België levert Baskische verdachte uit aan Spanje

Maria Natividad Jauregui Espina, de vrouw die verdacht wordt van de moord op een Spaanse legerkolonel in 1981 bij een ETA-aanslag, wordt vandaag uitgeleverd aan Spanje. Dat heeft het Hof van Cassatie beslist. Ook al had haar advocaat Paul Bekaert beroep aangetekend tegen het arrest van de Gentse kamer van inbeschuldigingstelling (KI). Jauregui Espina verbleef sinds 2003 in België. Ze werd in 2013 in Gent opgepakt, maar de kamer van inbeschuldigingstelling (KI) weigerde de voorbije jaren tot twee keer toe de overlevering aan haar geboorteland.

ETA

De vrouw is bij haar vrienden en familie bekend als Jaione. Ze wordt ervan verdacht betrokken te zijn bij de moord op een Spaanse luitenant-kolonel. De officier werd met een schot in het hoofd koelbloedig vermoord. Van Joaines betrokkenheid bij de moord is echter geen bewijs. Wel was ze in die dagen, kort na de Transicion van het Francoregime naar een jonge democratie, lid van de Baskisch-nationalistische terreurorganisatie ETA. Ze maakte onder de schuilnaam Pepona deel uit van het Vizcaya-commando, dat verdacht wordt van de moord op Ramón Rome.

Ze werd gezocht door de Guardia Civil, maar kon aan de garotte ontkomen door naar Mexico uit te wijken. Daar baatte ze samen met haar partner een restaurant uit. In 2003 kwam ze in Gent terecht, waar ze tien jaar later werd geconfonteerd met een Europees aanhoudingsmandaat. Eisende partij: Covite, een rechts ‘collectief’ van slachtoffers van terrorisme.

Uitlevering

Spanje beschuldigt de vrouw officieel van moord, al zijn er nog steeds geen bewijzen tegen haar. Reden waarom het Belgische gerecht tot tweemaal toe weigert haar uit te wijzen. Ook al zou België daarvoor een schadevergoeding moeten betalen aan de vijf kinderen van de vermoorde officier. Zo besliste het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in juli vorig jaar. Volgens het Mensenrechtenhof heeft België te weinig onderzoek gedaan naar het reële risico dat de vrouw in Spanje zou lopen. Maar naast die schadevergoeding (van 5000 euro voor elk van de kinderen) stelde het Mensenrechtenhof expliciet dat België Jaoine niét moet uitleveren.

Advocaat van dienst is de West-Vlaamse mensenrechtenadvocaat Paul Bekaert, die eerder al vermeende terroristen uit de gevangenis van hun moederland hield. Die klaagt al langer het misbruik van Europese aanhoudingsmandaten door Spanje aan. Bekaert in een interview met Doorbraak, vorig jaar: ‘Ik heb de vernietiging gevraagd van de wet op het Europees aanhoudingsmandaat omdat het de deur openzet voor misbruik voor politieke doeleinden.’

Bekaert: ‘In Spanje steunen veel veroordelingen op bekentenissen die volgens mensenrechtenorganisaties vaak na foltering zijn bekomen.’ Reden te meer haar koste wat het kost in België te houden.

Vorig jaar verzekerde het Spaanse gerecht dat ‘de betrokkene niet zal worden onderworpen aan detentieomstandigheden die zouden leiden tot onmenselijke of vernederende behandelingen.’ Ook al zal ze worden opgesloten in een gevangenis aan de andere kant van het land, ver van familie en vrienden. Het is een klassieke zet die Spanje in het verleden – en vandaag nog steeds – toepaste om (vermeende) ‘etarra’s’ zo ver mogelijk op te sluiten.

Jaione, de onaantastbare etarra.

Politieke afrekening?

Voor Paul Bekaert is er geen twijfel. Dit is een politieke afrekening. ‘De ETA heeft de wapens neergelegd en de Amnestiewet van 1977 heeft niet alleen de folteraars van het Francoregime, maar ook de Basken van vervolging vrijgesteld. De Spaanse justitie misbruikt het Europees aanhoudingsbevel voor politieke doeleinden.’ Dat laatste is een beproefde tactiek, ook toegepast op uit Spanje gevluchte Catalaanse kunstenaars en politici zoals Carles Puigdemont.

Op dinsdag 18 november werd Jaione bij haar thuis in Gent opgepakt en opgesloten in de gevangenis. Het gerecht zou haar niet meer laten gaan en in de gevangenis houden tot de overlevering aan Spanje zal plaatsvinden. Momenteel is Jaoine nog steeds opgesloten in de gevangenis.

Petitie

Van de Spaanse rechterlijke overheid heeft België de garantie gekregen dat Jaoine meteen met een advocaat naar keuze mag praten. Ze zou ook geen eenzame opsluiting krijgen. Op basis van die garanties wil België Jaoine dus op het vliegtuig richting Spanje zetten. Komt er hiermee een einde aan een jarenlange juridische strijd? Komt er een einde aan la etarra intocable — de onaantastbare tarra, zoals de Spaanse kranten haar noemen? Haar advocaat Paul Bekaert probeerde vorige week nog in extremis in cassatie de uitlevering tegen te houden. Maar het Hof van Cassatie heeft zijn verzoek daartoe verworpen.

Mede op initiatief van Thomas Weyts van Stand Up, werd alsnog een petitie opgestart om de vrijlating van Joaine te eisen. Bij de ondertekenaars – van links tot rechts – ere-voorzitter van het Vlaams Parlement Jan Peumans, oud-EU-parlementsleden Nelly Maes en Bart Staes, burgemeester Kurt Ryon van Steenokkerzeel, de secretaris van de Algemene Centrale ABVV David Baele, secretaris Algemene Centrale ABVV, de Antwerpse prof en Spanjespecialist Christiane Stallaert, Paule Verbruggen van het AMSAB, historicus Vincent Scheltiens, Oost-Vlaams deputé Annemie Charlier. Vanuit Doorbraak ondertekenden alvast Pieter Bauwens, Karl Drabbe en Jean-Pierre Rondas.