Waar geloven die mensen nog in, mevrouw?

De Vivaldiregering is een maand bezig en intussen slokt corona ons land op. Er is echter bij mij iets blijven hangen: de tweet van Bart Claes over Petra De Sutter en meer bepaald dat woord ‘cultuurmarxisme’.

Het is een schrikwekkend woord voor velen hier; Marx! én die gaat cultuur, met de connotatie ‘onze, Vlaamse’ cultuur, bepalen?! No pasaran voor Vlaamsgezinden en nationalisten. Het spreekt een onzekerheid aan, een angst die bij velen in dit land leeft. Ik ben zelf geboren onder de IJzertoren, en wanneer ik met flaminganten praat, komt er telkens eenzelfde boodschap terug: ‘Men neemt dingen van ons af, we verliezen wie we zijn, de normen en waarden die we hebben.’

Deconstructie

Het is meermaals beschreven, onderzocht en befilosofeerd (niet het minst door Bart De Wever) dat sinds de jaren 60 het Grote Verhaal is gedeconstrueerd. Niets is meer wat het was. De handvaten van het goede leven die vaststonden, komen op losse schroeven te staan. Het domein gender staat vandaag vooraan: een man is niet zomaar een man meer; en een vrouw geen vrouw. De persoon Petra De Sutter is net het epitome van deze culturele transitie, wel, door haar eigen transitie. Maar waarom gebeurt dit? Waar geloven die mensen, die cultuurmarxisten, dan nog in?

De blinde vlek in de redenering van mijn familie en mede-Vlamingen is echter dat het Grote Verhaal het niet echt voor iedereen deed. De werkelijkheid is veel vreemder dan we zelf durven geloven. We maken door onze ervaringen elk zelf een eigen waarheid, die niet meer of minder is dan die van jou of mij. Veel van wat is, is maar een geloof. Veel bleef verborgen achter de façade van normaliteit en conformisme.

Mensen als Petra De Sutter en mezelf maken geen deel uit van een Vlaamse jaren 50-maatschappij, ondanks de vele reacties van diezelfde mede-Vlamingen. Dat ze geen probleem hebben met mij persoonlijk, enkel met het idee. Of hun vrienden die wel een probleem hebben; ‘het zijn zatte nonkels, lone wolves’.

Caleidoscopische puzzel

Toch, de boodschap krijgen dat je ergens niet hoort, heeft maar één prijs: de dood. Dat is net wat er voor Sartre, Derrida en De Beauvoir is gebeurd met LGBTQI+-mensen, met mensen van kleur in Europa en in de kolonies, met armen en zij die in kansarmoede leven, met mensen van andere religies en levensopvattingen, met gehandicapten, … We hebben recht op onze waarheid. We zijn gelijkwaardig aan jou.

Als we echter elk onze waarheid hebben, hoe werken we dan nog als een samenleving? Het openen van de maatschappij zorgt er niet voor dat er geen waarden en normen meer zijn. De samenleving is een caleidoscopische puzzel van ervaringen en zingeving van ons allemaal, waar iedereen de belofte krijgt op een zeker en veilig leven. We zijn onderhevig aan een altijddurend gesprek. En dat gesprek is de leidraad van onze cultuur anno 2020, maar we moeten nog leren het te voeren.

Mensen onthoofden is een onmenselijke, onvergefelijke daad. In naam van een religie, een waarheid die ik hier net heb verdedigd. Wanneer één van deze waarheden die we elk mogen hebben, zo extreem is, moeten de mensen die zelf het dichtst bij die waarheid staan (bij deze de moslimgemeenschap), de kanker erkennen en uitsnijden. De afwijzingen vanuit de moslimgemeenschap zijn oké, maar zatte nonkels en lone wolves zijn geen excuus.

De Ander mag spreken

Je bent zelf verantwoordelijk voor gelijkgestemden. Het is aan jou om hen terecht te wijzen en het respect voor de andere waarheden te cultiveren. Daarnaast moeten we eerlijk zijn met onszelf en inzien dat we van een ander meer leren dan van ja-knikkers. De Ander mag spreken over jouw waarheid in dat grote gesprek van ons allemaal, zonder dat die iets van je afneemt.

En daar wringt het schoentje net. We zijn in een situatie terecht gekomen waar je ten alle tijden anderen geen gelijk mag geven. Het ongemak van (zelf)kritiek doet ons voelen dat we niet meer onszelf mogen zijn; dat het ons wordt afgenomen. Dan komen we tot uitspraken als ‘hij zegt zoals het is’; ‘Dit is dé (enige) waarheid’, …

‘Toegeven’ is een teken van zwakte; maar het tegenovergestelde is waar. Wanneer we niet naar onszelf kunnen kijken, roesten we vast. Een woord als ‘cultuurmarxisme’ wordt een angst en het gesprek wordt een oorlog. Dat is wat u vandaag de dag ziet in De Afspraak, HLN of het VTM Nieuws.

Progressieven zien niet meer dat conservatieven het kind van het Grote Verhaal niet met het badwater willen weggooien. Conservatieven hunkeren naar een Verhaal dat nooit heeft gewerkt. De tweet van Bart Claes was persoonlijk pijnlijk, maar nog veel erger: hij werkt. Hij maakt het gesprek onmogelijk.