20 jaar inzet voor Filip De Pillecyn: Manu Waegemans over de liefde voor zijn dorpsgenoot

Het Filip De Pillecyn-comité viert op 24 maart zijn 20-jarige bestaan. Voorzitter Manu Waegemans heeft altijd al een boontje gehad voor de ‘Prins der Vlaamse Letteren’ en geeft tekst en uitleg bij het succes van zijn genootschap.

Hij woonde in Hamme, vier huizen verder dan Filip De Pillecyn (1891-1962): de jonge Waegemans in de Plezantstraat 11 en zijn literaire buur in nummer 19. Maar op school in Hamme werd er met geen woord gerept over de auteur. Allicht zat de naoorlogse veroordeling wegens culturele collaboratie daar voor iets tussen.

Filip De Pillecyn in het midden.

Waegemans heeft hem dus op eigen houtje leren ontdekken en raakte gefascineerd door de auteur van Mensen achter de dijk en Monsieur Hawarden. Waegemans zorgde er samen met Jean-Pierre Rondas voor dat Mensen achter de dijk een nieuwe, ongecensureerde uitgave meekreeg bij uitgeverij Doorbraak. Hij ging ter plaatse in het Antwerpse Letterenhuis het moeilijk leesbare manuscript van De Pillecyn uitvlooien en moest toen vaststellen dat er bepaalde passages, vooral erotische, waren geschrapt in de eerste boekpublicatie.

Samizdat

Waegemans maakte naam als slavist en Ruslandkenner. Hij publiceerde diverse uitgaves van de Russische literatuurgeschiedenis en kreeg net te horen dat zijn boek De Russische Krim uit 2022 een herdruk krijgt. In mei 2024 komt er trouwens een nieuw boek aan van hem over de samizdat, de ondergrondse clandestiene pers die in Rusland zo belangrijk was, en nog altijd is.

Toen in 2003 iemand van de culturele stadsdienst hem kwam interviewen omwille van zijn slavistieke faam, vertelde Waegemans dat het onbegrijpelijk was dat een echte onsterfelijke Hammenaar iets verderop in de straat nauwelijks of geen aandacht kreeg van het lokale bestuur. Hij stelde voor om een genootschap op te richten om de auteur én het Hamse ommeland in de kijker te zetten. Daar had de gemeente wel oren naar en met een bescheiden startsubsidie werd in 2004 het Filip De Pilleceyn-comité te water gelaten.

Best succesvol

Waegemans zorgde voor een Russische vertaling van Mensen achter de dijk die toen door de vertaler zelf in 2004 feestelijk werd gepresenteerd. Voortaan zouden elk jaar literair-culturele activiteiten rond vooral de werken van De Pillecyn worden georganiseerd. Commentaren van literaire specialisten werden jaarlijks gebundeld in een jaarboek, de zogenaamde ‘De Pillecyn Studies’. De leden zelf werden verwend met bibliofiele edities.

Nu, twintig jaar later, stelt Waegemans vast dat zijn genootschap best wel succesvol is en naar eigen aanvoelen misschien wel het meest succesvolle van het tachtigtal literaire comités dat in Vlaanderen aan de slag is: van het Joyce- en Tolkien-genootschap tot het Elsschot- en Timmermansgenootschap. Onlangs staken die genootschappen de koppen bijeen.

Allesbehalve somber

Cyriel van Tilborgh, de grote roerganger achter het Elsschot-genootschap, houdt er mee op. Waegemans, die 73 wordt, geeft aan om nog zeker tien jaar door te gaan. Ja, het is moeilijk om jongeren te enthousiasmeren voor De Pillecyn. Maar met zijn honderdtal leden waar elk jaar mondjesmaat nog nieuwe leden bijkomen, ziet hij de toekomst van het Filip De Pillecey-comité allesbehalve somber in.

De subsidies voor literaire genootschappen werden door minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) fors opgetrokken. Vroeger moesten ze het doen met 500 tot 750 euro jaarlijks, maar nu zijn ze ingebed in de werking van de Vlaamse Letterenacademie in Gent (KANTL) dat projectsubsidies van 1.500 euro geeft bovenop het basisbedrag van vroeger. Tel daarbij de ledenbijdragen en je komt al gauw tot 5.500 euro steungeld voor het maken van de jaarlijkse studies en kunstuitgaven.

Biografie op komst

Waegemans mag vaak ook rekenen op steun in natura van lokale sponsors. Dat de magie van De Pillecyn en het genootschap nog altijd aanspreken, kan u zelf meemaken op zondag 24 maart om 14 uur in Waasmunster. Uitgever Toon Horsten komt dan toelichting geven bij de heruitgave van Monsieur Hawarden. Tom Lanoye schreef een inleiding bij wat wel eens als de eerste Nederlandstalige transgenderroman wordt beschouwd. Een feestelijke receptie sluit de viering van dit jubileumjaar af. Ondertussen werkt Chris Ceustermans, die eerder al bio’s over Emmanuel De Bom en J.M.H. Berckmans maakte, aan een biografie over De Pillecyn.

De grote, jaarlijkse Filip De Pillecyndag vindt plaats op zondag 24 maart, van 14u tot 18u, in Site De Koolputten (zaal Mira), Koolputten 2 te Waasmunster. Deelname moet je registreren voor 10 maart op het e-mailadres [email protected]. De prijs bedraagt 25 euro voor leden van het Filip De Pillecyncomité en 30 euro voor niet-leden. Het bedrag kan je storten op rekening BE57 7380 4195 3835 met als vermelding ‘FDP-dag’.