Carnavalswinkel sceptischer dan SKEPP

De Studiekring voor Kritische Evaluatie van Pseudowetenschap en het Paranormale (SKEPP) deelt jaarlijks een prijs – de Zesde Vijs – uit aan ‘iemand die zich verdienstelijk heeft gemaakt in het verspreiden van objectieve kennis inzake pseudowetenschap en het paranormale’. Tegelijk geeft SKEPP ook vaak een blamage, een ‘negatieve prijs’ – de beruchte ‘Skeptische Put’. Die is voor ‘diegene die zich uitzonderlijk onkritisch heeft opgesteld en de popularisering van kennis en wetenschap totaal verkeerd heeft begrepen’. Voor 2018, de uitreiking kende blijkbaar enige vertraging, gaf SKEPP die prijs aan Jan Jacobs.

Skeptische Put voor Jan Jacobs
Jan Jacobs is voor de Doorbraaklezer geen onbekende. Hij uit zich zoals bekend zeer kritisch tegen de klimaatconsensus. Daarom krijgt hij regelmatig de beschuldiging van ‘klimaatnegationisme’ – alsof hij op hetzelfde niveau zou staan als holocaustontkenners. SKEPP had zich voordien al vaak kritisch geuit tegen Jan Jacobs en zijn medestanders, dus echt een verrassing was de Skeptische put niet. Maar is de blaam terecht? En wat denken andere SKEPP-leden hiervan?

Ook SKEPP-leden staan achter Jan Jacobs

Jan Jacobs is zelf zijn ‘prijs’ gaan afhalen, geflankeerd door enkele andere klimaat-critici. Hij was eerst naar een carnavalswinkel gegaan om zich te verkleden in Greta Thunberg. Toen hij daar uitlegde wat hij van plan was, kreeg hij duidelijke bijval van de aanwezigen: zij hebben blijkbaar geen probleem met felle kritiek op het klimaatbeleid. Ze hebben duidelijk genoeg van het opgeheven vingertje van Greta Thunberg en de zovele politici in haar zog.

Aangekomen op de prijsuitreiking bracht Jan Jacobs een dankwoord van twintig minuten, waarbij hij verschillende medestanders (ook serieuze wetenschappers) opnoemde. Achteraf hoorde hij nog van verschillende SKEPP-leden dat ook zij wel degelijk achter zijn klimaatkritiek stonden, en dat ze dus eigenlijk deze sceptische put verworpen.

Directe stijl spreekt aan

Jan Jacobs heeft een nogal directe stijl. Maar wat hij zegt is altijd gebaseerd op wat wetenschappers en andere specialisten zeggen. SKEPP gooit hem onder meer het volgende voor de voeten: ‘Hij bekritiseert mensen, maakt ze verdacht, haalt ze onderuit omwille van al dan niet betwistbare uitspraken over het klimaat, al dan niet uit de context gelicht.’ ‘Om mensen die ijveren voor het klimaat, niet af te schilderen als bedriegers, onnozelaars of halfreligieuze fanatici. Om niet voortdurend twijfel te zaaien met argumenten die eigenlijk niet ter zake zijn.’

Maar daarbij verdedigt SKEPP klakkeloos de klimaatactivisten die zelf vaak een loopje nemen met de wetenschap. Iets wat ook Maarten Boudry beweert. Volgens klimaatactivisten is discussiëren overbodig – wil SKEPP zich op hetzelfde niveau plaatsen? In de wetenschap, en dan zeker in een jonge en zeer complexe wetenschap als de klimatologie, is het toch gevaarlijk om al te nadrukkelijk over een consensus te spreken.  Hier ligt de reden waarom Jan Jacobs geen blaam verdient. Hij verwoordt de kritiek van 500 wetenschappers en professionelen die zeggen: ‘het klimaat is niet in nood’.

Dat wordt aangevuld door de politieke relevantie van wat Jan Jacobs schrijft. Het klimaatbeleid dat samen met die zogeheten consensuswetenschap wordt doorgedrukt, kost stukken van mensen en lijkt helemaal niet te werken. Iets dat toch meer en meer gewone mensen beginnen te begrijpen: ze merken het aan hun portefeuille.

Daar heeft de directe stijl van Jan Jacobs effect. Gewone mensen voelen zich door dergelijke no nonsens aangesproken, zeker als ze enkel maar go nonsens horen in de mainstream media – die vaak gewoon de activisten napraten. Elitaire intellectuelen roepen al te gemakkelijk ‘populisme’, terwijl ze de andere kant uitkijken. Jacobs vertolkt de stem van een groeide groep mensen. Het type mensen dat niet siddert en beeft, zoals Greta Thunberg van hen verlangt.

En de winnaar is… Test Aankoop

De SKEPP-jury, die geheim wenst te blijven, moest ook nog de Zesde Vijs toekennen. De winnaar daarvan is Test Aankoop, en wel vanwege ‘enkele kritische artikels over implantaten, vermageringsoperaties en de betrouwbaarheid van zelftests die vorig jaar in Test Gezond verschenen.’ De lofrede bij de prijs kan u lezen bij SKEPP.

Test Aankoop? Uiteraard zullen ze wel iets hebben gedaan dat ‘goed’ is. Maar Test Aankoop doet zoveel. Hun standpunt over glyfosaat lijkt maatschappelijk veel relevanter dan de positieve punten die SKEPP opnoemde. De discussie rond Roundup heeft veel meer de media gehaald. Op de eigen site (vorig jaar nog) schreef Test Aankoop hoe ze het voorzorgsprincipe interpreteren, op een onwetenschappelijke en technofobe manier praten ze een verbod op glyfosaat goed: ‘Omdat de Europese wetgeving het voorzorgsbeginsel als een van de fundamenten van haar beleid beschouwt, en dat impliceert preventieve beslissingen wanneer er een risico bestaat voor zowel de gezondheid als het milieu.’

Nieuwe technologie bevat uiteraard altijd risico’s – gekende of ongekende. Door enkel naar die risico’s te kijken, kan je nooit innoveren. Je moet die risico’s dan ook afwegen tegenover hun baten – die enorm kunnen zijn. En je moet proberen de risico’s te minimaliseren terwijl ook de baten gemaximaliseerd worden. Door glyfosaat behoedzaam te gebruiken zijn de baten enorm en de problemen minimaal – zeker als je vergelijkt met de alternatieven die minder goed werken en vaak ook een grotere bewezen impact hebben op het milieu.

Test Aankoop steunt activisme

Volgens Test Aankoop is er geen wetenschappelijke consensus over Glyfosaat. ‘Maar volgens ons kan het uitblijven van een consensus over de impact van glyfosaat op de menselijke gezondheid geen excuus vormen om niets te doen.’ De vraag moet dan gesteld worden, wat zijn de resultaten van onafhankelijk onderzoek? Is Glyfosaat al dan niet giftig en in welke mate? Het gaat hier om duidelijke wetenschappelijke procedures die gevolgd moeten worden (en onafhankelijk gecontroleerd kunnen worden).

Over het onderzoek naar de schadelijkheid van glyfosaat schreef Leo Neels: ‘Wat gebeurde met glyfosaat is dat het International Agency for Research on Cancer (IARC) had geconcludeerd dat glyfosaat “waarschijnlijk kankerverwekkend” zou zijn (2015). Die studie is door het Europees Agentschap voor Voedselveiligheid (EFSA) grondig onderzocht volgens de wetenschappelijke methodiek en heeft geen stand gehouden. Ook vele andere studies zijn gecontroleerd door experten van àlle EU-lidstaten. Resultaat: het product mag verder gebruikt worden.’ Neels verwijst hierbij uitdrukkelijk naar… SKEPP. ‘Over nepwetenschap is er ook opmerkelijke informatie beschikbaar: https://skepp.be.’

Maar Test Aankoop wil verbieden en niet luisteren naar wat de echte experts zeggen. Net als de Europese wetgeving en de activisten (die overigens zeer sterk wegen op de Europese wetgeving). En, dan vraag ik me af, gaat SKEPP daarmee akkoord?