De koppige koning

In 1993 wordt Albert koning der Belgen. Eigenlijk moest zijn oudste zoon Filip koning worden. Dat was immers de wens van Boudewijn. Maar de politici, met Jean-Luc Dehaene op kop, vonden het risico te groot. 

Toch beseft de regering dat het met Albert eveneens een risico neemt. Er zijn immers twee bezwaren die aan Albert kleven. Hij werd genoemd in het onfrisse dossier van Eurosystem Hospitalier (lees Kroongeheimen maar eens) en hij heeft een buitenechtelijke dochter die op dat ogenblik niet gekend is. Bovendien beseft de regering dat Paola niet echt geliefd is in Vlaanderen. Ook Boudewijn vond zijn eigen broer niet geschikt. Hij vond de ethische waarden van Albert niet hoog genoeg. Maar de ervaring van Albert primeert op de wil van Boudewijn.

Vandaag primeert het beeld van een goedmoedige koning Albert, een bon vivant, de typische Belg. Een Lambik uit Suske & Wiske. Maar klopt dat beeld wel? Het antwoord is neen.

België is (na Nederland) het tweede land ter wereld waar euthanasie wordt gelegaliseerd. De wet betreffende de euthanasie wordt op 28 mei 2002 afgekondigd. Dit kan enkel op schriftelijk verzoek van de patiënt zelf. Meer bepaald gaat het om bewuste en handelingsbekwame meerderjarigen met een ondraaglijk psychisch en fysiek lijden als gevolg van een onomkeerbaar ongeneeslijke aandoening. Ook kan elk Belgische staatsburger in een voorafgaande wilsverklaring zijn keuze voor euthanasie laten vastleggen voor het geval hij ooit in een onomkeerbare coma terecht komt.

De katholieke kerk beschouwt een handeling die op zich of qua intentie de dood bewerkt of een verzuim dat hetzelfde bewerkt teneinde de pijn weg te nemen, als een moord en een misdaad tegen het leven.

Hoe kan Albert een dergelijke wet signeren? Ging dat vanzelf? Sommigen beweren immers dat Albert een soepele koning is die zich steeds nederig opstelt en desnoods zijn eigen abdicatie blindelings zou tekenen (wat in 2013 overigens zal gebeuren).

Politicus Louis Michel (MR) vertelt me tijdens een privégesprek bij de RTBF dat dit niet klopt. De politicus vertelt voor een uitzending dat de koning onder stevige druk gezet moest worden vooraleer hij de euthanasiewet wilde ondertekenen. Hierin lijkt hij toch meer op Boudewijn dan velen denken.

‘Toen hij (Albert) me vertelde over zijn twijfels en zijn wens om een andere oplossing te vinden , antwoordde ik meteen: Sire, we hebben dit gedaan voor je broer, want hij was een heilige, maar we zullen dit geen tweede keer doen. Ik vertelde Albert dat het reproduceren van de “truc” van Boudewijn de grootste fout die mogelijk is. Ik zei: Sire, we zullen u niet volgen. “Dank u”, heeft hij later gezegd, “U heeft goed gedaan om mij deze piste te adviseren”.’

‘Je moet toch opletten dat je geen karikatuur van hem maakt’, vertelt een doorgewinterde paleismedewerker in Humo. ‘Je onderschat Albert beter niet. Hij is wellicht even karaktervast als Boudewijn. Hij is opgegroeid in dezelfde beroerde omstandigheden: moeder jong gestorven, ballingschap tijdens de oorlog, vader van de troon gestoten door de naoorlogse generatie politici. Hij staat daardoor minstens even wantrouwig tegenover de politici als Boudewijn. Ik denk dat sommige politici – die denken dat de monarchie hen in de nabije toekomst geen strobreed meer in de weg zal leggen – gaan schrikken als ze in een crisisperiode voor het eerst met Albert te maken krijgen. Want dan zal Albert zich willen bewijzen; zijn autoriteit willen vestigen. Albert lijkt naar buiten uit iets goedgeloviger dan Boudewijn, maar in wezen is hij een even onvervalste Coburger. Hij vergeet niets. Je maakt hem geen blaasjes wijs.’

Gazet van Antwerpen ziet een wijziging bij Albert vanaf het aantreden van premier Guy Verhofstadt. ‘Ook Boudewijns opvolger en broer, koning Albert, heeft zo zijn engagementen: van zijn felle veroordeling van ‘het systeem’ bij het uitbreken van de zaak-Dutroux en het (ver)hinderen van de overname van de Generale door ABN Amro tot het openlijk steunen van Braziliaanse boeren. Maar, zoals Dehaene zelf zei, is met het aantreden van Albert ‘de ervaring van kamp gewisseld’: Dehaene was tegenover Albert duidelijk een veel dominanter premier dan de bijna devote Martens bij Boudewijn. Nu is met het aantreden van Verhofstadt als premier en het verdwijnen van Dehaene die ervaring weer van kamp gewisseld, en lijkt het evenwicht weer hersteld.’

De steun voor de Braziliaanse boeren vond plaats op 19 maart 1997. Toen werd de Internationale Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkelingswerk 1996 uitgereikt aan de Beweging van boeren zonder grond (MST) uit Brazilië. De plechtigheid verliep in aanwezigheid van Albert II. De Braziliaanse overheid was not amused.

Een ander voorbeeld van de koppigheid van Albert? In 2002 wordt Roger Lallemand (PS) Minister van Staat. Zeer tegen de zin van de koning en Jacques van Ypersele. Deze laatste probeert dit zelfs tegen te houden. Tevergeefs.

Roger Lallemand stond in 1990 met Lucienne Herman-Michielsens aan de wieg van de wet op de depenalisering van abortus. Hij was het ook die het debat over euthanasie op het goede spoor bracht. Maar de koning wilde niets weten van een beloning voor Roger Lallemand. Hij geloofde dat het een bezoedeling zou zijn voor de nagedachtenis van zijn overleden broer. Maar de regering bleef lobbyen voor de benoeming van Roger Lallemand. En, verrassend, de steun voor de socialist kwam eigenlijk van de liberalen. Vooral Guy Verhofstadt trok aan de kar. Albert bleef dwarsliggen: ‘Je kunt me alles vragen, maar niet dit!’ zei de koning. In januari 2002 nog tijdens een gesprek: ‘Ik kan dat niet doen, en ik zal het niet doen.’ Het gesprek sleept uren aan. Uiteindelijk capituleerde de vorst en gaf hij met tegenzin zijn goedkeuring. Misschien is dat laatste wél het verschil met zijn broer Boudewijn. Die capituleerde niet.

De auteur publiceerde eerder menig boek over de Belgische monarchie.

Foto: (c) Reporters