De gazetten hebben de verkiezingen verloren

Er is een Vlaanderen dat alleen bestaat in de krantenkolommen van De Standaard en De Morgen. In dat Vlaanderen stikken alle kinderen van de giftige lucht, kan je nergens veilig fietsen, werkt het Gentse circulatieplan als een tierelier, wil Bart De Wever (N-VA) een rassenoorlog ontketenen en hoor je amper wat van Vlaams Belang.

In het echte Vlaanderen ziet de realiteit er net iets anders uit. De luchtkwaliteit gaat er voortdurend op vooruit, het aantal verkeersslachtoffers blijft dalen, er wordt steen en been geklaagd over de mobiliteit in Gent, Bart De Wever heeft zijn monsterscore uit 2012 gewoon bevestigd en het Vlaams Belang heeft de verkiezingen overal gewonnen.

Gazettenpraat

De Vlaamse kranten hebben na de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober veel winnaars aangeduid, maar ze zijn één grote verliezer vergeten: zij zelf. De grote les uit deze stembusslag is dat het er niet meer toe doet wat er allemaal in de gazet staat.

Kijk naar Antwerpen en Gent. De meeste kranten hebben zes jaar schande geschreven over dat kille bestuur in Antwerpen, met die kwaadaardige burgemeester. Tegelijk waren er alleen maar eufemismen voor de multiculturele modelstad Gent en het geniale circulatieplan van het visionaire kartel. Waarna Bart De Wever alle tegenstand platwalste en Rudy Coddens een smadelijke nederlaag leed.

Kijk naar de manoeuvres van de kranten in de afgelopen weken. Hoe De Standaard er met Curieuzeneuzen alles aan heeft gedaan om Groen wind in de zeilen te geven. Hoe De Morgen telkens probeerde om de N-VA-aanvallen op links om te buigen in linkse aanvallen op N-VA: van mineure problemen bij een Antwerpse woningmaatschappij tot een onschadelijke N-VA-voordracht voor een publiek van Grijze Wolven.

Kijk naar wat de kranten allemaal negeren. Hoe ze nog altijd doen alsof Vlaams Belang niet bestaat. Of hoe ze  verzwijgen dat Theo Francken met ‘Continent Zonder Grens‘ een echte bestseller beet heeft – veel deftige journalisten vallen nog liever dood dan dat ze meer dan een paar woorden moeten besteden aan dat literaire fenomeen.

Steeds opnieuw blijkt dat de kranten niet meer bepalend zijn. De commentatoren kunnen nog zoveel donderpreken schrijven, de redacties kunnen nog zoveel framen, de journalisten kunnen nog zoveel verzwijgen: dat bepaalt allemaal het succes of verlies van partijen niet meer. De klassieke kranten zijn grijze grootvaders: nog lang niet dood, maar geen mens luistert er nog naar.

Hoe de verkiezingen te winnen

Het is wel een leuk gedachte-experiment: hoe zou de politieke kaart van Vlaanderen eruit zien als de kranten wél zouden wegen op het kiesgedrag? Het laat zich raden: veel groene burgemeesters, een vernedering voor BDW en van het VB zou geen sprake zijn. Maar zo werkt het dus niet. Groen heeft niet genoeg aan een absolute meerderheid op de redactievloer van De Morgen.

Als de steun van de gazetten niet volstaat, wat heb je dan wél nodig om de verkiezingen te winnen? Er zijn heel wat manieren om sterk te scoren aan te stembus, zo blijkt uit de resultaten van deze gemeenteraadsverkiezingen. Je kan bijvoorbeeld nog altijd een massa stemmen verzamelen met een sterk lokaal netwerk. Dat is en blijft de sleutel tot het lokale succes van CD&V. Wellicht heeft N-VA onderschat dat de christendemocraten nog steeds een machtig apparaat kunnen mobiliseren en een voetje binnen hebben bij zeer veel verenigingen. In Wallonië kon de PS op dezelfde manier het verwachte verlies beperken.

Je kan ook profiteren van een zwakke concurrent. Dat is wat Groen gedaan heeft bij deze verkiezingen: een imploderende sp.a helemaal opeten. Op de meeste plaatsen in Vlaanderen blijft het linkse blok status quo, maar verhuizen de stemmen van de socialisten gewoon naar de ecologisten.

Je kan ook slim gebruik maken van de nieuwe media. Vlaams Belang is er duidelijk in geslaagd om het cordon médiatique te omzeilen en veel kiezers te bereiken via de sociale media. Op Facebook is het VB met voorsprong te sterkste partij, die er keer op keer in slaagt om honderdduizenden Vlamingen te bereiken met slimme filmpjes en advertenties.

N-VA moet vrezen voor 2019

Dat brengt ons bij N-VA. De partij van Bart De Wever heeft bij de gemeenteraadsverkiezingen voldoende overwinningen verzameld om een positief verhaal te vertellen – misschien geloven ze het zelf wel. Maar eigenlijk ziet de toekomst er niet zo rooskleurig uit voor N-VA.

Zo heeft N-VA geen sterk lokaal netwerk, zoals de christendemocratische concurrent. In zeer veel Vlaamse gemeenten kreeg de partij een opdoffer van formaat: de lokale verankering is – globaal gezien – mislukt. De CD&V kan terugvallen op een klassieke zuil, maar N-VA heeft de Vlaamse Beweging alleen maar leeggezogen en met minachting behandeld.

N-VA heeft ook geen zwakke concurrent meer. In 2009, 2010, 2012 en 2014 heeft N-VA geparasiteerd op het Vlaams Belang, maar die tijd is voorbij. Het VB is onder leiding van Tom Van Grieken verrezen bij deze gemeenteraads- en provincieraadsverkiezingen. In mei 2019 zal N-VA niet meer kunnen rekenen op alle rechtse Vlaamse stemmen.

N-VA heeft ook op de sociale media geen gewonnen spel. In de voorbije jaren heeft N-VA zwaar ingezet op communicatie via bijvoorbeeld Facebook, maar op dat platform wordt ze nu zwaar afgetroefd door het VB. Via bv. Facebook verspreidt het VB onder andere de echte cijfers achter het migratiebeleid van Theo Francken. Het lijkt er soms op dat de partij die Facebook wou hanteren, door Facebook kan vergaan.

Dus ja: de gazetten bepalen niet meer wie de verkiezingen wint. Maar nee, dat is niet noodzakelijk goed nieuws voor N-VA.