De stier van Europa

Ons continent dankt haar naam aan een bronstige stier. Volgens de mythe was Europa een wat naïeve prinses, op wie Zeus zijn oog liet vallen. Vermomd als een witte stier schaakte de slinkse oppergod arme Europa. Drieduizend jaar later is er niet veel veranderd. Het argeloze Europa laat zich nog steeds in de doeken doen door spookrunderen.

Lente brengt boerenprotesten

Het wordt stilaan een jaarlijkse traditie: de tijd van de boerenprotesten is weer aangebroken. Door de kostelijke Green New Deal en het verlies van de Britse centen moet de commissie-Von der Leyen bezuinigen. Daarbij kijkt ze in de eerste plaats naar het landbouwbeleid. Goed voor bijna 40% van het budget en dus evident als budget om ‘laaghangend fruit te plukken’. Maar een geplande besparing van 5% zorgde al voor het eerste protest.

Voor Vlaamse landbouwers is het een dubbel verhaal. Hun Europese subsidies komen immers uit ons eigen spaarvarken. Ons land is sinds mensenheugenis netto sponsor van het Europese landbouwmanna. De kloof tussen wat we aan landbouwsteun ontvangen en wat we eraan bijdragen bedraagt intussen een kloeke €700 miljoen per jaar. Theoretisch zou de besparing van Von der Leyen ons dus ten goede komen.

Gesjoemel

Helaas is dit weer het verhaal van de braafste leerling die boet voor de streken van zijn klasgenoten. De Vlaamse landbouw is wereldtop: hoogtechnologisch, proper en performant vakmanschap. Elders in de Unie is de agrosector helaas koploper in minder fraaie disciplines, zoals fraude en verspilling. Het was de Amerikaanse krant New York Times  die met het ontluisterende onderzoek ‘The Money Farmers’ blootlegde waar Straatsburg zedig van wegkeek: het massale gesjoemel met Europese landbouwsubsidies in Oost- en Zuid-Europa.

En ook deze keer wordt het argeloze Europa niet belaagd door keuterboertjes, maar door malafide Olympische goden. De Tsjechische premier Andrej Babis zou in 2018 maar liefst 42 miljoen aan Europese landbouwsteun eigenhandig hebben opgestreken. Ook in Bulgarije, Hongarije en Slovakije zat de politieke elite verstrikt in schimmige netwerken die de Europese uier leeg melken. In Italië was het dan weer de maffia die de boerenstiel had ontdekt: lege woestenij werd in één pennentrek grasland waar spookrunderen Europees geld binnen reven. Boeren die dat bedrog weigeren mee te spelen riskeren hun leven, net als nieuwsgierige journalisten.

Actie nu

Het Europese antwoord op dit Amerikaanse onderzoek was verrassend mak. De foutenmarge op de subsidies bedroeg maar 2,4%, zo klonk het. Goed voor 1,5 miljard, wie maalt om zulk kleingeld? Die 2,4% aan gevonden fraude is bovendien maar het topje van de ijsberg. Dat dat niet hoger is heeft vooral te maken met de weigering van de geviseerde lidstaten om in hun grondkadasters te laten neuzen. Wellicht zou het fraude-aandeel dan nog hoger liggen. Maar een varken laat zich nu eenmaal niet gewillig wassen.

In plaats van de rotte appels uit de mand te halen maait de Commissie liever met de botte zeis. Eerlijke West-Europese boeren zien hun subsidies gekort terwijl de valsspelers worden beloond. Met de nieuwe verdelingsmechanismen vloeit zelfs nog meer geld richting Oost-Europa.

De stier van Europa ligt dus te verkommeren in een vuile Augiasstal. Die opkuisen vereist meer dan één Hercules. Het Europees Parlement moet nu samen met de West-Europese regeringen op tafel slaan. Een actieplan tegen landbouwcorruptie en het engagement van àlle lidstaten om daar onvoorwaardelijk aan mee te werken: dat is onze eis. Anders blijven de centen beter op ons eigen erf.