Covidmaatregelen maken amper verschil

De vierde golf slaat hard toe in Vlaanderen. Dat doet toch vragen rijzen. Maar voor de media zijn de antwoorden er nog voor de vragen: de maatregelen zijn niet streng genoeg. Is dat de enige oplossing?

Waarom hier?

Vlaanderen is een van de meest gevaccineerde regio’s ter wereld. Toch slaat de vierde golf hier heel hard toe. Harder dan elders in Europa op dit moment. Het antwoord op de vraag hoe dat eigenlijk kan, dat komt nooit. We worden gesust met de uitleg dat het zonder vaccinaties nog erger zou geweest zijn in de ziekenhuizen. Oké, uiteraard. Maar het legt niet uit waarom de vaccins geen rijk van de vrijheid of kudde-immuniteit brachten.

Zonder antwoord op de eerste vraag, stoomt het schip verder. Enkele weken geleden zou een coronapas de verspreiding van het virus stoppen. Zeker samen met het herinvoeren van de mondmaskerplicht. Niet dus. De regels rond testen en traceren lijkt niet meer vol te houden. Ze overbelasten ook nog de eerstelijnszorg. Kinderen zitten met een mondmasker in de klas en toch sluiten scholen. Ook door de quarantaineregels die gezonde leerkrachten thuis zetten.

Media eisen verstrenging

In de media klinkt één pleidooi heel luid: nog meer en nog strengere maatregelen. De vraag is niet of er een vervroegd overlegcomité komt, de journalist vraagt de minister wanneer het komt, hoe snel, morgen al? De vraag is niet of de maatregelen nut hebben, de vraag is wanneer de volgende verstrenging ingaat. U zal toch het nachtleven sluiten, mevrouw de minister? Wanneer sluit u de horeca? U moet toch een beperking van het aantal contacten invoeren?

Journalisten gedragen zich openlijk als activist voor strenge maatregelen. Ze willen niet de vierde macht zijn, die de anderen controleert door vragen te stellen. Neen ze doen zelf aan politiek. Ze voeren campagne en willen beslissingen sturen. Ze ijveren voor dringende strenge maatregelen. Meestal ondersteund door opnieuw een noodkreet uit de zorg, een verhaal over wie heel erg ziek is door covid, of iemand bij wie zorg uitgesteld is.

Natuur is niet maakbaar

Is één les uit deze crisis niet, dat we de natuur niet zo onder controle hebben zoals we dachten. Het vaccin is een goed middel, maar geen wondermiddel. Dat is geen schande. Zoals het ook geen schande is dat toe te geven. Maar dat gebeurt niet, want antivaxers zouden er garen bij spinnen. Terwijl complottheorieën nog nooit groter werden door eerlijke transparante communicatie.

CST, mondmaskers, afstand houden, handen ontsmetten, verplicht telewerken, regels voor niet-medische contactberoepen, feesten en kerstmarkten verbieden, … maakt het allemaal iets uit? Hoe wetenschappelijk onderbouwd, evidence based, zijn die maatregelen eigenlijk? Kijk naar Engeland en Zweden. Zij doen het anders, met minder of andere regels. Er worden ook mensen ziek. De Zweden slagen erin om hun beleid eerlijk te evalueren. In ons land is dat een illusie. Dus kans op remediëring van het beleid op een niet gepolitiseerde manier is nul. Povere politiek heet dat. Maar de burger lesjes leren, dat lukt nog wel.

Leren leven met covid

Misschien moeten we er leren mee leven dat de wetenschap de natuur niet volledig onder controle heeft. Soms lukt het onderdelen te beheersen. Polio konden we verdrijven, TBC hebben we onder controle, maar er zijn virussen die moeilijker te bedwingen zijn. En hoe je het ook draait of keert, dat maakt deel uit van onze menselijke beperktheid.

Moeten we het dan niet over een andere boeg gooien? Covid treft vooral 65+ers en dan vooral mensen met onderliggende aandoeningen. Het is aan hen om te beslissen hoeveel risico zij willen nemen. Hoeveel levenskwaliteit ze willen opofferen aan het gevaar om besmet te worden? Zijn ze bereid om elke winter onder een stolp, afgezonderd te leven? Houden ze wat afstand van de kleinkinderen en kinderen? Dragen zij in de winter liever een mondmasker?

Zieke maatschappij

Het is dat of een maatschappij naar het beeld van hypochonders en wie lijdt aan smetvrees. Pathologieën die nu actief gepromoot worden als het nieuwe normaal. Hoeveel van onze vrijheid willen we opgeven om de kans om ziek te worden te verkleinen? Om de kans om te sterven te verminderen? Dat is de vraag die covid onze maatschappij ten diepste stelt. Politici lijken niet het best geplaatst daar antwoord op te geven. Ze zijn te verslingerd aan subgroepen, experts, lobbyisten en hun persoonlijke successcore. Ze koesteren de illusie dat alles door hen maakbaar is.

En de zorg? Die maakt elk griepseizoen een moeilijke periode door. Nu verzwaard door covid. Dat zorgt voor een veranderde realiteit. Zorg uitstellen gebeurde in de vorige griepjaren ook. Dat wijst op een dieperliggend probleem, dat door covid acuut aan de oppervlakte komt. Hoe komt het dat Zweden, met minder bedden per inwoner na de eerste coronapiek niet meer in de problemen kwam? Is dat al onderzocht? Het is niet de schuld van de niet-gevaccineerde. Dat is de makkelijke vijand voor media en politici. Nochtans diegenen die zich verontwaardigd verzetten tegen wie vijandbeelden gebruikt om politiek te scoren.

Leven in een distopie

We moeten onthouden dat veel mensen van covid niet zo heel erg ziek en anderen flink ziek zijn. Dat is onaangenaam, maar de overgrote meerderheid van de gezonde mensen sterft er niet aan. Daarnaast moeten we eerlijk zijn: er gaan de komende winters nog mensen sterven aan covid, waaronder soms ook gezonde. Dat kunnen mensen zijn die we kennen en liefhebben. Moeten we dat niet accepteren?

De vraag is, hou je dat tegen door de ‘strenge maatregelen’? Misschien moeten we dat de mensen zelf laten beslissen. Het is zoals roken, (veel) alcohol drinken of een ongezonde levensstijl. Je sterft daar vroeger van en het belast de zorg, maar het is een vrije keuze. Het alternatief is een griezelige dystopie.