Benjamin Barber in Antwerpen: ‘Nationalisme leidt tot oorlog’

Maandagavond 17 juni organiseerde de Europese socialistische fractie (S&D) – en meer specifiek Kathleen Van Brempt die over het thema een opiniestuk schreef voor De Morgen – een avond met professor Benjamin Barber. Deze politiek wetenschapper werkte aan de voorname universiteit van Harvard en is een van de voormalige adviseurs van Bill Clinton. De avond werd mede ingericht door De Morgen. Hoofdredacteur Yves Desmet, die onlangs de plannen van de N-VA op onderwijs nog elitair noemde, vond de Bourlaschouwburg alvast volks genoeg. Onder de aanwezige prominenten zagen we naast Patrick Janssens (SP.a) en Bart Somers (OpenVld), ook nog politicoloog Dave Sinardet. Voor het overige herkende we in de zaal vele jonge mandatarissen van SP.a en een verzameling ambtenaren.

‘Steden dienen de democratie meer dan de natiestaat’, aldus Barber. Tot op zeker hoogte zou je in deze redenatie kunnen meegaan. Het subsidiariteitsbeginsel stelt immers ook dat problemen zo dicht mogelijk bij de burger aangepakt dienen te worden. De reden waarom steden in het aanpakken van problemen succesvoller zijn dan de natiestaat, ligt volgens Barber besloten in het gegeven dat bij urbane regio’s de ideologie meer zou moeten wijken voor pragmatiek en consensus. Burgerschap komt volgens de academicus immers meer tot uiting in steden, aangezien daar het verschil tussen mensen in etnische achtergrond, cultuur of religieuze overtuiging komt te vervallen. Daarmee huldigt de Amerikaanse politicoloog het adagium Stadtluft macht frei.

Barber vergat echter tijdens zijn lezing een hele hoop kanttekeningen te maken. De grote contradictie situeert zich immers bij de tegenstelling tussen steden op het lokale niveau enerzijds en de problemen die de globalisering met zich meebrengt anderzijds. Om terrorisme, milieuvervuiling en epidemieën tegen te gaan, is volgens professor Barber juist een sterkere samenwerking tussen lokale entiteiten van belang. De vraag blijft echter: Als natiestaten deze mondiale problemen niet te baas kunnen, wat de essentie van Barbers betoog is, waarom zouden steden op lokaal niveau hiertoe dan wel in staat zijn? Waarom zou een stad als Detroit, bekend voor haar autoassemblage, meer geneigd zijn om strenge CO2-reguleringen te aanvaarden dan de VSA als geheel? Waarom zouden de SARS-epidemie of Mexicaanse griep meer succesvol bestreden worden door stedelijke politici dan nationale politici?

Als politicoloog zou Barber immers moeten weten dat steden al snel geconfronteerd worden met wat in het jargon een collective action problem heet. Dit wil zeggen: Als stad X een epidemie aanpakt, dan profiteert stad Y hier bijgevolg ook van. Immers, wanneer reizigers gezond het vliegtuig nemen in stad X, dan zullen ze bij aankomst in stad Y ook niemand meer besmetten. Deze situatie zorgt ervoor dat de ene stad zonder solidariteit c.q. samenwerking toch profiteert van de inspanning die een andere stad onderneemt, waardoor de aansporing om samen te werken nagenoeg volledig wegvalt. Dit zijn allemaal zaken waar Barber totaal geen rekening mee houdt.

Aan het einde van de avond volgde nog een fel applaus toen de professor oordeelde dat het ‘veel belangrijker is je te vereenzelvigen met de stad waarin je leeft, dan met Vlaanderen’. Nationalisme leidt immers tot oorlog, aldus Barber. Frits Bolkestein, de vroegere EU-commissaris voor interne markt, had ooit een diner met deze voormalig adviseur van de Democratische partij. De bekende VVD-er omschreef in zijn boek Grensverkenningen (2005) Barber als ‘een intellectuele oplichter’. Waarvan akte.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>