De vele gezichten van Apu Nahasapeemapetilon

Na 28 jaar zal Apu Nahasapeemapetilon geruisloos verdwijnen uit The Simpsons. De Indisch-Amerikaanse winkelier zou een racistische stereotype zijn. Linkse activisten voeren al meer dan een jaar campagne om hem van het scherm te krijgen. De makers van The Simpsons leken aanvankelijk alle kritiek naast zich neer te leggen, maar lijken nu toch van plan om Apu niet meer op te voeren.

Apu is vaak verdedigd, maar meestal met het verkeerde argument. Zo wordt vaak gezegd dat The Simpsons in karikaturen grossiert: Schotten (Willy!), Italianen (Luigi!), Amerikaanse boerenpummels (Cletus!) en tientallen andere nationaliteiten, religies en groepen worden minstens even genadeloos in de zeik gezet. Apu Nahasapeemapetilon is maar één stereotype in een eindeloze reeks van stereotypen: dat is nu eenmaal het genre. De realiteit is nog een graadje erger. Want Apu is niet eens een karikatuur. Hij is een van de meest veelzijdige personages in The Simpsons.

De vele Apu’s

De tegenstanders halen altijd dezelfde argumenten aan. Apu is de uitbater van een kleine supermarkt en beantwoordt zo feilloos aan het archetype van de Indische (of Pakistaanse) nachtwinkeleigenaar. Hij praat met een sterk accent, heeft een gearrangeerd huwelijk waaruit 8 kinderen zijn voortgekomen en speelt cricket. Met andere woorden: Apu reduceert de rijke Indische identiteit tot enkele afgezaagde clichés.

Maar Apu is nog zoveel meer. Hij is onder meer een vrijwillige brandweerman, een football-liefhebber, een overspelige ploetervader, een behendige blackjack-speler, een hairmetal-fan en een reservist bij de marine. In verschillende afleveringen wordt gesuggereerd dat hij een stiekeme nudist is. Hij was lid van een succesvol Barbershop-kwartet. Kortom, Apu verschijnt talloze keren in heel gewone gedaanten, die helemaal niets te maken hebben met zijn Indische roots.

Zelfs de clichématige aspecten van zijn persoonlijkheid zijn bij nader inzien niet zo clichématig. Zijn kleine supermarkt? Op het dak doet hij aan tuinieren. Zijn gearrangeerde huwelijk? Hij trouwde pas nadat hij zelf verliefd geworden was op zijn beoogde vrouw. Zijn 8 kinderen? Een ongelukje: hij kreeg gewoon een 8-ling. Zijn cricket-spel? Hij wordt vaker opgevoerd als begenadigd bowler.

De makers van The Simpsons drijven de spot met Indiërs, maar ze tonen ook veel respect voor de Indische cultuur en begrip voor de Indisch-Amerikaanse ervaring. Er is een hele aflevering gewijd aan Apu’s lijdensweg om Amerikaans staatsburger te worden. Apu wordt verschillende keren slachtoffer van racisme. Er zijn verschillende afleveringen gewijd aan het generatieconflict in de familie Nahasapeemapetilon. En Apu’s voornaam is een eerbetoon aan de Apu-trilogie van Satyajit Ray.

Subtiliteit vs Sukkelaars

Ik schud al deze voorbeelden makkelijk uit mijn mouw omdat ik van The Simpsons hou. De gouden jaren van deze baanbrekende serie liggen al even achter ons, maar het langstlopende programma in primetime-televisie blijft overeind als de ideale mix van humor en hart. The Simpsons zit niet alleen vol met grappen, maar bevat ook veel mooie boodschappen, aangrijpende hommages, dubbele bodems en obscure referenties. Het doet zich voor als een bont spektakel, maar het is vaak slim en subtiel.

En dat brengt ons bij de critici van Apu.

Die linkse kinkels in Amerika kunnen Apu reduceren tot een racistische karikatuur omdat zij niet van The Simpsons houden en blijkbaar ook niet naar The Simpsons kijken. Dat is ook logisch. Hun politiek-correcte puritanisme laat geen plaats voor nuance, complexiteit of gelaagdheid. Zij hebben humor helemaal afgezworen omdat hun dogmatische ideologie hen verbiedt om op tenen te trappen. Zij leven in een enge wereld waarin elke stoute grap een “micro-agressie” is tegen een of andere minderheidsgroep.

Zij zijn zoutloze sukkelaars. En zij zijn aan het winnen.