De catch 22 van de N-VA

De N-VA is in de ogen van de kiezers een beleidspartij. Toch volgens het onderzoek dat Jan Callebaut en Ivan De Vadder in Het DNA van Vlaanderen publiceren. Exact wat de strategische bedoeling van de N-VA was. Maar dat leidt ook tot de catch 22 waarin de partij vandaag zit. Herfederalisering of verkiezingen kunnen dat niet oplossen.

Corona

Midden maart bleek dat zelfs onder druk van een crisis geen echte regering meer gevormd kan worden. Maar zie. Het is niet nodig te hopen, noch te slagen om te ondernemen is het nieuwe motto van de Belgische politici.

En dus begint het oude spelletje van voor af aan. Deuren worden voorzichtig op een kier gezet. Bart De Wever doet dat, Egbert Lachaert doet dat. En dan maakt Paul Magnette zijn opwachting in een tv-studio van een Franstalige omroep en slaat die met een klap opnieuw dicht. Hij is daarbij zo zelfzeker dat hij niet in debat wil gaan met andere partijvoorzitters.

Waarop het hele spelletje van voor af aan begint.

Postcorona en herfederalisering

Een nieuwe regering zal de post-coronacrisis moeten aanpakken. Niet onverwacht volgen de inzichten daarover helemaal de bestaande partijovertuigingen. Natuurlijk vindt Groen dat dit dé tijd is voor de vergroening van de economie. En voor herfederalisering. Ook bij de liberalen hoor je de roep om herfederalisering, bij minister Alexander de Croo bijvoorbeeld. De socialisten willen een new social deal  en ook daar moet er geherfederaliseerd worden. PVDA vindt dat de rijken de crisis moeten betalen.

CD&V blaast warm en koud over herfederalisering. Ze is er niet tegen, maar pleit er niet echt voor. Het interview met Koen Geens in Knack (13 mei 2020) laat dat treffend zien.

Het is mij een raadsel wat ze zien in herfederalisering. Beter bestuur? Op een niveau dat zelfs in een crisis geen echte regering kan samenstellen? Na nog eens een jaar een regering in lopende zaken? De federale regering die de jongste tien jaar meer dan duizend dagen, dat is meer dan drie jaar, in lopende zaken is geweest. Kom nu.

Versnippering

Hét argument is de versnippering van de bevoegdheden. Het probleem is hier niet de regionalisering. Het probleem is slechte regionalisering. De nodeloos ingewikkelde Belgische compromis-staatshervormingen. Hervormingen zonder richting, zonder doel, met het compromis als enige logica.

De oorzaak, een verschillende politieke visie, ook op gezondheidszorg in Vlaanderen en Franstalig België, is gebleven. Een herfederalisering duwt ons enkel dieper in de miserie. Maar de ideologische blindheid verhindert dat te zien.

En wat met de opmerking dat Jan Jambon (N-VA) en Elio Di Rupo (PS) als minister-presidenten van Vlaanderen en het Waalse Gewest goed kunnen samenwerken? Dat is een argument voor confederalisme. Elk werkt vanuit zijn eigen democratie en eigen regering met de ander mee in de mate dat die dat zelf wil.

Een echte regering

Bij de vorming van een echte regering ligt CD&V nog altijd wat ongemakkelijk in het midden van het bed. Ze vindt het niet fijn dat N-VA haar positie heeft ingenomen en dat het bepalen van de coalitie toch nog op haar bord terecht komt. Met alle gevolgen van dien. Als Vivaldi lukt is het hun ‘schuld’ en als het niet lukt,…ook.

Quid N-VA? Die zit in een catch 22. De partij beseft dat haar kiezers willen dat ze mee regeert. Maar als N-VA meeregeert, kan ze nooit bereiken wat de kiezer wil. Want een Belgische federale regering is gedoemd tot middelmatigheid, gedoemd om te ontgoochelen. Dat komt door verschillende factoren. Er is de optelling van de minimum vijf partijen die nodig zijn om een federale regering te vormen. Die verschillende partijen komen uit twee verschillende politieke ruimtes, publieke debatten en sociaaleconomische realiteiten met een eigen logica en eigen noden.

Morrelen in de marge

Meer dan een beetje morrelen in de marge van de status quo zit er niet in. Dat is niet waar de N-VA voor staat, op werft en wat de kiezer wil. Maar afzijdig blijven wil die ook niet. Het is dus belangrijk voor N-VA om te blijven proberen. Of toch minstens die indruk te geven. Als ze er niet bij is, dan moet ze eruit gezet zijn. En hopen dat de rest het verknoeit, of toch die indruk geven.

Een mens vraagt zich na dit alles toch af wie er bij volle verstand voor pleit om meer bevoegdheden te brengen naar een niveau waar bestuurlijke keuzes maken quasi onmogelijk is.

Verkiezingen

Misschien zijn een uitweg uit de crisis wel nieuwe verkiezingen. Bart Maddens pleit daarvoor in De Tijd(15 mei 2020). Volgens Maddens durven vele traditionele partijen erop gokken dat extremere partijen het in crisissen meestal minder goed doen. Elke strohalm is het vastklampen waard.

Er is iets te zeggen voor nieuwe verkiezingen. Dan kunnen partijen voorleggen aan de kiezer wat hun recept is om de post-coronacrisis aan te pakken. Met dat mandaat kan een regering dan aan de slag. In elk normaal land is dat een geldige redenering.

Als verkiezingen in coronatijden een goed idee zijn, zullen die veel veranderen aan de kern van het politieke probleem in België? De verbrokkeling van bevoegdheden, de institutionele doolhof en de structurele fouten blijven. Ook de protagonisten blijven gewoon op post. In het beste geval lukt het om binnen een redelijke termijn een normale regering te maken. Een nieuwe Belgische regering die gedoemd is tot middelmatigheid? Net wat we niet nodig hebben.