Anders gaan lesgeven in twee recente films

Sergio, een nieuwe leerkracht, krijgt op de basisschool in het grensdorp Matamoros in het noorden van Mexico tegen de grens met Texas al meteen de moeilijkste klas cadeau in Radical (****, momenteel in de bioscoop). Studeren is geen prioriteit voor deze tieners die uit een moeilijke thuissituatie komen en de laagste testscores van het land halen. Bovendien houden drugsgeweld en armoede hen in de greep.

En toch weet Sergio dankzij zijn enthousiasme en een onorthodoxe manier van les geven het potentieel van elke leerling apart te detecteren en het algemene niveau van de klas ernstig op te krikken. ‘Wat wil je leren?’ vraagt Sergio terwijl hij in zijn eerste les alle tafels door elkaar gooit, een bootreis suggereert en de verbouwereerde leerlingen in dat verband bevraagt over wat later lessen in wiskunde en fysica blijken te zijn.

Sergio daagt het hele schoolsysteem uit — tot verbijstering van de schooldirecteur en collega’s — en ziet bijvoorbeeld in Lupe een filosofe, want qua inzichten doet ze Sergio denken aan John Stuart Mil. En in Paloma, een talent in wiskunde en astronomie, ziet hij zelfs een toekomstige astronaut. Het meisje woont met haar straatarme vader nochtans in de buurt van een enorme vuilnisbelt waar ze naar bruikbare dingen zoekt.

Filmregisseur Christopher Zalla liet zich voor zijn hartveroverende onderwijsfilm inspireren door een reportage in 2013 in het blad Wired over een leraar Correa die in 2011 met zijn klas uitzonderlijke resultaten had geboekt. Correa werd dan weer geïnspireerd door de ideeën van een Britse professor Sugata Mitra die op zijn beurt refereerde aan de stichter van de bekende school Summerhill: A.S. Neill.

Radical was zowel op het filmfestival van Sundance als op dat van Oostende goed voor de Prijs van het Publiek.

Maria Montessori

Ook de Italiaanse arts, psychiater en antropoloog Maria Montessori (1870-1952) bedacht door kinderen te observeren als een van de eerste mensen ooit dat in elke jongere potentieel schuilt. Ook al moest ze daarvoor tal van vooroordelen trotseren. Dankzij een fictieve ontmoeting in Rome met Lili d’Alengy  een uit Parijs weggevluchte courtisane, kan de debuterende Franse cineaste Lea Todorov in de boeiende biografie Maria Montessori (***, momenteel in de bioscoop) veel kwijt over de mentaliteit van toen, van rond de eeuwwisseling: de jaren 1900.

Jongeren met een fysieke of mentale beperking werden (zelfs) door artsen bestempeld als ‘idioten’ of als ‘apen’. En ook over de situatie van de vrouw in het bijzonder. Zo kreeg Maria Montessori voor haar baanbrekende werk weliswaar nooit een loon uitbetaald, haar mannelijke partner wel. Montessori ging ervan uit dat kinderen uit zichzelf leergierig zijn en werkte een ronduit revolutionaire onderwijsmethode uit waarin elke jongere — andersvaliden in de eerste plaats — tot zijn of haar recht kon komen, elk met zijn of haar talent.

De twee vrouwen, moeders, koesteren in het semi-biografische Maria Montessori beiden een groot geheim. Lili had een dochter met een leerstoornis Tina wat haar reputatie als courtisane ernstig zou kunnen schaden. Gelukkig vond Tina onderdak in de onderwijsinstelling van Maria Montessori. En de pedagoge Montessori zelf had haar zoon ondergebracht bij een gouvernante omdat ze hem niet kon erkennen, want huwen wou Maria Montessori niet.