De leugen als bodem van de politiek
Socrates et cetera 62
Politiek bedrijven zonder stank en modder is een onbereikbaar doel geworden.
foto © Reporters / DPA
De leugen is eigen aan de politiek, en als politicus moet je de kunst van het liegen verstaan. Een vrolijke toespraak om dat te verklaren.
Aangeboden door de abonnees van Doorbraak
Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.
Ik neem ook een abonnementVandaag richt ik me uitsluitend tot de politici. Lezers zonder politiek mandaat mogen lezen wat ik schrijf, maar op eigen risico. Als hun haren uitvallen van verveling is het hun eigen schuld. In geval de lezer een kaalkop is en zijn haar gaat van ergernis om zoveel lulkoek groeien, zoals dat van Jansen en Janssen in de strip Kuifje en het Zwarte Goud van Hergé, is ook hij daar verantwoordelijk voor. Hij is gewaarschuwd. Gooi dus de steen niet naar mij.
Bon, dit gezegd zijnde kan aangevangen worden met het onserieuze werk.
Getuigen van de leugen
Ongeachte politicus / politica,
Als je liegt, moet je zeer streng gestraft worden. Wegzending uit het politieke paradijs is een te kleine straf. Steniging als extraatje lijkt me niet meer dan logisch, want liegen in de politiek is niet alleen een bewijs van onkunde, maar een misdaad, gelijkstaand met afpersing of oplichting. Maar de straf mag pas uitgevoerd worden, als vier getuigen het misdrijf bevestigen. Nu vormt zich hier een probleem.
Dat de leugen een misdaad is, valt moeilijk te bewijzen, gezien het feit dat de grondwet vrijheid van spreken verzekert, maar die vrijheid niet nader bepaalt. Bovendien zijn vier getuigen moeilijk te vinden. Haast niemand liegt met vier kompanen naast zich die knikken als het zwarte stenen kind op de schoot van een even stenen missionaris. En vanaf vijf getuigen is er sprake van bendevorming, met als doel een samenzwering op te zetten om het land te ontwrichten en het volk te decimeren, of op z’n minst te terroriseren.
Wegens het ontbreken van de mogelijkheid om de leugen te definiëren, kun je dus geen politicus plezieren met de doodstraf. Je kan hem niet eens een boete geven. Dat weten jullie en daarom wordt er door jullie, politici, naar hartenlust gelogen. In zulke hevige mate en gewetenloos tot op het bloedeloze af, dat de leugen een pijler van het politieke spel geworden is. Het verschil tussen waarheid en leugen valt al evenmin te omschrijven, en dat sinds de Romeinen de democratie van de Atheners hebben overgenomen.
Leugens metselen aan de lopende band
Jullie voorgangers uit Rome, de enige en werkelijke hoofdstad van de wereld, hebben deze regeringsvorm zo verfijnd dat ze met geen argument nader valt te omschrijven. Gaandeweg is de verfijning geen kunst meer maar een beroep als metselaar, bandwerker of vaatwasser. Aan de politieke praktijk gekoppeld mag je stellen dat politiek bedrijven leugens metselen is aan de lopende band, en politici handen in onschuld wassen in troebel vaatwater. Niemand met enig politiek inzicht — maar geen politicus — zal tegenspreken dat jullie de leugen als een dagelijks gebruiksvoorwerp beschouwen, evenwaardig aan de tandenborstel.
Is de leugen niet getrouwd met wanpraktijk, geknoei en de ene blunder met de andere oplossen, heren en dames politici? Het enige antwoord op die vraag zullen jullie niet geven, maar ligt voor de hand: Something is rotten in the state of Belgium. De oorzaak is niet staatskunde maar het tegendeel: staatsonkunde. Niets aan de muren van deze wijsheid vertoont een fout, en daar die onkunde geen Oldtimer is, geen Bugatti type 1957 SC Atlantic, maar een Opel Kadett uit 1972, rest er jullie maar één vluchtweg, de leugen.
Soms heb ik het gevoel dat mannelijke politici de leugen meer liefhebben dan hun auto, en vrouwelijke hun handtas. Geen wilde gedachte, zomaar uit de lucht gegrepen. Advocaten en psychologen, gespecialiseerd in familiekwesties, weten verduiveld goed dat mannen makkelijker kunnen scheiden van hun vrouw dan van hun auto en vrouwen meer waarde hechten aan hun handtas, al is die op de markt gekocht, dan aan hun man, die zij enkel zien als een bijproduct, noodzakelijk om een gezin te stichten.
Onbeschaafde politiek is besmettelijke ziekte
Dat politici van leugen naar leugen hollen, is door de leugen te promoveren tot wapen een noodzaak geworden. Je hoeft er geen politicologie voor gestudeerd te hebben om dat te zien. Politiek bedrijven zonder stank en modder is een onbereikbaar doel geworden. Het is een verloren beschaving. Of die ooit nog teruggevonden wordt, is zeer de vraag. Net als covid-19 is de onbeschaafde politiek een besmettelijke ziekte. Wie zich als politicus wil vestigen, moet de kunst van het liegen verstaan. Dat jullie met de leugen wegkomen, nooit veroordeeld worden, heeft een reden, en dat is jullie redding. De echte waarheid bestaat niet, is onmogelijk. Maar geeft jullie dat de toestemming de leugen boven de waarheid te stellen?
Kennen jullie P.T. Barnum? Nee? Hij was, samen met zijn kompaan James Bailey, een circusbaron wiens megatent spektakelshows gaf. Hij maakte misbruik van de goedgelovigheid van het publiek. Zijn circus heeft ooit Antwerpen aangedaan. Ik klets niet uit mijn nek, vraag het maar aan Paul van Ostaijen. P.T. Barnum liet zijn eigen doodsprentje verschijnen voor hij stierf, omdat hij het zo graag zelf wilde lezen. Waarom ik hem uit de geschiedenis pluk? Omdat de huidige politici gelijkaardig gedrag vertonen als deze circusbaron. Zelfs als het niet nodig is, liegen jullie er vrolijk op los. Omdat jullie zo graag willen zien wie jullie leugens voor waarheid houdt.
Met onvriendelijke groet! Jullie verwachten toch geen vriendelijke, mag ik hopen. Dat begrijpen jullie toch. There’s a sucker born every minute, maar niet de minuut waarop ik geboren ben.
Guido Lauwaert (1945) is organisator, regisseur, acteur, auteur, columnist, recensent voor o.a. Het Laatste Nieuws, NRC Handelsblad, Het Parool, VPRO-radio, Knack en Doorbraak. Hij richtte de Poëziewinkel op (later Poëziecentrum) en heeft een grote liefde voor Willem Elsschot en Paul van Ostaijen.
Milo Rau vertrekt bij het NT Gent. Hij zag zijn benoeming enkel zag als een tussenstap op de weg naar zonniger bestemmingen.
Amerikakenners Roan Asselman en David Neyskens bespreken de actualiteit aan de overkant van de oceaan.