De ontwijkende aanloop

CD&V, Open Vld, sp.a en Vlaams Belang, allemaal hebben ze een programmahervorming of congres of bezinning achter de rug of lopende. Allemaal met dit ene doel: vermijden dat de volgende verkiezingen uitdraaien op een rondje voor of tegen de N-VA. Het regent weer ideeën en ideetjes in de Wetstraat. De politieke wortels worden blootgelegd en opnieuw geënt. Elke partij lijkt zich opnieuw te moeten uitvinden.

Wortels

Wat leren al die oefeningen in het hedendaags herschrijven van het eigen verhaal? Het wordt drummen in het centrum. Sp.a verlaat enkele linkse taboes en profileert zich sociaaleconomisch nog meer als sociaaldemocraten. Zelfs de werkgevers bleken positief verrast. Sinds de partij in Antwerpen niet meer aan de macht is, blijkt dat het hele hoofddoekenverbod eigenlijk niet echt gemeend was. Sp.a heeft gezien hoe de allochtone gemeenschap bij de lokale verkiezingen van Antwerpen in grote getale naar PVDA+ overstapte en wil dat duidelijk keren.

CD&V heeft het misschien nog het moeilijkst van al om het verschil met de N-VA te maken. Dat blijkt ook in de harder wordende confrontaties. Ze hebben geluk dat ze Kris Peeters hebben waarmee ze de Vlaamse verkiezingen kunnen verkopen als Peeters versus De Wever. Om zo te proberen de niet-N-VA-kiezers op te vangen. De vraag is of dat lukt met het eeuwige verantwoordelijkheidsdiscours. U weet wel, CD&V blijft niet aan de kant staan, maar neemt zijn verantwoordelijkheid. Het is de Belgische staatsredenering bij uitstek: niet wat er in het akkoord staat telt, wel dat er een akkoord is. Maar naar inhoudelijke profilering is dat geen voordeel.

Open Vld wil zichzelf opnieuw uitvinden. Misschien hebben ze bij de voorzittersverkiezing die kans gemist door niet voor uitdager Egbert Lachaert te kiezen, maar voor establishment-kandidaat Gwendoline Rutten. Die gaat niet met de bezem door de partij, wel met een stofdoek. N-VA is er de vorige verkiezingen in geslaagd om een groot deel van de traditionele achterban van de Open Vld te overtuigen. Zullen die na de zoveelste blauwe vernieuwingsoperatie terugkomen?

Vlaams Belang lijkt zichzelf heruit te vinden als volkspartij voor Vlaanderen. Met een sociaaleconomisch congres dat verder de weg opgaat die in 2012 is ingeslagen. Verrassend links eigenlijk, al krijg je dan de vraag wat is links en wat is rechts? Maar met een opening naar ontwikkelingssamenwerking en naast slaan ook zalven naar de vakbonden, staat het ver van ‘eigen volk eerst’. Het verschil met die andere nationalistische partij kan in het sociaaleconomische niet groter zijn. Vlaams Belang profileert zich ook meer en meer als EU-kritische partij. Denk aan de affichecampagne met het uitgemolken Vlaams gezin. Daarmee heeft ze opnieuw een ‘unique selling proposition’ in het Vlaamse partijlandschap. De drie V’s lijken verleden tijd. Jammer genoeg voor de partij, heeft de inhoud van dat congres geen grote media-aandacht gegenereerd. Het Vlaams Belang zit echt gevangen in het cordon sanitaire. De echte vraag is hoe de partij daar uit hrtzzky en lukt dat voor de verkiezingen in 2014?

Communautair?

De grote afwezige in de verhalen van de partijen is het communautaire, op Vlaams Belang na, dat daarin een verschil met de N-VA wil maken. Voor CD&V, Open Vld en sp.a is het communautaire geen ‘wervend verhaal’. Ze hebben, geholpen door allerlei marketingonderzoeken, ontdekt dat ze er niets bij te winnen hebben. Dus: weg ermee?

De realiteit zou dat wel eens kunnen inhalen, geholpen door de crisis. België heeft lang de schijn kunnen ophouden dat het hier allemaal nogal meeviel met die financiële crisis. Het gebrek aan structurele en toekomstgerichte ingrepen heeft het water tot de lippen gebracht. Het ballonnetje werd door de Europese Commissie doorprikt. Nu moet er actie worden ondernomen, elk jaar lijkt de federale regering meer te moeten besparen. Ons systeem heeft een grondige update nodig, structureel en inhoudelijk. Maar de Belgische politiek is een ingewikkeld web van evenwichten die een grote hervorming onmogelijk maken. Vraag is of er echt iets kan veranderen na 2014 – het wordt dringend tijd.