De nood aan een liberale renaissance

In België winnen politieke extremen zoals Vlaams Belang, PVDA en Groen almaar meer terrein. Populisme, irrealisme en dogmatisch autoritarisme slaan toe aan beide kanten van het politieke spectrum. De overige partijen koketteren in het centrum en bestrijden elkaar met minimale ideologische verschillen. De nood aan een sterk rechtlijnig liberaal geluid in Vlaanderen is groter dan ooit.

Het liberalisme, met zijn focus op individuele vrijheid, rechtvaardigheid en vooruitgang, biedt een cruciale tegenstem in een maatschappelijk debat dat almaar meer gepolariseerd raakt. Ik benadruk dat wij ‘rechtlijnige’ liberale politici nodig hebben, genre Georges-Louis Bouchez. Geen windhaanliberalen zoals we die de laatste kwarteeuw kenden. Guy Verhofstadt, zei ooit: ‘Liberalism is not about less government, but about better government’. Jammer dat hij en de generatie liberalen na hem zijn woorden niet konden omzetten in daden en we een kwarteeuw liberale aanhankelijkheid in plaats van rigiditeit kenden.

De essentie van het liberalisme

Toen in 1809 Spaanse progressieven de macht van de kerk en de koning wilden inperken deden ze dat onder de naam ‘Liberales’. Het liberalisme was geboren; althans bij naam. Het klinkt vreemd voor wie de politiek vandaag volgt, maar liberalen waren in de geschiedenis ‘de progressieven’. Het eigendomsrecht, stemrecht voor vrouwen, vrijhandel, dierenrechten, vrijheid van religie, gelijkwaardig en toegankelijk onderwijs, vrijheid van mening, vrije pers en zelfs werkloosheidsuitkeringen werden het eerst door liberalen bepleit en nagestreefd.

Zij begrepen dat een open samenleving, gebouwd op het principe van individuele vrijheid, de sleutel was tot maatschappelijk welzijn. Het liberalisme is meer dan een politieke stroming. Het is een levensfilosofie die de waardigheid van het individu centraal stelt. Het is het creëren van een samenleving waarin elk individu de kans krijgt om zijn of haar potentieel ten volle te benutten.  De Britse filosoof Isaiah Berlin vatte het mooi samen: ‘Vrijheid gaat niet om mijn wens om door een deur te lopen, maar om de vraag of die deur open is’.

Wokisme en economische verstarring

Liberalen in de 21ste eeuw lieten zich in Vlaanderen, omwille van de macht, als kikkers koken in een pot van verstaatsing, wokisme en economische verstarring. Alexis de Tocqueville, een van de grote liberale denkers, waarschuwde in de 19de eeuw voor dergelijke stille doder van de vrijheid.

Hij noemde het de ‘zachte tirannie’. De overheid die almaar meer controle uitoefent onder het mom van het beschermen van de burger. En daarbij meer en meer taken en verantwoordelijkheden overneemt waardoor de burgerlijke passiviteit toeneemt en de kans, maar ook de wil wegebt om zelf na te denken en verantwoordelijkheid te nemen. Wanneer je burgers stapsgewijs hun recht op een waardig, zelfbevochten bestaan ontsteelt, creëer je een maatschappij van afhankelijke burgers gedirigeerd door de politieke elite.

De nood aan een liberale renaissance

Het liberalisme in Vlaanderen moet zich heruitvinden. Tijd voor een liberale renaissance. In een wereld waarin de uitdagingen steeds complexer worden, is er een noodzaak aan een eigentijds rechtlijnig liberalisme. Denk aan de klimaatverandering, de toegenomen politieke polarisatie en de crisis rond immigratie en integratie. Door vast te houden aan de kernwaarden van individuele vrijheid, rechtvaardigheid en vooruitgang, en deze te vertalen naar concrete oplossingen voor hedendaagse vraagstukken, kan het liberalisme opnieuw een leidende rol spelen in het Vlaamse politieke landschap.

Het is aan de nieuwe generatie liberalen om deze open toekomst vorm te geven. In een tijd van toenemende polarisatie en onzekerheid biedt het liberalisme een noodzakelijk kompas dat wijst in de richting van een samenleving waarin vrijheid, rechtvaardigheid en vooruitgang de welvaart van Vlaanderen garandeert.