Betutteling en bodyshaming verhelpen obesitas niet

Eindelijk is het zo ver: vakantie! Na de hectische quarantainemaanden van thuiswerk gecombineerd met thuisonderwijs kan het eindelijk wat rustiger. Nu de zomer volop bezig is, merken veel mensen dat de vele maanden thuiszitten niet goed waren voor de lijn. We bewogen minder en de stress veroorzaakt door de coronacrisis deed ons vaker de keuken induiken. De quarantainekilo’s dikten snel aan. Dat merken we nu we onze bikini of zwembroek weer aantrekken om naar het strand te gaan.

Superslank blijft de norm

Het schoonheidsideaal blijft desondanks duidelijk hetzelfde. Superslank is de norm en dit geldt a fortiori voor meisjes. Een rolletje te veel en je krijgt kritiek. ‘Bodyshaming’ zoals dat in moderne termen heet. Mijn oudste dochter is elf jaar en als ik de gesprekken tussen meisjes van die leeftijd beluister, gaat het steeds vaker over gewicht en er slank uitzien. Crop tops (korte bloesjes) zijn in en passen mooier met een platte buik. Filmpjes en foto’s op sociale media, in het geval van deze jonge meisjes vooral TikTok, voeden dit vaak onrealistische schoonheidsideaal.

Want paradoxaal stijgt net het aantal zwaarlijvige kinderen gestaag. Waar overgewicht in het lager onderwijs vroeger eerder een uitzondering was, blijkt dat nu maar liefst 22% van de twaalfjarigen aan overgewicht lijdt. Het begint ook steeds vroeger: zelfs in de groep tweejarigen is er een toename van het aantal te zware kinderen. Dit is problematisch, want overgewicht sleep je vaak letterlijk en figuurlijk een heel leven met je mee.

Obesitas is vaak armoedeziekte

Uit de cijfers blijkt dat obesitas in veel gevallen een armoedeziekte is. Kinderen die geboren worden of opgroeien in kansarmoede kennen in elke leeftijdscohorte een minder gunstige gewichtsstatus. Dit is niet zo moeilijk te verklaren: ongezonde voeding is vaak goedkoper dan gezonde voeding en bewaart ook langer. Soms is het ook een kwestie van tijd(tekort). Een alleenstaande moeder die overuren klopt om rond te komen warmt sneller een lasagne of pizza op dan een zelf een uitgebreide verse maaltijd te koken.

Bovendien hebben kinderen die in armoede opgroeien vaak minder ruimte om te bewegen. Ze wonen in een appartement zonder tuin in een stedelijke context. Uit recente cijfers blijkt dat meisjes van 9 tot 11 jaar nog amper buiten spelen. Dit speelt nog sterker in de verstedelijkte context waar ouders hun dochters niet durven laten buitenspelen. Het gevaarlijke verkeer is een oorzaak, maar ook andere grootstedelijke problemen zoals (jongeren)bendes en criminaliteit zorgen voor angst bij kinderen en ouders.

Echter, ook buiten de grote steden en in gezinnen met een betere sociale status groeien er kinderen op met een te hoog gewicht. In plaats van uren te ravotten op een speelpleintje zijn kinderen nu gekluisterd aan hun tv, tablet of computerspelletjes. Voor ouders is de technologie dikwijls een handig hulpmiddel, kinderen zijn er uren zoet en stil mee.

Verplichting en betutteling werkt contraproductief

Een oplossing voor dit probleem kan echter niet van boven af worden opgelegd. Verplichting en betutteling werken in deze context meestal contraproductief. Een poging van de Alma in Leuven om vaker vegetarische gerechten te serveren werd op protest onthaald waarna Alma moest inbinden en er terug elke dag vlees beschikbaar was in het studentenrestaurant. Het frisdrankenautomaat weghalen op school is een goed initiatief, maar slechts een druppel op een hete plaat als kinderen thuis wel nog liters cola of zoete energiedranken wegspoelen. Meer sport op school zal de gezondheid van onze kinderen zeker ten goede komen, maar verandert structureel weinig aan het hypersedentaire bestaan van onze jeugd.

We moeten daarom blijven inzetten op bewustwording en sensibilisering bij de ouders. Ouders moeten beseffen dat zij verantwoordelijk zijn voor de gezondheid van hun kinderen. Kinderen die te zwaar zijn hebben een grote kans om de rest van hun leven moeilijkheden te hebben om een gezond gewicht te behouden en zodoende een hoger risico op hartproblemen, diabetes en andere ziekten.

Verder moeten we ons toeleggen op een gezondere balans tussen werk en gezin. Ouders moeten de kans krijgen om het op werkvlak rustiger aan te doen. Als ouders meer gebalanceerd kunnen leven, komt er meer tijd vrij om samen gezond te koken en samen te bewegen. Het zal de gezondheid van onze kinderen ten goede komen, maar ook die van de ouders. Als we het evenwicht tussen werk en gezin kunnen herstellen, ben ik er van overtuigd dat er minder ziekten zoals depressie en burn-out zullen optreden. Dit zal op termijn leiden tot minder kosten voor de sociale zekerheid. En bovenal: een gezonde samenleving begint bij een gezonde jeugd.