Conner, enkel verder splitsen zal echt helpen

De toestand is ernstig. Bij onveranderd beleid is België volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in 2029 de wereldkampioen begrotingstekort. Het getuigde van weinig staatsmanschap om de regeringsonderhandelingen stop te zetten voor de lokale verkiezingen. Maar na de lokale verkiezingen zou het gaan gebeuren. Drie weken, meer was niet nodig. En waar staan we na twee weken? Op de linkse rem van een centrumrechtse regering.

Iemand moet Conner Rousseau (Vooruit) op zijn plaats zetten. De socialisten hebben een minderheidspositie in deze coalitie. Dat wist hij van in het begin. Roussseau kan zich beroepen op ‘er is geen alternatief’ om hoge eisen te stellen, maar dat geldt voor iedereen in de coalitie. Wat als Bart De Wever (N-VA) de handdoek gooit? Zal Rousseau meer binnenhalen met George-Louis Bouchez (MR) als premier?

Vooruit op de rem

Vooruit is nu een rem op de vorming van de regering en dreigt dat te blijven voor de hele legislatuur. Maar het is zo al moeilijk genoeg. De vorige Belgische regeringen hebben ‘op de winkel passen’ beleid genoemd. Iets anders was niet mogelijk, klonk het. Maar de tijd van Belgische oplossingen is voorbij.

Er ligt een inspanning van 28 miljard euro op tafel om tegen 2029 toch een begrotingstekort van 3 procent, de norm van de Europese Unie, te halen. Daarin zitten wel terugverdieneffecten, dus eigenlijk is dat niet genoeg. Daarnaast moet er worden bespaard op de groei van de uitgaven. Als die met maximaal 2 procent per jaar stijgen, is dat op vijf jaar een besparing van 16 miljard euro.

Dat zijn gigantische uitdagingen, want je mag ook de vergrijzingskost en de extra uitgaven voor defensie niet vergeten. Als deze regering het niet stevig aanpakt, dan komen anderen het voor ons doen. Of Rousseau dan zal juichen? Dat valt te betwijfelen. Zeker is alvast dat de burger dat niet zal doen, de gepensioneerde nog minder.

Structurele hervormingen

Gigantische uitdagingen, maar de onderhandelaars komen niet in de buurt van wat De Wever bij de verkiezingen heeft voorgesteld. Ze komen ook niet in de buurt van een afbouw van de schulden. Dat kan ook niet: de structurele hervormingen ontbreken. Dé structurele weeffout van België, waardoor heel wat geld lekt, is het ontbreken van fiscale verantwoordelijkheid van de deelstaten.

De deelstaten hebben wel bevoegdheden om geld uit te geven, niet om belastingen te innen. Ze leven van hun enveloppe, en hier en daar van wat opcentiemen. De gevolgen van hun beleid voelen ze niet of nauwelijks in hun inkomsten. Dat is fout.

Het is een systeem dat onverantwoordelijk beleid aanmoedigt. Als Wallonië en Brussel de werkzaamheidsgraad vandaag niet opkrikken, moeten ze dat morgen voelen. Anders gebeurt het te weinig en te traag. In het algoritme dat de Belgische financieringswet is, zitten te veel mechanismen die rechtstreekse gevolgen van beleid uitvlakken.

Fiscale autonomie

Nu er politieke verandering is in Wallonië, leek de tijd rijp om dat aan te pakken. Maar het blijft stil. Waarom? Omdat fiscale autonomie een toegeving lijkt aan het confederale programma van N-VA. Terwijl het een zaak is van goed bestuur.

En omdat de lat ongelijk ligt. Het Waals Gewest, de Franstalige Gemeenschap en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest staan voor een diepe financiële put. Vlaanderen heeft een draagbare schuld. Het lijkt dus alsof fiscale autonomie in het voordeel van Vlaanderen is.

Na 139 dagen formatie moeten we herhalen wat Koen Geens (CD&V) voor de verkiezingen zei: ‘Als men geen staatshervorming wil, dat men dan eens zegt wat men wél gaat doen om ons land betaalbaar te houden. Ofwel doe je structurele hervormingen. Als het federaal niet lukt om dat op een geloofwaardige manier te doen, is het beter dat men de bevoegdheden aan de deelstaten toewijst zodat men het daar kan doen.’

Wie België wil redden, zal het verder moeten splitsen. Tegelijk zou het een verwezenlijking zijn die De Wever en N-VA nodig hebben om communautair geloofwaardig te blijven.