De morele malaise van de christelijke arbeidersbeweging

Ooit vocht de christelijke arbeidersbeweging voor veilige werkomstandigheden, voor gerechtvaardigd verlof, voor algemeen stemrecht en voor ziekteverzekering. Op Hemelvaartsdag 2015 is het grote strijdpunt van ‘Beweging.net’ een eigen minister, die het georganiseerde middenveld te allen tijde geld kan toestoppen. Sic transit gloria mundi, dat is net als ‘Rerum Novarum’ ook Latijn. 

Nu de macht voor ‘De Beweging’ niet meer afgedwongen kan worden via de stembus, vraagt voorzitter Patrick Develtere dus een ‘minister van vzw’s’. Die benaming is vreemd, want er lijkt bij Develtere wel degelijk een winstoogmerk te zijn. Develtere wilt dat zijn minister een ‘impulsbeleid’ gaat voeren – dat is politieke newspeak voor wat natuurlijk gewoon subsidies zijn. De overheid als bankautomaat.

De roep om een minister-dienstbode is tekenend voor de morele malaise van het middenveld in Vlaanderen. De verzuiling zindert nog na, zeker binnen de breedvertakte katholieke zuil. Organisaties zoals Beweging.net zijn volledig vergroeid met de staat. Dat gaat niet alleen om een enorm netwerk van zuilgetrouwen binnen de ambtenarij of het uitoefenen van overheidstaken. Het gaat ook om een mentaliteit. Bij Beweging.net zien ze de overheid als een verlengstuk van de zuil.

Eigenlijk wil het Vlaamse middenveld geen middenveld zijn. Machtsorganisaties zoals Beweging.net willen het volledige veld bezetten. Dat is ook nodig: de belangen van De Beweging zijn zo enorm geworden dat het overheidsapparaat nodig is om al die belangen te behartigen. Heel wat vrijwilligers die nominaal deel uitmaken van bijvoorbeeld de christelijke arbeidersbeweging, hebben alleen de belangen van de allerzwaksten voor ogen. Maar de hogere structuren, de beroepskaders en de carrièristen: zij waken over de belangen van De Beweging zelf. En dan komt zo een eigen minister wel van pas. 

Het zou nochtans ook anders kunnen. Het Vlaamse middenveld zou volop een eigen rol kunnen spelen. Als oude zuilorganisaties zoals Beweging.net de banden met de politiek, met de overheid en met het establishment durven doorknippen, dan wint de Beweging aan vrijheid. Bevrijd van alle politieke banden, en de verplichtingen die dat met zich meebrengt, zou bijvoorbeeld de christelijke vakbond zonder handrem gewoon het eigen hart kunnen volgen. Dat is wat het middenveld zou moeten zijn: een sterke schakel tussen samenleving en staat. Niet dat schimmig amalgaam van staat en belangengroep, dat we dan ‘Beweging.net’ noemen. 

Het middenveld is ooit begonnen met verenigingen die de kracht van mensen centraal stelden. Het waren emanciperende groepen die op eigen benen wilden staan. Het waren geen bedelaars, het waren activisten met alle zelfstandigheid. Het middenveld werd ooit gedreven door overtuiging. Men vroeg geen aalmoezen, men ging zelf op zoek – met veel creativiteit en branie – naar manieren om er te komen. Vandaag heeft dat aloude Vlaamse middenveld steeds minder waardige erfgenamen. 

De christelijke arbeidersvereniging kan in de nabije toekomstde eigen authenticiteit terugclaimen. Pas wanneer Beweging.net niet langer het establishment is, kan Beweging.net opnieuw een verzetsbeweging tegen het establishment worden. Een brede maatschappelijke stroom die een algemeen belang plaatst boven het groepsbelang. Dat zal zuurstof geven aan de vergrijzende vakbond en geloofwaardigheid aan de sputterende structuren. En wie weet, misschien komt er dan wel meer creativiteit, originaliteit en ambitie die wat hoger mikt dan een eigen minister van vzw’s.