De geile Gutmensch

Over de grootste schandalen verneem je jarenlang niets. Maar dan barst de buil en blijkt elke keer weer dat de media al jarenlang ‘op de hoogte’ waren van zekere ‘geruchten’. Alle kranten kunnen dan steevast in recordtempo uitvoerige analyses produceren over schandalen waar ze eerder nooit een letter over bericht hebben.

Zo ook met de seksschandalen bij de hulporganisaties Oxfam en Artsen Zonder Grenzen. Plots blijkt het heel eenvoudig te verklaren waarom hulpverleners van internationale NGO’s zich misdragen met (minderjarige) prostituees in rampgebieden. Zo opereren deze NGO’s per definitie in wetteloze conflicthaarden zonder veel politiegezag. Grote en rijke organisaties zoals Oxfam delen bovendien de lakens uit in afhankelijke ontwikkelingslanden.

Eén factor blijft relatief onderbelicht: het psychologisch profiel van dit soort hulpverleners. Hoe is het mogelijk dat er een significant aantal seksuele roofdieren schuilgaat in de rangen van een organisatie als Oxfam? Als er veel rotte appels in een bepaalde mand zitten, is het altijd interessant om je even af te vragen of die mand misschien rotte appels aantrekt.

Kerk en consorten

Vergelijk het even met de seksuele schandalen binnen de katholieke Kerk. We proberen het fenomeen van pedofiele pastoors te verklaren door het celibaat, door de machtsrelatie tussen een geestelijke en een jonge misdienaar, maar dus óók door een profielschets van priesters. Je kan in ontelbare analyses lezen dat het priesterambt veel jonge mannen aantrekt die sowieso al in de knoop zitten met hun seksualiteit. Ook machtswellustelingen en zelfs sociopaten zouden gefascineerd zijn door het priesterschap.

Die redenering kan je doortrekken naar de opvolgers van de katholieke missionarissen: hulpverleners van internationale NGO’s. Net zoals bij priesters zijn een grote meerderheid idealisten die goed werk doen. Maar net zoals bij priesters trekt het hoog aangeschreven beroep van bewonderde hulpverlener ook beschadigde mensen aan, narcisten en navelstaarders. In dat opzicht komen de seksschandalen die nu bekend raken misschien niet uit de lucht vallen.

Het is niet normaal om als jonge man je seksualiteit te onderdrukken en je te schikken in het strak gereglementeerde leven van een priester. Het is evenmin normaal om aangetrokken te zijn tot conflicthaarden of om te leven van rampgebied tot volgend rampgebied. Het leven van deze compleet ontwortelde kosmopolieten is buitenissig, avontuurlijk en extreem in zowat elk opzicht. Wie durft er met zekerheid te zeggen dat zo’n buitengewoon leven geen aantrekking uitoefent op grote en af en toe gevaarlijke ego’s?

Het zijn net mensen

Misschien schuift u bij het lezen van bovenstaande passages ongemakkelijk over uw stoel. Fundamentele kritiek op NGO’s en hun heldhaftige hulpverleners zit nog altijd een beetje in de taboesfeer. De veldwerkers van internationale hulporganisaties zijn immers de ultieme Gutmenschen: knuffelprogressieven die ons allemaal tot voorbeeld moeten strekken. Hoe zouden deze kampioenen van de naastenliefde ooit verknipte figuren kunnen zijn?

Die verering van NGO-medewerkers is precies het probleem. In het gepolariseerde publieke debat van vandaag zijn de dingen simpel: de goeien zijn diegenen die vluchtelingen uit hun bootje halen of voedselpakketten uitdelen in Calais. De onmensen zijn al diegenen die geen domiciliëring voor Oxfam of Artsen Zonder Grenzen lopen hebben. NGO-medewerkers zijn supermannen en -vrouwen die ons inzake ‘menselijkheid’ allemaal het nakijken geven. Maar hoe vaak kan je horen dat jij meer menselijkheid bezit dan het kleinburgerlijke klootjesvolk vooraleer je zelf gaat geloven dat je inderdaad superieur bent, verheven boven elke wet?

NGO’s baden nog steeds in een sfeertje van morele superioriteit. Daar werken NGO’s en hun sympathisanten ook stevig aan mee. Voortdurend zwaaien ze met de meest hooggestemde argumenten. Ze slaan je om de oren met hun deugdzaamheid. Ze koesteren een toxisch zelfbeeld. We moeten dringend genuanceerder over NGO’s gaan denken. Soms is iemand die met kindsoldaten werkt ook best een klootzak. Soms slaat een Arts Zonder Grenzen zijn vrouw en al zijn kinderen. Het zijn ook maar mensen, niet beter dan een ander. Soms is een hoge pief bij de VN corrupt. Soms is een Gutmensch geil.