De oneerlijke Vlaamse geldtransfers naar Antwerpen, of hoe de N-VA de PS werd

De N-VA trok onder leiding van voorzitter Bart De Wever op 6 januari 2005 met een colonne Vlaamse bestelwagens naar de Waalse scheepslift van Strépy-Thieu. Met bestelwagens vol met namaakgeld kaartte de partij de miljardenstroom vanuit Vlaanderen naar Wallonië aan.

Een meer dan terechte actie van de N-VA, intussen al 19 jaar geleden, om deze oneerlijke praktijk aan te klagen. Maar vandaag zouden de burgemeesters van de andere 299 Vlaamse steden en gemeenten een identieke symbolische actie kunnen herhalen om dezelfde oneerlijke geldtransfers naar de stad Antwerpen aan te klagen. De stad trekt onder burgemeester De Wever intussen al 11 jaar fors het subsidielaken naar zich toe.

Boordevol briefjes

De stad Antwerpen strijkt jaarlijks 1,1 miljard euro aan Vlaamse subsidies op. Dat is meer dan het dubbele dan eerste achtervolger Gent met 488 miljoen euro. Maar als je hierbij andere inkomstenstromen als het Gemeentefonds en de pensioenovername bijtelt, kom je al snel aan meer dan 2 miljard euro waarvoor 299 van de 300 steden en gemeenten mogen opdraaien. In briefjes van 50 euro gaat het over maar liefst 50 m³ bankbiljetten — of enkele bestelwagens boordevol briefjes.

Sinds de N-VA de macht greep in ‘t stad, mag de rest van Vlaanderen fors betalen voor de stevige geldtransfers naar Antwerpen. Zo is het uiteraard makkelijk voor een stadsbestuur om zich op de borst te kloppen dat men schuldenvrij is en kan men in een verkiezingsjaar zelfs belastingverlagingen beloven. Het bestuur laat de rest van Vlaanderen opdraaien voor de rekeningen. Want het zijn effectief de 6.238.000 andere Vlamingen die mochten opdraaien om de historische schulden van 536.000 Antwerpenaren weg te werken. Hier heeft men geen enkele politieke kunde voor nodig, enkel een hoog gehalte aan politiek nepotisme.

Gemeentefonds

Uit de cijfers van het Agentschap Binnenlands Bestuur blijkt dat Antwerpen in 2012 een schuld had van 2.591 euro per inwoner. In 2022 bedroeg de schuld van elke Antwerpenaar zo’n 771 euro en in 2023 kon de stad landen op amper 577 euro schuld per Antwerpenaar, of nog voor ruim 52 miljoen euro schuld aan leningen voor investeringen die overbleven. Hoe kon Antwerpen op amper 11 jaar zoveel schuld wegwerken, waar nooit eerder een andere stad of gemeente in slaagde?

Vanuit het Vlaams Gemeentefonds gaat er jaarlijks meer dan één vierde of 783 miljoen euro naar Antwerpen. De regering-Jambon nam ook de helft van de ambtenarenpensioenen over van de stad, wat neerkomt op 350 miljoen euro. Afgelopen jaar kon de stad Antwerpen bovendien voor ruim 120 miljoen euro uit maar liefst 95 Vlaamse subsidiepotten bij elkaar sprokkelen. En ook de laatste schuld van 52 miljoen euro kon men in 2023 op het Schoon Verdiep wegwerken dankzij de annexatie van Borsbeek. Door de gemeentefusie met het schuldenvrije Borsbeek — amper 3 miljoen euro — wint Antwerpen alweer de jackpot waarbij Vlaanderen voor maar liefst 50 miljoen euro schulden overneemt van de nieuwe fusiegemeente.

De verdeling van de middelen uit het Vlaams Gemeentefonds is al jaren compleet scheefgetrokken. De twee grootsteden Antwerpen en Gent gaan nu samen met 40 procent van de middelen lopen. In 2023 kreeg Antwerpen uit het Gemeentefonds maar liefst 1.488 euro per inwoner, terwijl de andere steden en gemeenten in Vlaanderen het met gemiddeld 270 euro moeten doen. Mijn eigen gemeente Glabbeek krijgt 183,55 euro per inwoner.

Oneerlijke subsidies

Maar het is niet alleen dankzij een scheefgetrokken Gemeentefonds dat de stad Antwerpen zo snel schuldenvrij kon worden. Ook de Vlaamse subsidies werden de voorbije jaren meer dan ooit gepolitiseerd.

Er bestaan in essentie twee soorten Vlaamse subsidies waarop gemeenten een beroep kunnen doen. Er zijn de gereglementeerde subsidies voor pakweg fietspaden, rioleringen, asbestverwijdering, scholenbouw… waarop elke gemeente volgens dezelfde regels een beroep kan doen. Gemeentebesturen die met dossierkennis inzetten op deze subsidies kunnen op een eerlijke manier heel wat geld naar hun gemeente halen. Doordat voor elk lokaal bestuur dezelfde regels gelden, is hier dus absoluut niets verkeerd aan.

Daarnaast heb je de oneerlijke subsidiepotten die de regering zelf aanmaakt en waaruit ministers zonder enige reglementering en politieke kunde kunnen graaien om naar eigen goeddunken uit te delen. Voordat de N-VA de eerste viool speelde op het Vlaamse niveau, waren deze oneerlijke potjes veel kleiner, en gebeurde het uitdelen van deze oneerlijke subsidies ook heel wat subtieler dan vandaag het geval is. Sinds de N-VA aan het beleid kwam vloeien er nu al jaren schaamteloos enorme sommen pure politieke subsidies vooral naar de stad Antwerpen.

Wallonië en Antwerpen

De Vlaming moet zich luidop durven afvragen wat vandaag het verschil is tussen oneerlijke geldtransfers naar Wallonië (waar de PS aan de macht is) en naar één Vlaamse stad (waar de N-VA aan de macht is). Nooit eerder heeft een partijvoorzitter zo schaamteloos Vlaamse middelen getransfereerd naar zijn eigen stad ten nadele van de rest van Vlaanderen.

Ik schrijf deze opinie met duidelijke feiten en cijfers omdat ik als burgemeester deze oneerlijke geldtransfers — waarvoor ook mijn inwoners moeten opdraaien — niet langer pik. Het is hoogtijd dat Vlaanderen de ware politieke verandering van de kracht van de verankering van de N-VA ontdekt. Mijn dorpje werd recent uitgeroepen tot de beste gemeente van Vlaanderen. Om deze titel binnen te halen, had ik geen oneerlijke geldstromen nodig. Elf jaar vol inzet en een goed, zuinig beleid werken ook. En dit op eigen kosten.