Daar is de planeconomie

Al vijf jaar teistert de economische malaise miljoenen bedrijven en gezinnen. En toch heeft de Europese Unie – weliswaar op een amateuristische manier – de handen al deftig uit de mouwen gestoken. Er is een pakket aan nagelnieuwe wetgeving in werking getreden en er liggen miljarden euro’s voor het rapen in het Europese noodfonds.

CENTRALE BANK

Ook de Europese Centrale Bank is stevig op de bres gesprongen. Maar zelfs met een nooit geziene daling van de intrestvoet tot 0,75 procent, lijkt er nog weinig leven te zitten in onze voor dood verklaarde economie. Niet onlogisch dat Frankfurt dan naar de strafste pijnstillers grijpt en zinnens is om ongelimiteerd staatspapier van probleemlanden op te kopen. Voorzitter Draghi haalt daarmee het diepste uit de kan.
Voor vele economen is dit een niet meer dan noodzakelijke interventie, waar het al maanden op wachten was. Maar of dit ‘laatste’ reddingsmiddel ook effectief zal zijn, moet nog blijken. Het opkopen van staatspapier wordt in elk geval verkocht als een toonbeeld van Europese solidariteit met de arme probleemlanden. Want die laatsten zijn tenslotte de dupe van de gretige geldwolven waarvoor alle bankiers en investeerders ongenuanceerd over een kam worden gescheerd.

DEMOCRATIE

Ofschoon die redenering voor menigeen aannemelijk lijkt, legt ze een gevaarlijke evolutie in het debat over het aanpakken van de crisis bloot. Wanneer de Centrale Bank voortaan beslist om onbeperkt staatspapier op te kopen, riskeert hij zijn onafhankelijkheid te verliezen. Want op basis van welke criteria en onder welke voorwaarden zal de Centrale Bank beslissen om staatspapier op te komen? Wie zal bepalen wanneer nu eens Griekenland dan weer een ander land hulp nodig heeft? Dat is onduidelijk.

Laat die onafhankelijkheid nu net een fundament van een monetaire unie zijn. Ze staat bovendien netjes gebetonneerd in de statuten. Met deze nieuwe evolutie schuift Europa geleidelijk aan op naar Amerikaanse toestanden waarbij beslissingen van de staat en de centrale bank gevaarlijk met mekaar verweven raken. Onder het mom van solidariteit krijgt de Centrale Bank alle macht in handen en worden de lidstaten en de nationale parlementen zonder pardon buiten spel gezet. Zij die solidariteit prediken en minder staan op verantwoordelijkheid vanwege de probleemlanden zelf, vergeten dat een dergelijke evolutie de stem van het parlement – en dus van de burger – helemaal fnuikt.

BELASTINGEN

Ook op het niveau van de individuele lidstaten doet zich een gelijkaardige evolutie voor. In Frankrijk, bijvoorbeeld, zet de socialistische president Hollande de democratie en een aantal fundamentele vrijheden van de Westerse samenleving op de helling. Hij voert een belasting van 75 procent voor hoge lonen in en poogt daarmee het zogezegde ‘ongebreidelde kapitalisme’ aan te pakken. Bovendien stelt hij voor liefst 20 miljard euro aan nieuwe belastingen voor, waarvan de helft op conto van de burger en de andere helft op de kap van de bedrijven. Het is de manier bij uitstek om onder het mom van ‘solidariteit’ ondernemen en actief deelnemen aan de economie en de bredere maatschappij te ontmoedigen. Pas wanneer investeerders en ondernemers het land verlaten, zal de impact van deze ‘solidariteitsmaatregelen’ schrikwekkend zichtbaar worden: afdankingen en meer en meer mensen in de werkloosheid en de armoede. En laat nu net de werkende mens het kiespubliek van de socialistische president zijn.

Ook dichter bij huis wordt ‘solidariteit’ al te makkelijk aangegrepen om allerlei aanlokkelijke beleidsmaatregelen als zoete broodjes te verkopen en de planeconomie nieuw leven in te blazen. Wanneer de premier een radicale en zuivere splitsing van deposito- en zakenbanken voorstelt, dan krijgt zijn voorstel een groot applaus. Hij is de man die eindelijk de grootbanken meedogenloos durft te straffen. Anderzijds zullen banken die radicaal moeten splitsen, hun activiteiten beknot zien en minder investeringsmogelijkheden kunnen aanbieden voor bedrijven en gezinnen. En wie niet investeert, groeit niet en wie niet groeit, heeft geen werknemers meer nodig. De uitkomst is steeds dezelfde: meer en meer mensen verliezen hun baan.

Progressieve partijen die continu de plaat van solidariteit draaien en ons om de oren slaan met het ongenuanceerde cliché dat banken toch alleen maar speculeren met het geld van de gewone mensen, raken op het einde van de rit de eigen achterban. Meer nog, onder het motto van ‘solidariteit’ knijpen ze een oogje dicht als het aankomt op democratie en de fundamentele vrijheid om aan de maatschappij en de economie bij te dragen. De planeconomie is terug en de werkmens kijkt ernaar.

Lieven Tack is professor aan het Europacollege in Warschau. Hij was werkzaam bij de Europese Commissie en schrijft deze bijdrage in eigen naam.