Dubbelexpositie voor David Hockney en Vincent van Gogh

In 1973 organiseerde BOZAR, dat indertijd nog het Paleis voor Schone Kunsten heette, het kunstfestival Europalia Great Britain. Onderdeel van het programma was een expositie van jonge Britse schilders. David Hockney was een van hen. In 2021 is hij geen jonge Britse schilder meer. Zijn werk is in Londen ondergebracht in het museum Tate Britain; de verzamelplaats van erkende Britse schilders met eeuwigheidswaarde.

Verwantschap

Drie jaar geleden, net voor COVID-19 elke uitstap naar theater, concert en museum onmogelijk maakte, organiseerde het Amsterdamse Van Gogh Museum een expositie, waarmee gewezen werd op de grote verwantschap tussen Vincent van Gogh en David Hockney. Werken van beide kunstenaars werden met elkaar geconfronteerd.

Het is een bekende formule om de invloed van oude kunstenaars op jonge aan te tonen en tevens te wijzen op het feit dat kunstenaars beeldende historici zijn. Een goed voorbeeld is Picasso. Tradición y vanguardia (Picasso. Tradition and Avant-Garde): een expositie georganiseerd door het Museo Nacional del Prado, die liep van 6 juni t/m 3 september 2006. Daarna begon deze tentoonstelling aan een wereldreis. Een goede manier waarop de onderlinge verwantschap tussen kunstenaars aangetoond wordt, is het schilderij van Picasso, Massacre in Korea (1951). Inspiratie hiervoor vond Pablo Picasso in het schilderij van Francisco de Goya, The Executions on Príncipe Pío Hill (1808).

Een tweede voorbeeld is het schilderij, daterend van 1863, Le déjeuner sur l’herbe van Éduard Manet. Picasso schilderde zijn versie ervan net geen honderd jaar later en was niet te beroerd om zijn voorganger in de titel te verwerken: The Luncheon on the Grass, after Manet [1960]. Naar eigen zeggen zag Picasso het schilderij van Manet als een thema waarop je eindeloos kunt variëren en voortborduren.

Hockney – Van Gogh: de expositie

Maar teruggekeerd naar Hockney & Van Gogh. De expositie is vanaf half oktober 2021 tot januari 2022 te zien in de prachtige zalen van BOZAR. De bijhorende catalogus eindigt met een gesprek van Hans den Hartog Jager met David Hockney op 7 november 2018. Ik citeer: ‘Hij (Hockney, gl) praat graag en gretig: over roken, over alle aspecten van de schilderkunst. Daarbij heeft hij het niet veel over Vincent van Gogh. Maar als het over kleur gaat of over de suggestie van ruimte, duikt zijn voorganger vaak even op. Bijna terloops, als een referentiepunt dat zo diep in Hockney’s wereld zit geworteld dat hij nauwelijks nog expliciet genoemd hoeft te worden. “Ik heb altijd heel graag naar de wereld gekeken. Dat is iets essentieels dat ik deel met Van Gogh: we houden allebei heel erg van kijken.”’

Het kijken zal voor de bezoeker aan de expositie in Brussel een leerrijke ervaring zijn. Al lijkt dat op het eerste gezicht niet het geval, gezien de ruwe soberheid van Hockney’s techniek. Er valt ook zo veel te zien op zijn schilderijen. Het is haast verbluffend, de aandacht die hij besteedt aan het schilderen van regendruppels op het schilderij The Arrival of Spring in Woldgate (2011). Voor de duidelijkheid laten we even Hockney aan het woord omtrent dit en soortgelijke schilderijen uit de periode van de eeuwwisseling: ‘Maar toen vond ik de app Brushes en begon ik te tekenen op de iPhone. Dat gaf me een heel nieuwe vorm van vrijheid: ik kon overal tekenen, zelfs in bed.’ Tot zover David Hockney.

Een unieke ervaring dus, het ondergaan van deze expositie. Hij blijft kleven en de naam van de schilder vestigt zich voorgoed in het geheugen van de bezoeker.

Gedicht David Hockney

Voor wie verlekkerd is op het onderste uit de kan: onderstaand gedicht heb ik gemaakt naar aanleiding van de komende expositie, maar het is tevens de reflectie van een ervaring in 1973. Destijds was er na de vernissage een diner in een Brussels restaurant aan de Kleine Zavel. De zogenaamde gastvrouw was prinses Paola. Na afloop kregen alle aanwezigen een seriegrafie van Hockney. Paola, na een sanitaire stop, vergat haar exemplaar. Ik weet wie die heeft meegenomen. Hij is zo eerlijk geweest het kunstwerk de dag daarop naar haar residentie te brengen. Een werkster nam die aan. Een dankwoord kon er de dagen daarop niet van af.

David Hockney

Onder het beeld op doek

schuilen de geluiden van landschappen

de temperatuur van de mensen

kleeft in de verf

ik zag hem voor het eerst in Brussel

ik zag zijn werk      hemzelf

getooid in pasteltinten

hij leek de nar van de moderne kunst

in een flits wijzigde dat beeld

hij is de prediker               een gezant

van intiem natuurgebied

op een oktoberdag

zie ik hem weer

hoofs zal ik hem groeten

zijn werk              hemzelf

al zit hij op dat uur

in zijn studio        voor een doek

ruikt hij de kleuren

zoals grootoom Vincent ze rook.

Hockney – Van Gogh: The Joy of Nature.

BOZAR: oktober 2021 – januari 2022

Info & tickets: www.bozar.be