De Erdoganisering van de EU

‘We besluiten iets, laten het dan even rusten en kijken wat er gebeurt. Als niemand dan herrie maakt en er geen opstand uitbreekt, omdat de meeste mensen sowieso niet begrijpen wat er besloten is, dan gaan we weer verder. Stap voor stap, tot er geen weg meer terug is.’ Het is moeilijk om niet aan dat citaat (Der Spiegel, 27 december 1999) van huidig Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker te denken bij het aanschouwen van de gedragscode van de Europese Commissie om ongewenste meningen uit de sociale media te weren.

‘Counter speech-campagnes’

Om al die berichten beter en sneller op het spoor te komen, moeten de sociale media partnerschappen aangaan met gespecialiseerde ‘maatschappelijke organisaties’. De gesubsidieerde antiracisme-industrie krijgt hier ongetwijfeld een vette kluif aan. Want er is nog meer: de sociale media en de ‘maatschappelijke organisaties’ moeten van de Europese Commissie samenwerken in het opzetten van ‘doeltreffende counter speech-campagnes’. Ze worden met andere woorden ingelijfd als propaganda-afdeling van de Europese Commissie.

Geen duidelijke definitie

Hoe die politiek correcte ‘counter speech’ eruit moet zien, is een vraagteken. En hoe die propaganda ook nog eens ‘doeltreffend’ gaat zijn, is al helemaal een raadsel. De fundamentele vraag is echter waar de EU het recht denkt vandaan te halen om te gaan bepalen wat Europeanen nog mogen schrijven (en dus ook lezen) op de sociale media en wat niet. En dat gebeurt dan nog aan de hand van normen die niet eens duidelijk gedefinieerd worden. Wat is dat precies, een ‘haatuiting’? Mensen die zich laten fotograferen bij het opknopen van een pop die de eerste minister moet voorstellen? Neen. Het gaat volgens de persmededeling van de Commissie over racisme en xenofobie. En dat zijn begrippen die door mensen als Jean-Claude Juncker heel ruim geïnterpreteerd worden. Wie kritiek heeft op het falende opengrenzenbeleid of op de EU in het algemeen, is volgens de voorzitter van de Commissie al gauw een racist, een xenofoob, een euroscepticus of een populist. Dat zijn volgens Juncker overigens allemaal synoniemen van elkaar.

Er stelt zich dus een zeer ernstig probleem, want er zit ook een aspect verklikking aan de EU-gedragscode voor de sociale media. De Commissie verwijst in haar persmededeling naar het ‘kaderbesluit betreffende de bestrijding van bepaalde vormen en uitingen van racisme en vreemdelingenhaat door middel van het strafrecht,’ en daarin staat letterlijk dat de EU-landen ervoor moeten zorgen dat deze misdrijven bestraft worden met een maximum van ten minste één jaar gevangenisstraf. Als de EU dan toch absoluut totalitaire regelgeving wil doorvoeren, kan ze maar beter een minimum aan rechtszekerheid scheppen door het begrip ‘haatuiting’ nader te omschrijven. Of beter nog: door lijsten te publiceren van toegelaten meningen en niet-toegelaten meningen. 

Censuur

In minstens twee opzichten is die hele gedragscode wat de Britten zouden noemen: adding insult to injury. Ten eerste gebruikt de Commissie de islamitische terreuraanslagen als voorwendsel om de vrije meningsuiting aan banden te leggen van degenen die al jaren waarschuwen tegen dit terrorisme. Daarbij worden oproepen tot geweld – die sowieso niet onder de noemer van de vrije meningsuiting vallen – losjes gelijkgesteld met storende politieke opinies. Ten tweede wil de EU elke kritiek op het falende asiel- en immigratiebeleid censureren waar zij nota bene zelf verantwoordelijk voor is.

En dan is er nog de manier waarop de Commissie haar censuurmaatregel verdedigt: ‘De verspreiding van illegale haatuitingen op internet heeft niet alleen negatieve gevolgen voor de groepen of individuen waartegen deze gericht zijn, maar ook voor degenen die opkomen voor vrijheid, verdraagzaamheid en non-discriminatie in onze open samenlevingen, en heeft een afschrikkend effect op het democratisch discours op onlineplatforms.’ Opinies worden dus gecensureerd in naam van de vrijheid, de verdraagzaamheid en het democratische discours. Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken is in elk geval niet de enige die zich bij het lezen van die zin in de roman 1984 van George Orwell waant.

Waarom die aanval op de sociale media, die staan of vallen met de vrije meningsuiting? Omdat de overheid er geen controle op heeft. Omdat er informatie, meningen en inzichten aan bod komen die door de mainstream media geweerd worden. Denk maar aan de massale aanrandingen op Duitse vrouwen op oudejaarsavond in Keulen en elders. De burgemeester van Keulen, de politie van Keulen, de Duitse regering, de mainstream media: niemand wou dat de feiten aan het licht kwamen, maar door de massale reacties op de sociale media was men na vier dagen niet langer in staat de zaak dood te zwijgen.

Copernicaanse revolutie

Wat we nu meemaken, is de Erdoganisering van Europa of beter gezegd de Erdoganisering door de EU. In Turkije worden duizenden websites geblokkeerd omdat de inhoud het regime niet bevalt. Ook de sociale media die nu door de EU een gedragscode opgelegd krijgen, worden er regelmatig geblokkeerd. Alleen pakt de EU het wat subtieler (en hypocrieter) aan: zij gaat niet zelf censureren; de sociale media moeten dat in haar plaats doen.

Wat de verhouding EU-Turkije betreft, doet er zich een dubbele paradigm shift voor, een heuse Copernicaanse revolutie. In een eerste fase werd gezegd dat Turkije aan alle voorwaarden moest voldoen om te kunnen toetreden tot de Europese Unie. Dat werkte niet. Daarna werden verschillende onderhandelingshoofdstukken geopend net omdat het land niet voldeed aan de voorwaarden. Dat werkte ook niet. De derde fase bestaat er nu in dat de EU… de normen, gebruiken en wetten van Turkije overneemt.

Philip Claeys is ondervoorzitter van het Vlaams Belang en voormalig Europees parlementslid.

Foto: (c) Reporters