Elisenda Paluzie: ‘Ondanks de politieke gevangenen mogen we het einddoel niet uit het oog verliezen’

BARCELONA – De Diada vandaag is de eerste grote test voor Elisenda Paluzie. Sinds maart is ze voorzitter van de Assemblea Nacional Catalana (ANC). De burgerbeweging werd in 2012 opgericht en staat sindsdien garant voor een jaarlijkse verzameling van om en bij een miljoen Catalanen op hun nationale feestdag. Vandaag 11 september, is het opnieuw zover. Ongeveer 450.000 Catalanen hebben zichzelf vooraf al ingeschreven; 1500 bussen komen uit heel Catalonië naar Barcelona; bijna 300.000 T-shirts werden verkocht. Elisenda Paluzie kijkt er verzekerd naar uit. De Catalanen zullen in de late namiddag – het startschot wordt gegeven om 17u14 – een luide oproep lanceren aan heel Europa: de onafhankelijkheid blijft prioriteit. En de politieke gevangenen moeten vrijgelaten worden. ‘Wij liggen wakker van politiek en democratie.’

Diada

De professor economie van de Universiteit van Barcelona had eigenlijk nooit de intentie om voorzitter te worden van het ANC. Maar door de interne democratie zit ze nu toch op de voorzitterstoel. Onbezoldigd. Maar ze gaat er voluit voor. En ze kijkt glunderend uit naar de opkomst deze namiddag. ‘Ik doe liever geen voorspellingen, maar alles wijst erop dat we minstens evenveel mensen als vorig jaar zullen kunnen verzamelen in Barcelona. Vorig jaar waren het er net meer dan een miljoen.’

Het wordt een heuse choreografie, straks. Meer dan 1 miljoen mensen op de Diagonal, een centrale diagonaal lopende verbindingsweg doorheen de Catalaanse hoofdstad. Op een afstand van ongeveer 11 km zullen de Catalanen, net als de vorige jaren, netjes hun plaats innemen met plakkaten en vlaggen om een boodschap uit te sturen naar Madrid, Brussel, en de rest van de wereld.

Dubbele boodschap

Dit jaar is de boodschap dubbel. Sinds 2012 zet Assemblea – samen met cultuurorganisatie Òmnium – in op Catalaanse onafhankelijkheid. Het zijn net de jaarlijks verzamelde mensenmassa’s die de centrumpartijen ERC en PDeCat (voorheen CDC) ertoe brachten de onafhankelijkheidsagenda te onderschrijven. Het referendum van 1 oktober vorig jaar, was daar het voorlopige resultaat van. Behalve die onafhankelijkheid staat nu ook de vrijlating van de politieke gevangenen op de agenda, en de terugkeer van de ballingen, Carles Puigdemont op kop.

‘De Diada is nooit echt een feest geweest, het was meer een herdenking van een historisch feit, van een nederlaag,’ zegt Paluzie. Vandaag is het ook een aanspraak op vrijheid, en oproep en ‘een strijd voor een staat voor onszelf.’ Op de Diada van vandaag wil ANC een duidelijke oproep lanceren. ‘We willen de wereld tonen dat we zelfbeschikking en mensenrechten centraal stellen. Dat het referendum van 1 oktober niet illegaal was, en dat het niet de Catalanen zijn die geweld gebruiken.’

Sinds de ‘twee Jordis’ – ANC-voorzitter Jordi Sánchez en Òmnium-voorzitter Jordi Cuixart – op 16 oktober 2017 werden gevangengenomen, heeft ANC ook tal van manifestaties georganiseerd om de vrijlating van de gevangenen kracht bij te zetten. Maar ‘we mogen het politieke doel niet uit het oog verliezen.’

Extreemrechts

Afgelopen jaar kreeg dat ultieme doel – de onafhankelijkheid van Catalonië, sinds de Spaanse staat in 2010 besliste om het autonomiestatuut in te trekken – ook een meer inhoudelijke vertaling. De catalanisten gaan nu voor een ‘republiek’. Een inclusieve samenleving, bottom-up, met respect voor mensenrechten. Die laatste worden immers geschonden door de Spaanse staat, zegt Paluzie. Spanje houdt de politieke gevangenen nu al honderden dagen vast zonder proces. En er wordt hen rebellie aangewreven, terwijl het geweld op 1 oktober, bij het referendum, eenzijdig van Spanje kwam. Ook vandaag nog: als er ergens klappen vallen, dan is het meestal omdat extreemrechtse espanjolisten of post-franquisten het nodig vinden keet te schoppen en independentisten op straat te molesteren.

Of ze, net als twee van haar voorgangers geen angst heeft om ook de cel in te draaien? Behalve Sánchez is ook oud-ANC-voorzitter Carme Forcadell bajesgast dezer dagen. ‘Neen,’ zegt Paluzie verzekerd. ‘We laten ons niet leiden door mogelijke repressie.’

Na de Diada

En wat na de Diada? Rond 19u00 zal de stad leeglopen, telkens weer een garantie voor een immense verkeerschaos. Gaat iedereen dan naar huis, gaat het leven gewoon verder? Gaan de restaurants – die een tweetal dagen de deuren sloten – terug open?

Paluzie lacht minzaam met de vraag. ‘Na 11 september volgen nog veel meer demonstraties.’ Niet enkel in Barcelona, maar in heel Catalonië. Op 1 oktober willen ANC en bevriende organisaties het referendum herdenken en herinneren aan het democratisch mandaat dat de Catalaanse bevolking gaf. Op 16 oktober zullen de twee Jordi’s een jaar in de gevangenis zitten, ook dat wil ANC aangrijpen om manifestaties te organiseren. En ook op de volgende dagen dat er politici werden gearresteerd, politiemajoor Trapero of politici naar het buitenland vluchtten. ‘Europa mag dit niet vergeten,’ zegt de ANC-voorzitter nog. Ze verwacht dat nog voor Kerstmis het Spaanse gerecht de rechtszaak voorleidt. En dan is het afwachten…

Ondertussen plande ANC ook om de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar in mei te gebruiken om haar agenda kracht bij te zetten. De 43.000 stemgerechtige leden van het ANC gaven hun bestuur de opdracht te werken aan ‘open independentistische lijsten’. In de steden waar nu geen independentistische burgemeester is, willen ze een eigen lijst indienen en de onafhankelijkheidspartijen dwingen tot samenwerking. Zo hopen ze van de gemeenteraadsverkiezingen ‘primaries’ te maken om de politieke druk op te voeren. En om de catalanistische politici te overtuigen samen te werken, zal ANC online polls organiseren. De independentistische partijen rollen echter vechtend over de straatstenen. Het is maar de vraag of de ANC-strategie zal werken.