Geen interesse in efficiëntie

De naïevelingen die hadden gehoopt dat er ooit vanuit Brussel zelf een proces zou beginnen om tot een efficiënte bestuursstructuur van het Hoofdstedelijke gewest te komen, mogen hun illusies eens te meer opbergen.

De aanzet en de ambitie leken er nochtans te zijn, vier jaar geleden. Toen werd in het regeerakkoord ingeschreven dat er een overlegplatform tussen gewest en de 19 gemeenten zou komen, toepasselijk G+19 genoemd, om van gedachten te wisselen over de toekomstige samenwerking tussen de verschillende niveaus van politieke macht in Brussel.

Maar die bijeenkomsten zijn er nooit geweest. En blijkbaar zit niemand daar echt mee in, zelfs de bevoegde minister Bernard Clerfayt (Défi) niet. Parlementslid Mathias Vanden Borre (N-VA) liet opmerken dat de bespreking van dit initiatief binnen de Brusselse regering liefst 25 keer werd uitgesteld.

Toekomsten van Brussel

Clerfayt had eerder gezegd dat hij wachtte met het organiseren van die G+19 tot de conclusies van de Staten-Generaal over de ‘Toekomsten van Brussel’ bekend waren. Dat waren een soort volksraadplegingen die met veel poeha waren aangekondigd. Maar de bijeenkomsten waren absoluut geen succes en leken meer op een duur vijgenblad om het gebrek te verbergen van elke interesse over een nieuwe, aan deze tijden aangepaste structuur van Brussel.

Zeker vanuit het oogpunt van de bevoegde minister Clerfayt is dat te begrijpen. Die heeft al overvloedig laten weten dat hij kandidaat is om burgemeester van Schaarbeek te worden. Van hem moet dus niet verwacht worden om iets te veranderen aan de macht van de gemeenten.

Aan Franstalige kant kan de politieke partijen op dit vlak geen onduidelijkheid verweten worden. Zij zijn gewoon voor het behouden van de huidige situatie, het gelijktijdig bestaan van een gewestelijke autoriteit en 19 gemeenten die sterk op hun autonomie zijn en niet gedwongen kunnen worden beslissingen van het gewest te aanvaarden. Het gebrek aan hiërarchie tussen de machtsniveaus in Brussel wordt nochtans een steeds groter probleem, zoals bijvoorbeeld bleek toen het Good Move mobiliteitsplan van de Brusselse regering vanuit electoraal opportunisme koudweg werd afgeschoten door verschillende gemeentes.

Vlaams complot

Al wie pleit voor een verandering van het status-quo wordt afgedaan als agent van een Vlaams complot, of nog erger als een samenzwerende Vlaams-nationalist, die Brussel vanuit het gewestelijk niveau willen domineren, omdat daar pariteit tussen de gemeenschappen bestaat en de Vlaamse macht in de gemeenten meestal louter symbolisch is door een met veel federaal geld betaalde Lambermontschepen.

Een haast evidente structuur aangepast aan een efficiënt regionaal beleid met de nabijheidsgaranties voor de burger op lokaal niveau zou een omvorming zijn van de gemeenten tot districten. Maar die kopie van de Antwerpse en Parijse structuur is ondenkbaar voor de Franstalige politieke partijen, die de macht in de gemeenten willen behouden en die zien als een veilige haven voor wie op regionaal vlak in de oppositie belandt en in het gemeentehuis politiek kan overleven. Vanuit een Franstalig perspectief gezien gaat elke aantasting van de macht van de Brusselse burgemeesters in tegen de partijbelangen.

Geen Franstalige interesse voor efficiëntie

Over een dergelijke aanpassing van politiek Brussel om de transparantie en de efficiëntie te vergroten bestaat aan Franstalige kant weinig of geen interesse. Erger: er wordt zelfs niet over nagedacht en aloude ideeën en clichés blijven oppermachtig. Zoals elke verschuiving van de macht naar het regionale niveau afgedaan wordt als een aantasting van de heilige en onschendbare ‘proximité’ waardoor de Brusselaar het contact met zijn lokale bestuurders zou verliezen.

Ook in de media bestaat weinig belangstelling voor een andere manier om Brussel te besturen. De krant Le Soir beantwoordt sinds enige tijd vragen van zijn lezers over kleine en grote problemen. Maar toen er kritiek kwam op de ingewikkelde Brusselse structuren, haalde de journalist die antwoordde de clichés boven die de politieke partijen al jaren hanteren om elke vernieuwing af te wijzen. Blijkbaar had hij nog nooit gehoord van het Parijse systeem van 20 arrondissementen ondergeschikt aan één grootstedelijke gemeenteraad. Dat zou nochtans perfect werkbaar kunnen zijn in Brussel. Daar is zelfs geen staatshervorming voor nodig; een beslissing van het Brussels parlement volstaat.

Conferentie van burgemeesters

Ondertussen wordt de echte macht in Brussel uitgeoefend door een merkwaardig orgaan dat aan elk publiek toezicht onttrokken is : de Conferentie van Burgemeesters. Wat daar besproken en beslist is, blijft een goed bewaard geheim. Het lijkt meer op een haast subversieve parallelle machtsstructuur tegenover het gewest. Het is wel ironisch dat Bernard Clerfayt, de huidige minister die een hervorming van de Brusselse instellingen had kunnen op gang brengen, er als toekomstig burgemeester van Schaarbeek volgend jaar deel zal van uit maken. Misschien net als minister-president Rudi Vervoort (PS) die hoogstwaarschijnlijk naar het gemeentehuis van Evere zal terugkeren.

Een G+19 komt er dus niet deze legislatuur. Vreemd dat de Vlaamse partijen hier niet op aandringen. Blijkbaar laat dit debat hen onverschillig. Of is hun stilzwijgen strategisch en ingegeven door het besef dat door de enorme financiële lasten van Brussel de Franstaligen niet meer zullen kunnen zeggen dat ze ‘demandeur de rien’ zijn en dat hervormingen zichzelf zullen opdringen?