Duitse snipper- en scheurpartijen in Brussel

Bij de Europese verkiezingen van mei mag Duitsland opnieuw 96 zetels leveren. In 2014 kwamen 89 daarvan in handen van de grotere partijen (CDU/CSU, SPD, Bündnis90/Grünen, FDP, Linke, AfD). In tegenstelling tot binnenlandse Duitse verkiezingen, waar er een kiesdrempel van 5% geldt, is die voor de EU-stembusslag niet van kracht. Dat heeft tot gevolg dat in het Europees Parlement Duitse partijen vertegenwoordigd zijn, die daar op het thuisfront nog nooit in slaagden. We spreken hier dus over politieke dwergen. Al spelen ze in hun eigen land geen rol van betekenis, ze geven wel een idee over het aanbod van excentriekere posities. Op die manier tellen we naast de grotere partijen maar liefst negen Duitse partijen in het Europees Parlement die op het Duitse federaal niveau steevast onder de kiesdrempel blijven.

Los van het puur kunnen zetelen, hangen er voor die partijen ook nog andere voordelen aan vast. Vooral het feit dat de Duitse staat dan partijsubsidies toekent, kan voor zo´n kleine partij het verschil maken of ze ergens kantoor kunnen houden met een klein secretariaat dan wel tot puur amateurisme veroordeeld blijven.

Verkozen en onder eigen naam zetelend

Volgende kleine partijen haalden bij de Europese verkiezingen tussen een half en anderhalf procent van de uitgebrachte Duitse stemmen en verwierven daarbij 1 zetel:

Freie Wähler (Vrije Kiezers): Huidige coalitiepartij van de CSU op deelstaatniveau in Beieren, waar ze 11% bij de laatste regionale verkiezingen in 2018 haalden. Buiten Beieren is de partij amper present. Ze wil meer macht voor de gemeenten en regionale bestuurlijke niveaus, directe democratie, scherpere migratiepolitiek, en meer law and order. Met haar fractielidmaatschap van de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa (Alde) voegt ze zich bij de rangen van Open Vld en MR. Haar aanhang in Duitsland is groot genoeg om opnieuw te worden verkozen.

Piraten: Ondertussen is de hype alweer wat jaren achter de rug, maar de Piraten waren in Duitsland in de periode 2011-’12 goed op weg een politieke factor van belang te worden. In hun hoogdagen konden ze op 35.000 vooral jonge leden rekenen. Tegenwoordig blijven ze steken rond de 10.000. Gestart als een beweging om tot een hedendaags en democratischer wetgeving op de auteursrechten te komen, verwaterde ze programmatisch. De partij is zeker niet dood, maar kon door haar interne chaos en het ontbreken van charismatische kopstukken nooit stabiel groeien. Toch blijft ze hier en daar lokaal sterk scoren met nerds die voor al dan niet psychedelische animo zorgen. Met haar ene zetel in Brussel versterkt ze de groene fractie, waar ze in mei hard zal voor moeten vechten. Het wordt heel nipt.

Partei Mensch Umwelt Tierschutz (Partij Mens Milieu Dierenbescherming): Misschien nog het beste met haar Nederlandse tegenhanger te vergelijken, de Partij voor de Dieren. Kennelijk is de Duitse versie toch een stuk minder effectief dan de collegas in Nederland. In de media is er haast nooit iets over te horen en door onenigheid met haar Europees lijsttrekker scheurde die zich van de partij af om als onafhankelijke voor de links-radicale fractie Europees Unitair Links/Noords Groen Links te zetelen. De partij duikt vermoedelijk niet terug op in het parlement na de verkiezingen.

Nationaldemokratische Partei Deutschlands: De NPD is een van de oldies in het lijstje kleine partijen. Hoewel de nationaalsocialistische NSDAP na de oorlog werd verboden en de NPD zeker niet haar directe opvolger is, schaart ze ontevredenen met het politieke systeem van de Bondsrepubliek achter zich. Haar aanhangers zien het huidige Duitse staatsbestel als een dictaat van de geallieerde overwinnaars. De klassieke partijen lanceren om de zoveel jaar pogingen om de NPD te verbieden, maar konden dat nooit voor mekaar krijgen. Zo was er rond het jaar 2000 een schandaal waarbij aan het licht kwam dat de Duitse geheime dienst verscheidene agenten in het bestuur van de partij zitten had, waardoor een verbod wel in een heel raar licht zou komen te staan zijn. Wat actuele politieke ontwikkelingen betreft, kan de NPD niet van de migratie-explosie profiteren. Stemmen in die hoek gaan alsnog steevast naar de AfD. Door haar klein maar heel trouw kiespubliek komt de fractieloze NPD met grote waarschijnlijkheid in mei terug naar Brussel met die ene zetel.

Ökologisch-Demokratische Partei Deutschlands (Ecologisch-democratische Partij van Duitsland): De ÖDP is een partij ontstaan uit de waaier aan groene bewegingen die eind de jaren 70 begonnen te streven naar het oprichten van een partijpolitieke federatie. Met Die Grüne kwam die er effectief begin de jaren 80. De ÖDP besloot echter niet in die federatie op te gaan omdat ze de rest toch maar te links vond en ze ging op haar eentje verder. Toen er in 1990 met de Duitse hereniging opnieuw een tijdsvenster was waarin ze overwoog zich bij de groenen te voegen, hield ze in tegenstelling tot haar nieuwe Oost-Duitse geestesverwanten opnieuw de boot af. De ÖDP heeft tegenwoordig nog steeds een bepaalde lokale uitstraling, vooral in de deelstaat Beieren waar ze honderden gemeenteraadsleden heeft en in mindere mate Baden-Württemberg. Ze spreekt zich uit tegen ongecontroleerde migratie en ze neemt ook stelling tegen het neoliberalisme maar dan vanuit milieu-overwegingen.  Samen met de piraten behoort ze in het Europees Parlement eveneens tot de groene fractie en komt ze heel waarschijnlijk weer met haar ene zetel terug.

Die Partei (De Partij): Oorspronkelijk in 2004 als grap en stunt bedoeld van het satirisch tijdschrift Titanic, kan deze partij zich nog steeds in het Europees Parlement als onafhankelijke handhaven. Haar programma bestaat uit eisen voor een vaste maximumprijs voor bier en arbeidstijdverkorting, uiteraard met loonbehoud. Tot verbazing van vele Duitsers kleuren toch telkens weer opnieuw genoeg mensen hun bolletje bij deze lolpartij zodat ze vermoedelijk opnieuw terugkeert in mei.

Verkozen en afgescheurd

Los van hogergenoemde partijen die met hun naam op de stembiljetten bij de verkiezingen van 2014 opdoken, waren er sinds die verkiezingen een aantal parlementsleden die zich van hun oorspronkelijke partij afscheurden en onder andere vlag verder gingen:

Liberal-Konservative Reformer (Liberaal-Conservatieve Hervormers): Scheurlijst van de AfD ressorterend onder de Europese fractie Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) onder de vleugels van ex-partijkopman en -stichter prof. Bernd Lucke die de rechtsere koers van zijn ouwe partij niet meer zag zitten. Toch spreekt zelfs hij zich uit voor een beperking van de migratie-instroom. Ook de euro mag rustig ter discussie komen of op zijn minst beperkt worden tot de sterkere Noord-Europese landen. Sinds Lucke zich van de AfD losmaakte, verdween hij evenwel met zijn groep in de politieke marginaliteit en wordt het in mei einde verhaal voor hen.

Die blaue Partei (De Blauwe Partij): Uitgerekend Frauke Petry, die Bernd Lucke dermate het leven zuur had gemaakt opdat laatstgenoemde de AfD in 2015 verliet, hield het in 2017 zelf voor bekeken en richtte haar eigen splinterpartij op. Haar echtgenoot kwam in 2014 net zoals Lucke nog op de kaart van de AfD het Europees Parlement binnen en hij zetelt er nu voor de partij van zijn vrouw in de fractie ‘Europa van Naties en Vrijheid’ samen met het Vlaams Belang. De kans dat het echtpaar nog een politieke rol van betekenis gaat spelen, is heel klein.

Bündnis C—Christen für Deutschland (Bondgenootschap C – Christenen voor Duitsland): Fusie van twee aartsconservatieve partijen, waarvan de bekendste de partij der bijbeltrouwe Christenen is. Misschien nog het best met de Nederlandse SGP te vergelijken, maar ideologisch en organisatorisch verre van zo professioneel als die tegenhanger. Goed mogelijk dat hun zetel weer verloren gaat. Het Bündnis C zetelt eveneens in de fractie Europese Conservatieven en Hervormers waar ook de N-VA deel van uitmaakt.

De echte kanslozen

Uiteraard zijn er ook in Duitsland los van de éénzetelpartijen nog veel meer echt onbeduidende lijsten, die wellicht nooit zelfs dat kleine succes van één zetel zullen halen. Velen zijn eendagsvliegen maar er bestaan ook minipartijen die het al heel lang uitzingen. Zo bestaat de Duitse Communistische Partij (DKP) al een jaar of vijftig. Uitkijken wordt het in mei misschien nog naar de lijst Democracy in Europe Movement 2025, onder impuls van de Griekse ex-minister van financiën Varoufakis. Al spreken we hier dan hooguit over een paar tienduizend stemmen. In mei weten we meer.