De terugkeer van de schaamte

Neen, ik ken niets van voetbal. En ik wens dat zo te houden. Maar in de Nederlandse schrijvende pers was er gisteren, donderdag, behoorlijk wat aandacht over een randfenomeen van voetbal: vlaggen. En vlaggen hebben iets te maken met identiteit, en identiteit met nationalisme, patriottisme, cultuur … En daar ken ik wel iets van, althans dat beweer ik toch graag.

Concreet gaat het over Duitse vlaggen. Zowat heel Duitsland pronkte bij het WK van 2006 met de Duitse vlag, zwart-rood-gouden wimpels, vlaggen, sokken, hoedjes, sjaaltjes en vreemde dingetjes om rond de achteruitkijkspiegels van je auto te doen. Je ziet diezelfde parafernalia ook hier te lande, maar dan in een andere kleurvolgorde.

Blijkbaar hoorde dat ook zo, om je desnoods van top tot teen in de Duitse kleuren te wikkelen. Party-patriottisme wordt dat dan genoemd, een Duitse vorm van belgitude, als ik het goed begrijp.

Tien jaar later, is de wind gekeerd. Duitsers schamen zich weer. Gelukkig maar, want trotse Teutonen, daar schrikken we toch van, niet? Een Duitser moet nu eenmaal aan het laat-21ste-eeuwse complex van nationaalmasochisme lijden. Vergangenheitsbewältigung, om een typisch veellettergreperig woord te gebruiken. Vooral niet trots zijn op de eigen identiteit, cultuur of nationaliteit. Hoogstens een beetje Verfassungspatriotismus aan de dag leggen, maar zeker niet meer. Wat zouden ze in het buitenland wel niet durven denken?

Enfin, dat nationaalmasochisme leken de oosterburen opgeborgen te hebben, maar als we de diepte-interviews in de Nederlandse media mogen geloven – Trouw, De Reporters.nl, Brabants Dagblad, Het Parool … – dan schamen vele Duitsers zich weer zó erg voor hun volk en staat, dat ze de vlaggen maar liever opbergen en de volumeknop wat lager zetten als straks de Mannschaft speelt. (Overigens, best in witte truitjes, want blijkt dat wie voetbalt in een wit truitje meer kans op winnen heeft dan in een rood truitje. In welke kleuren spelen de Belgebubs?)

En die vriendelijke mensen die zo graag de Nederlandse media te woord stonden, geven ook allemaal dezelfde reden waarom ze liever niet meer met de Teutoonse tricolore zwaaien. Het is allemaal de schuld van de rechts-populistische partij AfD en de anti-islambeweging Pegida. Aanhangers daarvan zwaaien te veel met de Duitse kleuren. En dat zijn ‘nationalisten’ – in Duitsland een even erg scheldwoord als nationaalsocialisme – en daar willen we niet mee geassocieerd worden. Meer zelfs: die vriendelijke mensen wensen zelfs hartsgrondig dat hun nationale ploeg niét wint, want dat zou het allemaal alleen maar erger maken.

Het doet me denken aan het eerste lesuur logica van weleer. AfD’er zwaait met Duitse vlag. Voetballiefhebber zwaait met Duitse vlag. Ergo: voetballiefhebber is AfD’er, en dus een vieze rechtse extremist. Je had in september mogen terugkomen. (Maar goed dat de herexamens blijven bestaan, maar dit volledig terzijde.)

Duitsland laat zich dus opnieuw van een klein kantje zien. Of dan toch de media van onze noorderburen, die altijd al op een lichtjes gespannen voet leven met de grote Duitse buur. Compensatie heet dat. Om te vergeten dat in het noorden de Schreibtischtäter zo massaal samenwerkten met de Duitse bezetter halfweg vorige eeuw. In België heet dat collaboreren en dat klinkt iets minder fraai.

Allicht lachen ze in het noorden nu in hun vuistje. ‘Wij mogen dan wel niet meespelen op het EK,’ – u ziet, ik ken dan toch iéts van voetbal – ‘maar we gunnen de Duitsers hun pleziertje niet’.

Wie laatst lacht, best lacht. Want luidt het gezegde niet … ‘en op het einde winnen de Duitsers’?

Foto: (c) Reporters