Chinese Can Xue grootste kanshebber op Nobelprijs Literatuur 2023

Op donderdag 5 oktober wordt in Stockholm de opvolg(st)er van Annie Ernaux bekendgemaakt. Wie gaat dit jaar aan de haal met eeuwige literaire roem en een geldzak van ongeveer een miljoen euro? Aziatische auteurs zouden dat wel eens kunnen zijn.

Als we gokkers mogen geloven, wint de bij ons volslagen onbekende Chinese zeventigjarige schrijfster Can Xue donderdag het pleit. De laatste jaren hoorde ze steevast tot het kransje mogelijke laureaten, maar dit jaar prijkt ze dus op numero uno met één tegen vier. Lang niet onaardig, maar daarom nog niet de gedoodverfde winnaar.

De Noorse auteur Jon Fosse die hier vorig jaar nog werd getipt, volgt haar op de voet met één tegen vijf. En zelfs singersongwriter Paul Simon krijgt nog een kans met zomaar eventjes één tegen 49. Reken uit je winst!

Geopolitieke overwegingen

Het blijft altijd koffiedik kijken hoe de dames en heren van de Zweedse Academie zullen beschikken. Maar dat geopolitieke overwegingen mee het uiteindelijke vonnis bepalen, spreekt voor zich als je de lijst van de recente winnaars bekijkt.

Verleden jaar kreeg de Française Annie Ernaux de lauweren en de pecunia nadat het jaar daarvoor de uit Zanzibar afkomstige maar in het Engels schrijvende Abdulrazak Gurnah uitverkorene was. In 2020 was de Amerikaanse dichteres Louise Glück aan het feest en in 2019 zowaar enfant terrible Peter Handke.

Eeuwige sneeuw

Kortom, het ziet er niet naar uit dat westerse auteurs deze keer de oppergaai zullen afschieten. Een Latijns-Amerikaanse of Aziatische schrijver lijkt het meeste kans te hebben. Ook volgens de bookies dus die de Chinese Can Xue als grootste kanshebster naar voor schuiven.

Can Xue werd bij mijn weten nog niet in het Nederlands vertaald. Haar echte naam is Deng Xiaohua. Can Xue is een pseudoniem dat eeuwige sneeuw of restsneeuw zou betekenen. Xue is een autodidact die tijdens de culturele revolutie op een zijspoor belandde nadat haar vader in ongenade viel bij het communistische regime. Hij was toen hoofdredacteur van The New Hunan Daily. Zij kon daardoor haar middelbare school niet afmaken en kwam door het lezen van Engelse romans in de ban van de literatuur.

Eigengereid

Ze is bij de incrowd vooral bekend om haar Engelstalige verhalen. Elke dag schrijft ze de met de hand zonder eigen of andere redactionele ingrepen achteraf. Ze neemt go with the flow dus letterlijk als haar eigen poëtica. Haar proza schiet alle kanten uit en heeft de reputatie van artistieke avant-garde te zijn. In haar thuisbasis Hunan worden haar boeken gepubliceerd.

I live in the slums is haar bekendste verhalenbundel, ook al omdat ze daarmee in 2021 een nominatie scoorde bij de ‘International Booker Prize’. Maar haar reputatie van eigengereide prozaïste is nog niet tot in het Nederlandstalige literaire landschap doorgedrongen.

In tegenstelling tot de Japanse cultauteur Haruki Murakami is haar werk hier dus nagenoeg onbekend. Murakami’s naam en faam zingt ook elk jaar weer in de wandelgangen van de Zweedse Academie rond, maar die gunt hem blijkbaar niet de hoogste eer. Ook al omdat Japanse schrijvers vaker de belangrijkste literaire onderscheiding op zak mochten steken. In 2017 nog met Kazuo Ishiguro, die dankzij de verfilming van zijn roman De rest van de dag, met een sublieme Anthony Hopkins in de hoofdrol, ook hier een belletje doet rinkelen.

Geen Nederlandstalige kanshebber

En neen, ook dit jaar zal er weer geen Nederlandstalige auteur de bekroning krijgen. Cees Nooteboom is nog altijd in de running maar wordt niet langer tot de kanshebbers gerekend. Vlaamse schrijvers kunnen het wel helemaal schudden. Louis Paul Boon was er ooit dichtbij, zo gaat de legende, maar overleed toen hij bij het kransje van de vijf laatste gegadigden was.