De echte Sardonis

Wie in de jaren tachtig in Vlaanderen opgroeide, kent zeker de jeugdreeks Merlina. Het detectivebureau Merlina dat met de ‘parafix’ ten strijde trok tegen de bende van de mysterieuze, gemaskerde Sardonis. In februari 2015 stond het één-programma Bart en Ciska nog stil bij de legendarische jeugdserie. Grote fan Adriaan Van den Hoof onthulde in een grappig filmpje Sardonis als … Showbizz Bart. Bekijk hier het filmpje.

De realiteit is iets minder prozaïsch en minder politiek correct, al bestond die laatste term toen nog niet. Dat onthult Jef Elbers, de man die als Dick Durver 100 afleveringen van Merlina en 75 afleveringen van Postbus X schreef voor de BRT/BRTN/VRT. Jef Elbers vertelt over de serie in een interview in … Rebel, het ledenblad van de Vlaams Belang Jongeren. Elbers was altijd heel Vlaamsgezind, hij was erbij toen Lode Claes en Karel Dillen het ‘Vlaams Blok’ oprichtten, is altijd militant gebleven en was ook even lokaal mandataris.

Zanger

Jef Elbers werd eerst bekend als liedjesschrijver en zanger. Eerst in het Brussels en later in het Standaardnederlands. Oud-senator Roeland Van Walleghem (VB) was toen zijn klankman. De kleinkunstliedjes waren vaak geïnspireerd op de teloorgang van Brussel en zijn sympathie voor de gewone Vlaamse man. Verschillende van zijn liedjes zijn ook opgenomen in compilaties en verzamelingen. Naar eigen zeggen kwam Elbers na zijn activisme tegen het Egmontpact nog moeilijk aan de bak. ‘Vele optredens werden afgezegd waardoor in gebroodroofd ben. Financiëel heb ik dit zwaar moeten ontgelden.’ Na tien jaar eindigde de zangcarrière van Jef Elbers en hij kwam terecht bij … de BRT.

BRT

Paul Ricour (acteur in de series Merlina en Postbus X) contacteerde Elbers, ze zochten iemand ‘om als boer een liedje te zingen in het programma de Triangelclub van Nicole en Hugo op de BRT.’ Elbers kwam in contact met Bob Davidse (‘zelf was hij ook zeer Vlaamsgezind’). ‘Zo ben ik onder het pseudoniem Dick Durver begonnen met Merlina, waarvan uiteindelijk honderd afleveringen werden gemaakt. Zo overtuigde ik hem door na een maand tijd twintig scenario’s te bezorgen. Ik mocht het niet doen onder mijn eigen naam, omdat het programma anders niet aanvaard zou worden. Tijdens de persvoorstelling liep ik gemaskerd rond.’

Sardonis

Maar dan komt de vraag der vragen: wie was Sardonis en waarom was die gemaskerd? Sardonis werd gespeeld door de acteur Raf Reymen (echte naam: Rafaël Van Caeneghem). Hij was een Oostfronter en kwam als gevolg van de naoorlogse repressie niet meer aan de bak. Om hem onherkenbaar te maken werd hij uiteindelijk gemaskerd. Dat kwam bovendien goed uit om het mysterieuze aspect van de reeks kracht bij te zetten? Nog nooit vertelde ik dit, dus het is een primeur.’

Niet zo

Het verhaal dat Elbers vertelt is waar. Maar dat Reymen Sardonis speelde, lijkt eerder een publiek geheim. Op de filmwebsite International Movie Database (IMDb.com), staat bij Raf Reymen dat hij Sardonis speelde in Merlina. Ook op de wikipediapagina van Merlina staat te lezen: ‘Sardonis (gespeeld door Raf Reymen (echte naam: Rafaël Van Caeneghem)’. Dus zo’n primeur is dat niet. Maar daarbij staat nergens vermeld hoe en waarom. En dat verhaal werpt toch weer een ander licht op de geschiedenis. Het heeft Raf Reymen niet tegengehouden een mooie theatercarrière uit te bouwen. In de In Memoriams die we vonden, Raf Reymen stierf op 64jarige leeftijd op 18 augustus 1990,  staat wel geen woord over heel dit verhaal, niet over het Oostfront en niet over Sardonis. Blijft Elbers misschien een verhalenverteller? Of zwijgen we in Vlaanderen nog altijd liever over bepaalde historische periodes?