Campus Cup blameert onderwijs

Voor wie het programma nooit gezien heeft: de Campus Cup is een quiz op Canvas. Daarin nemen twee vierkoppige teams van Vlaamse studenten uit een specifieke studierichting (universiteit of hogeschool) het tegen elkaar op. Van de prettig gestoorde presentator Otto-Jan Ham krijgt elk team slechts drie vragen die betrekking hebben op hun vakgebied; alle andere vragen peilen naar algemene kennis. Meer nog dan in het eerste seizoen dat vorig jaar werd uitgezonden, blijkt dat de algemene kennis van de Vlaamse studenten niet erg groot is. Vooral de kennis van (hun eigen) cultuur is beschamend klein.

Kennistekort

Zo bleken meerdere studenten de Belgische koningen niet te (her)kennen. Ook bezitten ze geen kennis over nochtans wereldberoemde werken van Belgische kunstenaars als Réne Magritte en James Ensor. Verder weten ze niet wie Anne Teresa de Keersmaeker is of wie Het verdriet van België schreef. Gezelles ‘Krinklende winklende waterding’, Paul van Ostaijens ‘Boem Paukeslag’ en Elsschots ‘Wetten en praktische bezwaren’? Totaal onbekend. Een deelnemer tastte zelfs in het duister over de betekenis van de term ‘curriculum vitae’. Men zocht naar ‘magnum opus’…

Dat de leesvaardigheid van Vlaamse leerlingen er jaar na jaar op achteruitgaat, is een feit. Leerlingen begrijpen woorden en uitdrukkingen gewoon niet. Ze hebben ook een te beperkt algemeen referentiekader. Het ontbreekt hen kortom aan kennis van de wereld om teksten goed te begrijpen. Om over die wereld zelf nog maar te zwijgen.

Geen inzicht zonder kennis

Dat ligt natuurlijk niet aan de leerlingen zelf, maar aan het soort onderwijs dat ze krijgen. Daarin wordt het verwerven van kennis nog steeds met een scheef oog bekeken. Kijk hoe verontwaardigd de pedagogen weer waren toen Philip Brinckman (van de onderwijswerkgroep) in De Standaard nog eens stelde dat ‘van buiten leren’ een belangrijke manier is om het niveau van het Vlaamse onderwijs op te krikken. Want, zo stelt hij terecht, ‘geen inzicht zonder kennis’.

Door de dramatische achteruitgang van de leesvaardigheid is het bijna onbegonnen werk om met leerlingen van de derde graad nog echt literaire teksten te lezen. Uiteraard zijn er uitzonderingen. En ook onder de deelnemende studenten van de Campus Cup zitten er bollebozen. Als echter gemiddeld twintig procent van een klasgroep het noodzakelijke leesniveau niet haalt, wat doe je dan als leerkracht? Juist: je niveau verlagen.

Literatuuronderwijs

Als docent Nederlands met 25 jaar ervaring op diverse niveaus (van tso tot universiteit) kan ik niet anders dan vaststellen dat de toestand wat het literatuuronderwijs betreft, ronduit rampzalig geworden is. In de huidige leerplannen staat veel dat ‘kan’ en ‘mag’, maar heel weinig dat ‘moet’. Ze vermelden geen specifieke inhouden — dus geen namen, werken of literaire stromingen die gekend zouden moeten zijn. De eindtermen zelf bevatten op literatuurgebied zelfs geen enkele eis wat kennis betreft. Leerlingen die geen enkel werk van een Nederlandstalige auteur kennen of gelezen hebben, kunnen de eindtermen voor literatuur perfect halen.

Niet de leerlingen en de studenten moeten zich dus schamen, maar wij leerkrachten, die dit al te gemakkelijk hebben laten gebeuren. Sommigen hebben hun ongenoegen laten blijken. Anderen doen dat nog steeds. De meesten hebben zich echter allengs neergelegd bij de dictaten van de onderwijsbobo’s. In het beste geval plegen leerkrachten stil verzet door de leerplannen gedeeltelijk aan hun laars te lappen, ervoor zorgend dat ze ‘op papier’ in orde zijn.

Nieuwe eindtermen

De Vlaamse overheid werkt aan nieuwe eindtermen en leerdoelen. Die zouden in 2021 in de tweede graad en in 2023 in de derde graad ingevoerd worden. Of de commissie onder leiding van Brinckman, die voor de verandering voor de helft uit leerkrachten bestaat, nog zijn stempel zal kunnen drukken op de invulling van de nieuwe eindtermen, is zeer de vraag. Momenteel en in de nabije toekomst heeft het onderwijs andere zorgen, maar dat er iets moet gebeuren, is al jaren duidelijk. De Campus Cup drukt ons op ludieke wijze nogmaals met de neus op de feiten.