Denk twee keer na voor het over ‘omvolking’ te hebben

Er is een nieuw woord toegevoegd aan het lexicon van de Vlaamse politiek: ‘omvolking’. Een sociaal-theoretische term, en bedoeld om een realiteit aan te kaarten?! Er zijn betere alternatieven om het debat aan te gaan.

Ik ga putten uit 2 artikels op dit platform: ‘Omvolking is harde realiteit‘ (4/12/2020) van Sam Van Rooy, en ‘Omvolking is realiteit‘ (16/1/2021) van Tom Vandendriessche. Beide artikels trachten te bewijzen dat ‘omvolking’ ‘echt’ is. Vandaar de (bijna) identieke titels? Om dat te bewijzen geven ze historische argumenten en een links-politiek project als vijand die dit allemaal zou bewerkstelligen. Vandendriessche spreekt over ‘doelbewuste migratie’ terwijl Van Rooy — iets genuanceerder — stelt: ‘Omvolking is geen complot.’ Progressieven en minderheidsgroepen komen inderdaad niet iedere zondag samen om te kijken hoe er grotere migratiestromen komen. Echter, migratie vanuit landen buiten Europa heeft in de 21ste eeuw verschillende oorzaken die supranationaal zijn en eigen aan het tijdsgewricht waarin we leven.

Het tijdsgewricht waarin we leven

Ten eerste is er een derde industriële revolutie. Die lokt op wereldschaal grote massa’s naar stedelijk gebied (relatief gezien is de Vlaamse Ruit stedelijk gebied) met de hoop op een beter leven. Dergelijke demografische veranderingen zorgden reeds voor de nodige sociale onrust en verstoring. Daar moeten we ons inderdaad bewust van zijn, en hier in België hebben we daar zeggenschap op, echter tegen de stroom kunnen we niet gaan. Bovendien zijn er momenteel al ongeveer 50 miljoen klimaatvluchtelingen. De VN voorspelt dat dat er in 2050 150 miljoen zullen zijn.

Ten tweede zijn er de toenemende digitalisering en globalisering. De wereld wordt aan een razendsnel tempo bijzonder klein. Iedere generatie heeft meer wereldwijde contacten. De utopie dat we onbezonnen in een dorp wonen — akte nemend van wat er duizenden kilometers verder gebeurt — is voorbij. De wereld IS het dorp, zeker voor Generatie Y en GenZ. In de laatste twee decennia heeft meer dan de helft van de wereldbevolking toegang gekregen tot het internet. Het wereldwijde web en socials zijn al lang geen plaatsen meer gedomineerd door het Westen. En om dat toch wat in perspectief te plaatsen: u moet beseffen dat slechts 30% van de wereldbevolking wit en westers is.

Tot slot is het frappant dat Vandendriessche en Van Rooy de grootste georganiseerde volksverhuizing vergeten in het lijstje van historische voorbeelden: de kolonisatie. Een groot deel van de niet-Europese diaspora komt vanuit de voormalige kolonies. Mensen van kleur zijn hier omdat wij daar waren. Het spreekt van weinig historisch besef om de beweging naar het westen als een eenzijdig fenomeen te beschrijven.

Waarom de term ‘omvolking’ onverdraagzaam is

Het fundament van het concept ‘omvolking’ is simpelweg fout. Maar het woord doet wat moet en duidt op een diep onverdraagzaam discours. En ik bedoel onverdraagzaamheid, niet haat. Laat me toe even het verschil te duiden. Een pervers effect van de polarisering is dat we enkel nog de extremen herkennen. ‘Onverdraagzaam’ zal de twee heren aanvallend in de oren klinken. Omdat we liever geloven dat wanneer iemand kritisch is tegenover ons, die ons bekritiseert.

De voorafname aan ‘omvolking’ werkt echter indirect. Het is een geïmpliceerd onderscheid dat we maken tussen onszelf en de ander — diegene waar we diep van binnen bang voor zijn en die we als inferieur gaan beschouwen. Dergelijke mechanismen zijn legio in 2021 (trumpisten, antivaxxers, TERF’s… ). Je kan daarin ook enkele patronen herkennen. Zo argumenteert men vanuit een bepaalde bezorgdheid en ter verdediging van iets (het eigen volk wordt vervangen). Progressieve activisten gaan te ver (witte mensen met privileges zijn de gediscrimineerde groep geworden). Ze beroepen zich op het recht op vrije meningsuiting en de andere mening is daarbij een politiek correct keurslijf voor hen (Vandendriessche heeft de mond vol van cultuurmarxisme). De teksten van beide heren zijn doorspekt met dergelijke zijargumenten. Die moeten overkomen als onderbouwd, maar hebben weinig analytische waarde.

De kern van de zaak die Vandendriessche en Van Rooy beargumenteren, is een scheiding in de maatschappij. Heb je roots buiten België, dan ben je van een ander volk. En per definitie zijn volkeren in conflict. Dat net Vlamingen deze illusie hebben, is onbegrijpelijk. Wij, Vlamingen, zijn een mengeling van Galliërs en Romeinen, Germanen, Franken, Bourgondiërs. Door erfrecht waren we 150 jaar Spaans. En een kleine eeuw Oostenrijks. Geen enkele historicus weet nog door welk land met welk leger voor hoe lang we al dan niet bezet werden. Ons land is net het toonbeeld van de kruising van culturen en identiteiten. Dergelijk cultuurseparatisme kan nooit de basis zijn van een argumentatie. Het herbergt een lelijke premisse van verdeeldheid tussen blank en westers versus wie dat niet is.

Het debat dat we moeten voeren

De grote demografische verschuivingen van deze tijd zijn geen georganiseerde politieke keuze. Ze zijn mondiaal en sociaaleconomisch. De oplossing is dus ook mondiaal en sociaaleconomisch. Qua binnenlands beleid betekent dat dat bevolkingsgroepen, diversiteit en pluralistisch humanisme moeten erkennen, zonder te verzanden in cultuurrelativisme of cultuurseparatisme. Culture Wars zijn er enkel omdat we ook in die termen denken. En het zijn dergelijke ideologische kaders die culturen tegenover elkaar plaatsen. Minderheden versus meerderheid onderscheiden volgens etnoculturele lijnen. Een concept als ‘omvolking’ ademt dit discours. Spreek dus liever over ‘internationalisering’ en ‘demografische omwenteling’. Dat is inderdaad een groot vraagstuk van onze tijd. En dat debat verdient alle respect. Maar het moet wel gefundeerd zijn op de realiteit.