht. Ze gingen erin als zoete koek omdat ze beantwoorden aan lang bestaande vooroordelen: tegen het leger, tegen de eigen regering, tegen het Westen in het algemeen.

Sedert het aantreden van Trump wordt er voortdurend gewaarschuwd voor alternatieve feiten en voor nepnieuws. Maar nepnieuws is geen uitvinding van alt right of van Steve Bannon. Activisten van allerlei slag waren hen lang voor, zelfs mensenrechtenadvocaten. Maar voor onze journalisten en opiniemakers is nepnieuws een rechts fenomeen. De alternatieve feiten van Phil Shiner werden jarenlang niet in vraag gesteld, omdat de advocaat voor de goede zaak vocht. The Guardian heeft het nog altijd moeilijk met een duidelijke veroordeling. In De Standaard en De Morgen wordt over de zaak Shiner met geen woord gerept. En zal MO* Magazine het gepubliceerde nepnieuws corrigeren?     

Foto: © Reporters