De ‘Men in Black’ van de N-VA

Onlangs deed ik een poging om een inventaris te maken van de communautaire conflicten die in 2015 jaar het nieuws haalden. Maar ik moest dit al snel opgeven. De lijst is eindeloos. 

Alleen al De Standaard van 24 december levert een oogst op van vier communautaire conflicten : Vlamingen en Walen in de spoorbonden zijn het niet eens over de stakingen in januari, de randburgemeesters klagen aan dat de Waalse en Brusselse politiezones meer middelen krijgen dan de Vlaamse, onder druk van de MR is in het defensieplan van minister Vandeput ingeschreven dat de regionale evenwichten zullen worden gerespecteerd bij eventuele sluitingen van kazernes, het Vlaams centrum voor adoptie en de federale centrale autoriteit nemen soms tegenstrijdige beslissingen, waardoor adopties niet erkend raken en kinderen in een juridisch vacuüm blijven … 

Slechts een paar communautaire conflicten kregen veel aandacht in de media: de heisa rond de financieringswet naar aanleiding van de begrotingscontrole einde maart en recenter de hoogoplopende ruzie over het klimaatakkoord. Maar daarnaast doken er haast dagelijks andere problemen op. Wie is er bevoegd voor de indexering van de huurprijzen? Wie voor de indexering van de kinderbijslagen? Wie voor de kinderbijslagen voor vluchtelingen? Als de PS voorstander is van een vermogensbelasting, kan ze die dan niet invoeren in het Waals Gewest? Een nieuwe fiscale regularisatie van zwart geld is enkel mogelijk via een samenwerkingsakkoord met de gewesten, aldus de Raad van State. Maar het Waals Gewest trekt tegen. Kris Peeters trekt met Charles Michel op handelsmissie naar Japan. Een bevoegdheidsovertreding, roept de Vlaamse regering. Elk jaar krijgen de Vlaamse universiteiten ruim 11 miljoen euro te weinig van de federale overheidsdienst voor wetenschapsbeleid Belspo, klaagt Rik Torfs. Klopt, antwoordt Elke Sleurs, maar jammer genoeg kunnen we daar nu niets aan doen want mijn partij heeft beloofd om geen communautaire thema’s om tafel te leggen. Wat betekent de ‘aangepaste beschikbaarheid’ voor bruggepensioneerden precies? De federale regering zal samen met de gewesten bekijken hoe dat mirakelconcept moet worden ingevuld, want zij zullen het moeten toepassen. Maar het Brussels en het Waals Gewest trekken er hun neus voor op. De Franse Gemeenschap trekt aan de alarmbel over de financiering van de overgedragen bevoegdheden inzake de ziekenhuizen. Ook de Duitstalige Gemeenschap heeft geld te weinig om de overgedragen bevoegdheden te kunnen financieren. Het parlement past prompt de financieringswet aan om de Duitstaligen een extra dotatie te geven (tiens, voor hen geldt er blijkbaar geen communautaire stilstand). Het Waals en het Brussels Gewest willen van de Communauté Métropolitaine de Bruxelles een nieuw beleidsniveau maken, met alles erop en eraan. Maar het Vlaams Gewest staat op de rem. De in het regeerakkoord geplande gemeenschapsdienst voor werklozen komt er niet. Want het Waals en het Brussels Gewest zijn tegen. Het beleidskluwen rond de nachtvluchten raakt maar niet ontward, omdat de verschillende overheden het niet eens raken. De Brusselse regering start een belangenconflict tegen een beslissing van de federale regering inzake de vluchtroutes. Ben Weyts stap naar de Raad van State omdat federaal minister Jacqueline Galant de nieuwe Vlaamse bevoegdheid inzake de rijopleiding niet respecteert. ‘Door het ontbreken van tal van samenwerkingsakkoorden wordt de zesde staatshervorming slechts schoorvoetend uitgevoerd. Een commissie voor de opvolging van de staatshervorming zou in elk geval nuttiger zijn dan een commissie voor terreurbestrijding, aldus een insider.’ (Rik Van Cauwelaert in De Tijd van 5 december). En dan is er nog de eindeloze Thiéry-vaudeville in Linkebeek, de Brusselse gebiedsuitbreiding via het Stade National op parking C, enzovoort, enzovoort… 

Na de aanslagen in Parijs ontdekken ook de buitenlandse media dat België een institutionele vuilnisbelt is. Wablieft, zes verschillende politiezones en negentien gemeentebesturen voor een hoofdstad van amper 1,2 miljoen inwoners? Heel even durft Jan Jambon het verschrikkelijke F-woord uit te spreken : fusie. Maar dan gaan meteen de bekende verbodsbordjes naar boven in de ministerraad : communautaire problemen streng verboden. En de Franstalige media zijn geschandaliseerd over het feit dat Jambon de Unité Nationale doorbreekt met zijn extremistisch voorstel.  

Alles is communautair

Werkelijk alles in België is communautair. In de loop van het voorbije jaar kregen we daarvan zo goed als elke dag het bewijs. Maar nu komt de paradox. Vraag aan de mensen ‘was het communautaire belangrijk in 2015?’ en 99% zal ‘nee’ antwoorden. Want het is met de communautaire problemen een beetje zoals met de aliens in Men in Black. Ze leven in grote getale onder ons. We lopen ze dagelijks tegen het lijf. Maar de overheid zorgt ervoor dat we ze niet zien. Of dat we ze vergeten als we ze toevallig toch opmerken. Ze worden door de Men in Black vakkundig aan het oog onttrokken. De regering doet alsof er geen vuiltje aan de lucht is. Zie je aliens rond lopen op straat? Zie je communautaire problemen in de politiek? Kom nou, dan moet je dringend naar de psychiater.

Nieuw is dat natuurlijk niet. Wilfried Martens, Jean-Luc Dehaene en Guy Verhofstadt hadden er ook al een handje van weg om het licht van de zon te ontkennen. Maar toen hadden we de Vlaams-nationale partijen om de communautaire ontkenning en amnesie te ontmaskeren. Vandaag echter is ook de N-VA ingelijfd bij de Men in Black. De partij zwijgt als vermoord over het communautaire. Ze doet alsof haar neus bloedt. En het Vlaams Belang is te marginaal om veel impact te hebben op de opinievorming. Zo ontstaat de illusie dat het communautair allemaal peis en vree is sinds de zesde staatshervorming. Slechts weinig lezers zullen De Standaard van 24 december naast zich neer hebben gelegd met het idee dat werkelijk alles communautair is. Je moet er echt oog voor hebben om dat te zien. Je moet bij wijze van spreken een communautaire obsédé zijn. Want de media zelf doen niet bepaald veel moeite om de Vlaams-Waalse dimensie van de problemen in de verf te zetten. Het is haast per ongeluk dat die communautaire aspecten even voor het voetlicht verschijnen. 

Bipolaire N-VA

Via de N-VA zijn nu ook heel wat voormalige Vlaamse Bewegers tewerkgesteld bij de Men in Black. Ze komen in het nieuws met van alles en nog wat, behalve met de communautaire problemen. Want die bestaan niet, weet je wel. Het gekke is dat de N-VA zich voor het overige nochtans helemaal niet gedraagt als een hondstrouwe regeringspartij. De partij is niet te beroerd om af en toe een rotsblok in de politieke kikkerpoel te werpen. Ze doet geregeld voorstellen die mijlenver af staan van het regeerakkoord. Begin februari dringt Zuhal Demir er nogmaals op aan om de werkloosheidsuitkeringen te beperken in de tijd. In oktober eist ze dat de vakbonden rechtspersoonlijkheid zouden krijgen. Nog in oktober dient Peter Dedecker een wetsvoorstel in om het lidgeld van vakbondsleden niet langer fiscaal aftrekbaar te maken. En dan is er natuurlijk Bart De Wever, die met zijn forse taal over de vluchtelingencrisis doet alsof zijn partij absoluut niets met het regeringsbeleid te maken heeft.

De N-VA lijkt als het ware uit te zenden op twee kanalen. Er is het kanaal voor de meerwaardezoekers inzake beleid. Dat kanaal bedient de centrumrechtse burgerlijke kiezers van de partij. Zij kunnen hun hart ophalen aan Jan Jambon en Theo Francken, die aantonen dat de N-VA ook op federaal niveau efficiënt kan besturen. Het tweede meer populaire kanaal bedient de rechtse anti-establishmentkiezers. Op dat kanaal is Bart De Wever de ster, met zijn provocerende en polariserende parlez vrai. Maar een derde kanaal voor de communautaire achterban, dat is er jammer genoeg niet. 

Of toch? Er is bij nader inzien nog een kleine nichezender. Iets wat eerder te vergelijken valt met de uitzendingen door derden (die door Bourgeois en co uit de ether zijn gehaald). Deze communautaire niche-zender valt op geregelde tijdstippen te beluisteren op de website knack.be. Daar brengen de N-VA-Kamerleden Hendrik Vuye en Veerle Wouters nog een onversneden communautaire boodschap. De titels van hun stukken spreken voor zich : ‘Het Belgische huis is een koterij. Wie wordt er beter van de transfers?’, ‘De zesde staatshervorming is een surrealistisch kluwen van halfslachtige bevoegdheidsoverdrachten.’, ‘Brussel kan gewoon geen volwaardig gewest zijn. Dat bewijst de afgang van rijkste naar armste regio’. En ook de monarchie moet het ontgelden : ‘Koninklijke dotaties : dat iemand overheidsgeld als persoonlijk eigendom mag behandelen is surrealistisch’, en vorige week nog : ‘Sire, wie heeft nog nood aan uw kerstboodschap?’.

Het lijkt wel een historische re-enactment van de verkiezingscampagne van 2010, toen de N-VA nog gewoon een authentieke Vlaams-nationale partij was. Alsof voor Vuye en Wouters de tijd stil is blijven staan. Ten minste, zo lijkt de partijtop daar tegen aan te kijken. Want volgens ingewijden zou die het niet zo leuk vinden dat Hendrik Vuye consequent op de communautaire nagel blijft kloppen en zich daarbij niet zoveel gelegen laat aan de richtlijnen van de communicatiedienst. 

Constitutionalisten

Maar dat had de N-VA vooraf kunnen weten. Constitutionalisten in het parlement, dat is altijd gevaarlijk. Denk aan senator Jan De Meyer van de CVP, die in april 1980 een politieke crisis veroorzaakte door tegen een communautair compromis te stemmen. Of aan François Perin (eerst RW nadien PRL), die kort voordien gedegouteerd ontslag had genomen uit de Senaat omdat hij geen natie wilde vertegenwoordigen die niet meer bestond. Of zelfs aan Francis Delpérée (cdH) die zijn kritiek op de zesde staatshervorming nooit onder stoelen of banken heeft gestoken. Het probleem met grondwetspecialisten is natuurlijk dat ze de Grondwet (‘De leden van de Kamers vertegenwoordigen de natie’) te goed kennen en ook te ernstig nemen. Ze schikken zich daardoor moeilijker in hun rol van politieke huurling. Ze durven – ongelofelijk maar waar – nog gewoon hun gedacht te zeggen. Ze beseffen te weinig dat ze gedwee en kritiekloos de oekazen van de partijtop moeten volgen : Zwijg over het communautaire! Wees niet kritisch over de monarchie! Verdedig de wapenleveringen aan Saudi-Arabië! 

‘Sire, wie heeft nog nood aan uw kerstboodschap?’ Voor een beetje Vlaams-nationalist is Vuyes ongezouten kritiek op de monarchie de evidentie zelve. Maar toch is het vandaag volstrekt ondenkbaar dat Bart De Wever zoiets nog in de mond zou nemen. Dat mag/wil/kan/durft hij niet meer (schrappen wat niet past). Dit alleen al illustreert hoe diep de partij is weggezonken in het Belgische moeras. Zou de partij zich in 2016 nog uit dat moeras kunnen trekken, zoals baron Von Münchhausen dat ooit deed? Wie weet. Het is in elk geval mijn nieuwjaarswens voor de N-VA. Maar daarvoor zal dan wel meer nodig zijn dan af en toe een communautair stukje op knack.be.