Bizarre kijk op democratie

Zijn Luc Huyse en David Van Reybrouck de beste gesprekspartners voor zo’n thema? In beginsel betreft het twee interessante denkers, dus het antwoord lijkt positief. Maar Luc Huyse valt toch al enkele jaren vooral op door zijn verzuurde reacties op het opkomende Vlaams-nationalisme en Van Reybroucks mediagenieke G1000-project liep af op een even voorspelbare als gênante sisser.

In de analyse willen ze nog wel eens vingers op wondes leggen. Hoe slagen we er in de democratie niet alleen formeel maar ook inhoudelijk op peil te houden in deze turbulente crisistijden? Het is een vraag waar velen zich over buigen.

‘De politiek’ verliest in een hoog tempo aan vertrouwen bij de bevolking; het evenwicht tussen politiek en economie is zoek; de burger heeft geen zicht meer op de besluitvorming. Het duo Huyse-Van Reybrouck stelt enkele juiste vragen al doet het dat vanuit een uitgesproken ideologische opstelling. Ze steken beiden hun afkeer voor wat zo graag het neoliberalisme wordt genoemd niet onder stoelen of banken. Het gemak waarmee ze een overtuiging gelijk stellen aan het grote gelijk valt wel op.

Een voorbeeld: ‘Paul De Grauwe, die vorige week de Arkprijs van het Vrije Woord kreeg, mag nog honderd keer aantonen dat harde bezuinigingen landen eerder in de put duwen dan ze eruit te trekken: ze blijven het doen’, lezen we uit de mond van Van Reybrouck. Wat is de relevantie van die Arkprijs? Heeft De Grauwe iets aangetoond op een manier die geen twijfel meer duldt? Wanneer zijn bezuinigingen hard? Het zijn vragen waar de kritische lezer toch mee blijft zitten. Zo’n zin maakt wel duidelijk welk politiek vlees Van Reybrouck in de kuip heeft en dat komt de duidelijkheid ten goede.

U wacht natuurlijk op zinvolle oplossingen of suggesties? ‘De problemen zijn globaal, de oplossing zal dat ook moeten zijn’, vindt Van Reybrouck. Huyse knikt: ‘Het blijft rommelen in de marge als vernieuwing niet gericht is op de mondiale krachten die momenteel zoveel miserie veroorzaken.’ Mooi zo, mag het iets concreter worden? Wat hadden beide heren zich daarbij voorgesteld? We hebben er het raden naar.

Wat geen oplossing biedt, is dan weer wel duidelijk. ‘Verkiezingen zijn zo bot en primitief als instrument. Het is een uitvinding van de late 18^de eeuw’, schrijft Van Reybrouck de stembusgang af. Afschaffen wil hij ze niet, maar ze moet wel worden aangevuld. Waarmee? Behalve wat onduidelijkheden over Ierland en Ijsland en pijnlijke verwijzingen naar de G1000, blijft het muisstil.

Huyse is al even achterdochtig als de kiezer in het hokje spreekt. Draait de verkiezing in 2014 uit op een referendum over het voortbestaan van België dan is dat volgens hem ‘een vlucht uit de werkelijkheid. (…) Die ”grootmoeder“ van alle verkiezingen dreigt wel eens kostbaar tijdverlies te worden, als ze geen voorrang geeft aan de crisis.’ Draait die verkiezing rond de communautaire verhoudingen, dan zitten we volgend jaar helemaal fout, declareert Huyse vanuit zijn onbetwiste wijsheid en zijn die verkiezingen af te schrijven als tijdverlies.

Ik blijf het vreemd vinden dat mensen het zich menen te kunnen veroorloven om vooraf te bepalen waarover verkiezingen moeten gaan en welke thema’s niet relevant zijn. Beslissen campagne en kiezer daar anders over, dan zou de representatieve democratie falen? Op die manier krijg je natuurlijk altijd gelijk.

‘Geloof jij’, vraagt Van Reybrouck aan Huyse, ‘dat burgers zo rationeel stemmen?’ Iemand die voor N-VA kiest en voor de Rode Duivels supportert, is volgens hem in elk geval niet rationeel. Huyse pendelt tussen hoop en wanhoop. ‘Ik geloof in de mogelijkheid dat zeer vele burgers weten waar het in de economische en politieke crisis werkelijk om gaat. (…) De keizer is naakt en de kiezer weet het.’

Weet vooral dat het niet gaat over de vraag hoe het verder moet met de Belgische instellingen. Mocht de kiezer in 2014 van mening zijn dat het wel zo is, dan is die niet rationeel. Zo eenvoudig kan het zijn.

Een dubbelinterview, dat werd hier in elk geval bewezen, wordt er niet levendiger op als beide gesprekspartners het over ongeveer alles eens zijn. Zouden er echt geen mensen rondlopen die over dat thema een alternatieve stem laten klinken?